Avqustun 16-da Krımın Canköy rayonunda Rusiyaya məxsus hərbi hissədə partlayış baş verib. Krım Tatarları Məclisinin sədri Refat Çubarovun sözlərinə görə, partlayışdan sonra ərazidə yanğın başlayıb. Yanğın Rusiya Silahlı Qüvvələrinin silah-sursat anbarında qeydə alınıb. Bundan bir neçə saat sonra isə Canköy rayonunda ikinci partlayış baş verib. Belə ki, ərazidəki transformator yarımstansiyasında da partlayış olub.
Partlayışlardan sonra yerli sakinlər Krımın Mayskoye kəndindən çıxarılıblar. Bu barədə Mayskoye kənd yaşayış məntəqəsinin administrasiyasından bildirilib. Məlumata görə, onlar öz maşınları və ya qonşuları ilə birlikdə kəndi tərk ediblər. Buna imkanı olmayanlar isə avtobuslarla təxliyə ediliblər.
Rusiya Müdafiə Nazirliyi Canköy rayonundakı hərbi hissədə baş vermiş partlayışı təsdiqləyib. Qeyd edilib ki, hadisə nəticəsində ciddi itki olmayıb.
Qeyd edək ki, bu, Rusiyanın Ukraynaya qarşı işğalçı müharibə apardığı vaxtda, ilhaq edilən Ukraynanın Krım bölgəsində baş verən üçüncü partlayışdır. Bundan əvvəl Krımın qərb hissəsində yerləşən Saki aviabazasında güclü partlayış baş vermişdi. Ukraynadan rəsmi açıqlamada hadisənin Kiyev tərəfindən törədildiyi təsdiqlənməsə də, aviabazanın raketlə vurulduğu ehtimalı ön plandadır.
Ukraynalı analitiklər hesab edirlər ki, Krımda Rusiyaya məxsus hərbi obyektlərə mütəmadi olaraq zərbələr endirilməlidir ki, ilhaqdan sonra orada yaşayan əhali də, hərbi qüvvələr də təhlükəsizliklərinə təminat olmadığını anlasınlar.
Rəsmi Kiyev hər zaman Ukraynanın ərazi bütövlüyünün bərpa ediləcəyini, Krımın geri qaytarılacağını bəyan edir. Ölkə Prezidenti Volodimir Zelenski də bəyanatında bildirib ki, "müharibə Krımın işğalı ilə başladı, Krımın azadlığı ilə də bitəcək". İndi Krımda baş verən partlayışlar, təlaş onu deməyə əsas verir ki, Ukrayna məqsədə doğru irəliləyir. diaaz.space xəbər verir ki, prosesləri AYNA-ya müsahibəsində şərh edən Avropada yaşayan tanınmış azərbaycanlı politoloq Rauf Mirqədirovun sözlərinə görə, Qərbdən olan müttəfiqləri Ukraynadan xahiş edirlər ki, verdikləri silahdan Rusiya əraziləri vurulmasın, bombalanmasın:
- Beynəlxalq aləm Krımı Ukrayna ərazisi hesab edir, Rusiyanın Ukrayna ərazisini işğal etdiyini qəbul edir. Demək ki, Qərb üçün Krım Rusiyanın yox, Ukraynanın müvəqqəti işğalda olan ərazisidir. Avropadan verilən bəyanatlara diqqət etmək lazımdır. Bu günlərdə Almaniya kansleri Olaf Şolts Ukraynaya silah verilməsinin səbəbini açıqladı və bildirdi ki, bu silahlar Ukraynaya ona görə verilir ki, ərazi bütövlüyünü bərpa etsin. Yəni ki, ərazi bütövlüyünün bərpası formuluna Krım da daxildir. Ona gör də Qərb Krım ərazisindəki partlayışı, raket atəşini və s. kifayət qədər normal qarşılayır. Açıq şəkildə təqdir etməsə də, Krımın vurulmasına neqativ yanaşmır, tənqid etmir. Çünki Krım Ukrayna ərazisidir.
- Zelenski də bəyanatında Krımın azad olunmasının mütləqliyini vurğulayır...
- Bəli! Bu gün Zelenski Krım körpüsünü nişangah kimi göstərir. Bildirir ki, Rusiya ordusunun təminatı üçün bu körpüdən istifadə edilir ki, ora hədəfdir. Əslində demək olar ki, müharibə yeni mərhələyə daxil olub. Müharibə Rusiyanın hüquqi baxımdan özününkü saydığı əraziyə keçib. Düzdür, dünya Krımı Rusiyanın ərazisi saymır. Amma Rusiya qanunlarına görə, Krım bu ölkənin "ayrılmaz hissəsidir", Rusiya Konstitusiyasına əsasən, Krımın başqa bir dövlətə verilməsi qeyri-mümkündür.
Krımda baş verən hadisələr çox ciddi hadisələrdir. Mən hərbi hava qüvvələrində xidmət etmişəm, aerodromun nə demək olduğunu bilirəm. Söhbət ondan gedir ki, Saki aerodromunda Rusiyaya məxsus təyyarələr məhv edilib. Aerodrom vurulub və bu, o deməkdir ki, həmin obyektin təchizat sistemi sıradan çıxıb. Aerodrom hərbi məqsədlər üçün hazırda yararsız vəziyyətdədir, qısa müddətdə bərpası mümkün deyil. Bu, Rusiya üçün çox böyük itkidir.
Daha bir vacib məsələ isə Krımın təhlükəsizliyi ilə bağlıdır. Əvvəllər Rusiya rəsmiləri bəyan edirdilər ki, Krım elə müdafiə olunub ki, oradan quş uça bilməz. Qeyd edirdilər ki, hava hücumundan müdafiə sistemi tam möhkəmdir, eyni zamanda, qoşunlar yerləşdirilib və s.
- Amma aerodromun vurulması ilə deyilənlərin yalan olduğu ortaya çıxdı...
- Mən məhz Krımda hərbi hava qüvvələrində hərbi xidmətdə olmuşam, oranın hava müdafiə sistemi barədə məlumatlıyam. Saki aerodromunun vurulması ilə nələrin məhv olduğunu ən azından təsəvvür edirəm. Söhbət müasir aviasiyanı təmin edən uçuş zolaqlarından getmir. Hərbi aerodromu idarə etmək sistemi məhv edilirsə, təyyarələr oradan havaya qalxa bilməz. Eyni zamanda, yerlə əlaqəli naviqasiya sistemləri var ki, bunların məhvi böyük məsələdir. Naviqasiya sistemi işləmirsə, komanda mərkəzi olmasa, o təyyarə faktiki olaraq kordur. Saki aerodromunun vurulması onu göstərdi ki, Rusiya rəsmiləri yalan danışırmışlar, Krımın hərbi baxımdan təhlükəsizliyi təmin olunmayıb. Və müxtəlif silahlarla Krımda hərbi obyektləri vurmaq olar. Biz bilmirik ki, Saki aerodromu hansı silahla vurulub. Bir çox müasir silahların adı çəkilir. Hər halda onu demək olar ki, Krım Rusiyanın iddia etdiyi qədər möhkəm müdafiə olunmur. Eyni zamanda, Ukrayna qüvvələri Krım üzərində işləyiblər və nəticə əldə ediblər. Rusiyanın Krımın müdafiəsinin yüz faiz təmin edildiyi barədəki mifi də dağılmış oldu.
- Belə fikirlər var ki, Kiyev Krımdakı hadisələrlə Rusiyanın diqqətini hazırda müharibə gedən ərazilərdən yayındırmağa, cənubda işğal olunmuş ərazilərin qaytarılmasında uğur əldə etməyə çalışır...
- Sözsüz ki, burada taktiki maraqlar da var. Amma nəzərə almaq lazımdır ki, Ukrayna Krıma hücum etməyib. Ümumiyyətlə, o istiqamətdə hərbi əməliyyatlar aparmayıb. Söhbət vacib və kritik hərbi infrastrukturlara zərbələrdən gedir. Əlbəttə, diqqəti yayındırmaq üçün taktiki gediş ola bilər. Yəni ki, bu, istisna deyil. Lakin hesab edirəm ki, əsas vacib məsələ Rusiyanın arxa cəbhəsində xaos yaratmaq, təlaşı çoxaltmaqdır. Krımda vurulan hərbi obyektlərin ətrafında yaşayış var. İnsanlar görürlər ki, zərbələr vurulur, dəqiq zərbələr endirilir. Baxın, mülki infrastruktur vurulmur, ancaq hərbi obyektləra, yaxud da, logistik infrastruktura zərbələr vurulur. Bu, həm Rusiyanın hərbi gücünə ziyan vurmaqdır, həm də oradakı əhali arasında qorxunun, ajiotajın yaranmasına gətirib çıxarır.
- Yəni ki, insanlar təhlükəsizliklərinin təmin olunduğundan əmin deyillər...
- Əlbəttə, əmin deyillər. Çünki onlar görürlər ki, yaşadıqları yerdə aerodrom dəqiq zərbə ilə məhv edilir. Zelenski açıq şəkildə Krım əhalisinə dedi ki, "xahiş edirəm, evlərinizdən çıxmayın, hər şey baş verə bilər". "Hər şey baş verə bilər" xəbərdarlığı çox böyük qorxu hissinə səbəbdir. Yəni ki, "özünüzü qoruyun, biz sizi vurmaq istəmirik, amma müharibədir, hər şey ola bilər, siz müharibə zonasındasınız" deməkdir. Belə bir məlumat yayıldı ki, artıq Krım körpüsü də bağlanıb. Rusiya rəsmiləri əvvəllər deyirdilər ki, “Krım körpüsünün vurulması mümkün deyil, təhlükəsizliyi qorunur, ona heç kəs yaxın düşə bilməz” və s. İndi isə Rusiya rəsmiləri etiraf edirlər ki, Krım körpüsü üçün təhlükə var. Krım körpüsü isə faktiki olaraq Rusiya ilə Krımı birləşdirən əsas logistik əlaqə sistemidir. Bu gün o logistika pozulur. Xerson vilayətində bütün körpülər dağıdılıb. Bu, Krımda yaşayanlar üçün böyük təlaşdır və qorxu hissini gücləndirir. Onlar hara qaçacaqlarını düşünürlər. Krımda bu ümidsizlik hissini yaratmaq çox vacibdir və Ukrayna bunu yaradır.
Əslində, Rusiya Krım vasitəsilə Ukraynanın cənubundakı əməliyyatları apara bilirdi. Rusiyadan hərbi təminat Krıma gətirilirdi, oradan da cəbhəyə yönləndirilirdi. İndi bu logistik sistem təhlükə altındadır. Ən vacib olan isə odur ki, bu, Zelenskinin bəyanatlarının tonunu dəyişdirir. Bu taktiki döyüşlərlə Ukraynanın müharibədə vəziyyəti yaxşılaşır, əməliyyatları asanlaşır. Müasir silahların hesabına Ukrayna Rusiyanın arxa cəbhəsi ilə ön cəbhəsi arasındakı logistik kanalları dağıdır. Logistik kanallar dağılanda Rusiyanın vəziyyəti ağırlaşır. Silahlar arxa cəbhədən ön cəbhəyə vaxtında çata bilmir və Rusiya vaxt itirir. Bu, müharibənin taleyi üçün vacib amildir. Logistikanın məhvi uğurlu hücum əməliyyatlarının keçirilməsinə mane olur. Fikir verirsiniz, Rusiya harada irəliləyibsə, bunu böyük qurbanlar və uzun vaxt hesabına edib. Bəzən söhbət heç irəliləyişdən yox, tutduğun mövqedə möhkəmlənmədən gedir. Bir aydan çox döyüşür, amma bir balaca qəsəbəni tam nəzarətə götürə bilmir. Bunun səbəbi logistikadakı problemdir.
- Krıma müdaxilə Rusiyanın nüvə silahına əl atması ilə nəticələnə bilərmi?
- Ümumiyyətlə, Putinin nə vaxt nəyi edəcəyini Allah bilir. Bəndə bunu proqnozlaşdıra bilməz. Putin hakimiyyətini qorumaq, hakimiyyətinin təkrar istehsalı üçün hər vasitəyə əl atacaq insandır. Hakimiyyətinin təkrar istehsalına nail olmaq üçün hər şeydən, o cümlədən, millətçilikdən, rus xalqının imperiya ruhundan istifadə edir. Ölkənin gələcəyini böyük zərbə altına qoyan Putindən hər şey gözləmək olar. Amma Rusiya rəsmilərinin müharibənin əvvəlindəki bəyanatlarına diqqət yetirmək lazımdır. Onlar bildirirdilər ki, Rusiyanın Ukraynada hərbi əməliyyat keçirmə səbəbindən biri odur ki, bu ölkə NATO-ya daxil olmasın. Deyirdilər ki, Ukraynanın NATO-ya daxil olması Rusiya ilə Alyans arasında birbaşa hərbi qarşıdurmaya, hətta nüvə silahından istifadəyə səbəb ola bilər. “Nə üçün” sualına isə cavab verirdilər ki, “Ukrayna ilə Rusiya arasında ərazi mübahisəsi var”. Bununla yanaşı, Rusiya anlayır ki, Ukrayna öz iddialarından əl çəkmək niyyətində deyil.
Bilirsiniz, nəyisə etmək üçün ən xırda məsələni bəhanə gətirmək olar. "Xüsusi hərbi əməliyyat"ın səbəblərindən biri kimi Rusiya Donbasdakı rusların "hüquqlarının qorunması"nı göstərmədimi? Əslində, bu, bəhanədir. Sabah Rusiya taktiki nüvə silahından istifadəyə bəhanə kimi bir sıra məsələləri, o cümlədən, Krımdakı hadisələri ortaya qoya bilər. Amma hesab edirəm ki, Putin nüvə silahına o zaman əl atar ki, məğlubiyyət hamı üçün aydın olacaq. Onsuz da Rusiya üçün uzun vədə üçün məğlubiyyət qaçılmazdır. Ekspertlər, siyasilər üçün Rusiyanın məğlubiyyəti aydındır. Söhbət “qara camaat” üçün də məğlubiyyətin aydın olmasından gedir. Hər kəs müharibədə məğlubiyyəti dərk edəndə Putin taktiki nüvə silahından istifadə edə bilər. Bu, Kreml sahibinin son şansıdır.
