Nigar ÖGEDAY
Tarix: 21-04-2025, 12:41 | Çap et
Görünməz Güc: Çin, Amerika və Dünyanı Səssizcə Necə Əsir Alır?
Forbes jurnalının son hesabatı, Amerikanın müdafiə sənayesində Çin istehsalı komponentlərin nə qədər həlledici rol oynadığını bir daha sübut etdi. ABŞ Silikon Vadisi, PUA (pilotsuz uçuş aparatı) texnologiyalarında önə çıxmaq istəsə də, hava gövdəsindən kameralara, batareyalardan ekranlara qədər demək olar ki, hər hissə Çində istehsal olunur.
Viper adlı hücum PUA-sında Çin mühərriklərinin istifadə olunması ilk olaraq inkar edilsə də, daha sonra etiraf edildi. Anduril şirkətinin rəhbəri videoya baxaraq “Bəs hava gövdəsi haradandır?” sualını verəndə, sistemin tam olaraq Çin parçaları üzərində qurulduğu ortaya çıxdı.
Bəs bu təkcə PUA-larla məhdudlaşırmı? Əsla.
Çinin qlobal gücü yalnız istehsalla deyil, strateji səssizliklə inkişaf edir.
Tramp dövründə “Əvvəl Amerika” şüarı ilə daxili istehsala dönüş cəhdi oldu. Lakin indi görünür ki, bir çox kritik sahələrdə Çin, ABŞ-ı sistemli şəkildə özündən asılı vəziyyətə salıb.
ABŞ-ın bir çox texnoloji şirkəti, o cümlədən Apple, Tesla, Nvidia, Intel – hamısı ya istehsal, ya da təchizat baxımından Çinə birbaşa və ya dolayı şəkildə bağlıdır. Bu asılılıq yalnız texnologiya ilə bitmir:
Dərman sənayesi – ABŞ-da istifadə olunan bəzi əsas antibiotiklərin maddələri yalnız Çində istehsal olunur.
Nadir torpaq elementləri – Elektronika, silah texnologiyaları və hətta yaşıl enerji sistemləri üçün həyati əhəmiyyət daşıyan bu elementlərin %80-dən çoxu Çindən gəlir.
Çip istehsalı və qablaşdırma – Çox sayda çipin son mərhələləri Çin və Tayvan ətrafında tamamlanır.
ABŞ-ın keçmiş Milli Təhlükəsizlik Şurası üzvü Josh Steinman deyir:
“Biz rəqib olaraq gördüyümüz dövlətə kritik sahələrdə demək olar ki, tam asılıyıq.”
Bu nə deməkdir?
Bir gün Çin “İxracı dayandırıram” desə, Amerika iqtisadiyyatının və hərbi gücünün təkərləri dönməyə bilər.
Yatırımçılar xəbərdarlıq edir: “Kəskin şəkildə ayrılmaq ABŞ texnologiya sektorunu çökdürər.”
Forbes-in bu xəbəri, buz dağının yalnız görünən ucudur. Çin, rəqəmsal ipək yolu ilə Asiyadan Afrikaya, Avropadan Latın Amerikasına qədər bütün bölgələrdə infrastruktur, kredit və texnologiya ilə təzyiq gücü yaradır. Çoxu hələ də bunun fərqində deyil.
Çin bir qapalı qutu kimidir. Daxilinə girə bilməzsən, ancaq içindən dünyaya yayılan təsiri hər gün artır. Təkcə iqtisadi güc deyil, strateji sabitlik və texnoloji gələcək də Pekin hökumətinin barmaqları arasında formalaşır.
Amerika bir tərəfdən Rusiyanı zəiflətmək üçün milyardlarla dollar xərcləyir, digər tərəfdən isə sistemini Çin istehsalına təslim etmiş vəziyyətdədir. Bu paradoksal durumun gələcəkdə nə kimi qırılmalar doğuracağını isə zaman göstərəcək.
Çinin “səssiz istilası” artıq başlamışdır. İndi sual budur: Qərb bu istilanı nə zaman və necə anlayacaq?
|
|
|
|
|
|
|
|
Putin SSRİ-ni bərpa edə biləcəkmi?
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| • Kupyanskda nələr baş verir? - Makovski
Bu gün, 07:15 |
|
|
|
| • Pakistan və Səudiyyə Ərəbistanı arasında müdafiə sazişi imzalanıb
Bu gün, 07:13 |
|
|
|
| • Nahid Bağırovun şübhəli TENDER ORTAĞI - TƏFƏRRÜAT
Bu gün, 06:33 |
|
|
|
| • Qəbir yeri də bahalaşdı... - AÇIQLAMA
Bu gün, 06:28 |
|
|
|
| • Xankəndi terrorunda ASALA İZİ... - GƏLİŞMƏ
Bu gün, 06:25 |
|
|
|
| • Azərbaycan iş adamları Kolumbiyaya yarıtım etməyə başlayıblar – MƏBLƏĞ
Bu gün, 06:22 |
|
|
|
| • “Şərq Kimya Şirkəti-Bakı”nın külli miqdarda vergi borcu üzə çıxdı - FOTO
Bu gün, 05:58 |
|
|
|
| • Suriya-İsrail dialoqunda BAKI MASASI... - Biz geniş miqyasda oynamağa başlamışıq...
Bu gün, 05:51 |
|
|
|
| • Rusiya Azərbaycana Xəzərdən HÜCUM EDƏCƏK? - Görünəni odur ki...
Bu gün, 05:40 |
|
|
|
| • Mədət Zeynalovun bağça biznesi - İTTİHAM VAR...
Bu gün, 05:38 |
|
|
|
| • Misli.az qadın futbolunu niyə bloklayır? - İLGİNC FAKT
Bu gün, 05:32 |
|
|
|
| • "Nizami City" sakinləri CANA DOYURUB... - Vətəndaşın evi görün nə hala düşdü
Bu gün, 05:28 |
|
|
|
| • ABŞ -nin qarant rolunda iştirakı... ONA GÖRƏ vacibdir ki...
Bu gün, 05:22 |
|
|
|
| • “AccessBank”a borclandınsa... BATDIN! - BU DA FAKT...
Bu gün, 05:20 |
|
|
|
| • Deputatdan ətin bahalaşmasına etiraz - “Həyətlər boşdur”
Bu gün, 05:11 |
|
|
|
| • "Hər hansı geri çəkilmə və ya ləngimə müşahidə olunmur" - AKTUAL
Bu gün, 05:08 |
|
|
|
| • İnternetlə bağlı HƏYƏCAN TƏBİLİ - Azərbaycanda bu sahələr iflic olacaq
Dünən, 18:04 |
|
|
|
| • SEPAH yaydı: "Türkiyədəki ABŞ bazalarını vuracağıq" – İrandan gülünc və fantaziya xarakterli hədələr
Dünən, 18:00 |
|
|
|
| • Xankəndidəki təxribatın arxasında KİM DAYANIR Kİ...
Dünən, 17:52 |
|
|
|
| • “Music Gallery” müştərini necə süründürür? - AXI NİYƏ?
Dünən, 17:44 |
|
|
|
| • "Neftçi" klubunun şikayəti təmin edilməyib
Dünən, 17:21 |
|
|
|
| • Şou idi: Əliyev Qarabağda, “Qarabağ” Lissabonda... - Replika
Dünən, 17:11 |
|
|
|
| • Ermənistan-İran əməkdaşlığı yeni səviyyəyə yüksəlib - Paşinyan
Dünən, 17:06 |
|
|
|
| • Keçmiş səfirin qızına cinayət işi açıldı - SİYAHI
Dünən, 16:45 |
|
|
|
| • Ağazaryan Sərkisyanın planı barədə: - Yekə-yekə danışmağın mənası yoxdur
Dünən, 16:40 |
|
|
|
| • Bakının yeni missiyası... - GƏLİŞMƏ...
Dünən, 16:35 |
|
|
|
| • Dövlət qurumunun tenderi - LƏĞV OLUNDU
Dünən, 16:26 |
|
|
|
| • Avropa İttifaqının genişlənmə məsələləri üzrə Komissarı Azərbaycana gəlir
Dünən, 16:24 |
|
|
|
| • "Qalmışam əlacsız vəziyyətdə..." - VƏTƏNDAŞ NƏ ETSİN?
Dünən, 16:21 |
|
|
|
| • “Özləri də çox yerdə deyirlər ki, bir zənglə məsələni həll etdirdik” - BU NƏDİ BELƏ...
Dünən, 16:12 |
|
|
|
| • İsveçrə və Fransanın Azərbaycana yatırdıqları investisiyalar kəskin artıb - SİYAHI
Dünən, 16:07 |
|
|
|
| • Azərbaycanlı deputatı kimlər sıxışdırır? - Şirkətinə cinayət işi açıldı
Dünən, 16:04 |
|
|
|
| • Mərhum generalın işində hökm oxundu – Müdafiə Nazirlindən 15 milyonluq oğurluq
Dünən, 15:53 |
|
|
|
| • İbrahim Kalın Suriyaya gedib
Dünən, 15:50 |
|
|
|
| • "Vətəndaşın cibi hesabına büdcəni doldurmaq uğursuz olacaq" - HƏQİQƏTƏN DƏ...
Dünən, 15:48 |
|
|
|
| • Azərbaycan ən çox bu beş ölkəyə mal ixrac edib - DETALLAR
Dünən, 15:44 |
|
|
|
| • “Xankəndindəki son terror cəhdinin arxasında Rusiya ilə bağlı qurumların durmasına zərrə qədər şübhəm yoxdur...” - Ərəstun Oruclu ŞƏRH EDİR
Dünən, 13:09 |
|
|
|
| • Ermənistan Fransa ilə strateji tərəfdaşlıq sənədinin imzalanma tarixini müzakirə edib
Dünən, 13:06 |
|
|
|
| • “AİD Language Center” xaricdə təhsil adıyla gəncləri aldadıb pulunu mənimsəyir - NARAZILIQ VAR...
Dünən, 13:05 |
|
|
|
| • Məşhur müğənnilər arasında qalmaqal böyüyür - "Müğənni dedi ki, atası ölüb"
Dünən, 12:59 |
|
|
|
| • Rusiyadan Azərbaycanla bağlı inanılmaz həmlə: “eyni anda əməliyyatlar” – ŞOK gizlinlər
Dünən, 12:58 |
|
|
|
| • Paşinyandan müxalifətə erkən seçki şoku
Dünən, 12:55 |
|
|
|
| • İrəvanda “artsax nümayəndəliyi”: - məhkəmə niyə 2026-ya qalır?
Dünən, 12:53 |
|
|
|
| • “Alliance Logistics” şirkətində rəhbər dəyişikliyi - BUNDAN SONRA...
Dünən, 12:29 |
|
|
|
| • Yanvarın 1-dən özəl sektorda maaşlar 14% azala bilər – Ekspert səbəbini açıqladı
Dünən, 12:25 |
|
|
|
| • “Azərenerji”nin 24 milyon manatlıq tenderini - BU ŞİRKƏT UDDU
Dünən, 12:24 |
|
|
|
| • MMU-da Banqladeş nümayəndə heyəti ilə görüş keçirilib - VİDEO
Dünən, 12:10 |
|
|
|
| • 23 saatlıq antiterror əməliyyatı suverenliyimizi tam bərqərar etdi - MƏQALƏ
Dünən, 12:05 |
|
|
|
| • Vidadi Mustafayevin Azərbaycan əleyhinə fəaliyyəti... - Diaspor adı altında Rusiya layihəsi
Dünən, 12:00 |
|
|
|
| • Arvadına 20 bıçaq zərbəsi vuran qısqanc ərə 14 il HƏBS CƏZASI
Dünən, 11:54 |
|
|
|
|
