Nigar ÖGEDAY
Tarix: 21-04-2025, 12:41 | Çap et
Görünməz Güc: Çin, Amerika və Dünyanı Səssizcə Necə Əsir Alır?
Forbes jurnalının son hesabatı, Amerikanın müdafiə sənayesində Çin istehsalı komponentlərin nə qədər həlledici rol oynadığını bir daha sübut etdi. ABŞ Silikon Vadisi, PUA (pilotsuz uçuş aparatı) texnologiyalarında önə çıxmaq istəsə də, hava gövdəsindən kameralara, batareyalardan ekranlara qədər demək olar ki, hər hissə Çində istehsal olunur.
Viper adlı hücum PUA-sında Çin mühərriklərinin istifadə olunması ilk olaraq inkar edilsə də, daha sonra etiraf edildi. Anduril şirkətinin rəhbəri videoya baxaraq “Bəs hava gövdəsi haradandır?” sualını verəndə, sistemin tam olaraq Çin parçaları üzərində qurulduğu ortaya çıxdı.
Bəs bu təkcə PUA-larla məhdudlaşırmı? Əsla.
Çinin qlobal gücü yalnız istehsalla deyil, strateji səssizliklə inkişaf edir.
Tramp dövründə “Əvvəl Amerika” şüarı ilə daxili istehsala dönüş cəhdi oldu. Lakin indi görünür ki, bir çox kritik sahələrdə Çin, ABŞ-ı sistemli şəkildə özündən asılı vəziyyətə salıb.
ABŞ-ın bir çox texnoloji şirkəti, o cümlədən Apple, Tesla, Nvidia, Intel – hamısı ya istehsal, ya da təchizat baxımından Çinə birbaşa və ya dolayı şəkildə bağlıdır. Bu asılılıq yalnız texnologiya ilə bitmir:
Dərman sənayesi – ABŞ-da istifadə olunan bəzi əsas antibiotiklərin maddələri yalnız Çində istehsal olunur.
Nadir torpaq elementləri – Elektronika, silah texnologiyaları və hətta yaşıl enerji sistemləri üçün həyati əhəmiyyət daşıyan bu elementlərin %80-dən çoxu Çindən gəlir.
Çip istehsalı və qablaşdırma – Çox sayda çipin son mərhələləri Çin və Tayvan ətrafında tamamlanır.
ABŞ-ın keçmiş Milli Təhlükəsizlik Şurası üzvü Josh Steinman deyir:
“Biz rəqib olaraq gördüyümüz dövlətə kritik sahələrdə demək olar ki, tam asılıyıq.”
Bu nə deməkdir?
Bir gün Çin “İxracı dayandırıram” desə, Amerika iqtisadiyyatının və hərbi gücünün təkərləri dönməyə bilər.
Yatırımçılar xəbərdarlıq edir: “Kəskin şəkildə ayrılmaq ABŞ texnologiya sektorunu çökdürər.”
Forbes-in bu xəbəri, buz dağının yalnız görünən ucudur. Çin, rəqəmsal ipək yolu ilə Asiyadan Afrikaya, Avropadan Latın Amerikasına qədər bütün bölgələrdə infrastruktur, kredit və texnologiya ilə təzyiq gücü yaradır. Çoxu hələ də bunun fərqində deyil.
Çin bir qapalı qutu kimidir. Daxilinə girə bilməzsən, ancaq içindən dünyaya yayılan təsiri hər gün artır. Təkcə iqtisadi güc deyil, strateji sabitlik və texnoloji gələcək də Pekin hökumətinin barmaqları arasında formalaşır.
Amerika bir tərəfdən Rusiyanı zəiflətmək üçün milyardlarla dollar xərcləyir, digər tərəfdən isə sistemini Çin istehsalına təslim etmiş vəziyyətdədir. Bu paradoksal durumun gələcəkdə nə kimi qırılmalar doğuracağını isə zaman göstərəcək.
Çinin “səssiz istilası” artıq başlamışdır. İndi sual budur: Qərb bu istilanı nə zaman və necə anlayacaq?
|
|
|
|
|
|
|
|
Putin SSRİ-ni bərpa edə biləcəkmi?
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| • Sülh sazişi 2026-cı ildən sonraya qalır? - GÖRÜNƏNİ BUDUR
Bu gün, 19:02 |
|
|
|
| • Məntiqə əsaslanan doğru qərar: Prezident Moskvaya mesaj verdi - AKTUAL
Bu gün, 19:00 |
|
|
|
| • Kəlbəcərdə 120,6 milyon manatlıq böyük tikinti layihəsi bu şirkətə - HƏVALƏ EDİLDİ
Bu gün, 18:58 |
|
|
|
| • “27 ildə ilk dəfədir mükafat alıram”
Bu gün, 18:02 |
|
|
|
| • Qələbə günü Moskvada sakinlərə liftdən istifadə etməmək tövsiyə olunur
Bu gün, 18:00 |
|
|
|
| • Simonyan Köçəryanı və Sarksiyanı “yıxıb-sürüdü”
Bu gün, 17:54 |
|
|
|
| • “TikTok”-da ajiotaj yaradan xəbər: Təhsil haqqı artırıldı? - NƏ BAŞ VERİR?
Bu gün, 17:50 |
|
|
|
| • "Göygöl Şərab Zavodu" ASC-nin səhmdarlarının - TOPLANTISI KEÇİRİLƏCƏK
Bu gün, 17:47 |
|
|
|
| • “O siyahıda qərəz yoxdur, tam demokratik hazırlanıb” - “Şərəf” ordeni alan plastik cərrahla MÜSAHİBƏ
Bu gün, 17:42 |
|
|
|
| • Sığorta şirkətlərinin SƏHLƏNKARLIĞI - 50 manatınızın BAŞI AĞRIYIR
Bu gün, 17:39 |
|
|
|
| • Vaşinqton-Moskva münasibətlərində gərginlik: - Rusiya yenidən Çinə ehtiyac duymağa başlayır
Bu gün, 17:36 |
|
|
|
| • Deputata məxsus olduğu deyilən şirkətə 120 milyon manatlıq sifariş - TƏFƏRRÜAT
Bu gün, 17:35 |
|
|
|
| • Həbsdə olan sayt rəhbərinə hökm oxunub
Bu gün, 17:32 |
|
|
|
| • Ermənistanın sülhdən yayınması gələcəyi üçün təhlükə yaradır - ONA GÖRƏ DƏ...
Bu gün, 17:06 |
|
|
|
| • AYNA indi də marketlərin qabağında BƏND alıb... - İstədiklərini edirlər...
Bu gün, 17:02 |
|
|
|
| • Paşinyan Moskvaya gedib - "Sputnik Armenia"
Bu gün, 16:54 |
|
|
|
| • Azərbaycanda hansı siyasi partiyalara maliyyə ayrılır? - Nazirlikdən CAVAB
Bu gün, 16:52 |
|
|
|
| • Bakıda sevgilisini daşla vurub öldürən oğlanın MƏHKƏMƏDƏN VİDEOSU
Bu gün, 16:45 |
|
|
|
| • “Malibo” MTK vətəndaşı belə incidir... - NARAZILIQ VAR...
Bu gün, 16:40 |
|
|
|
| • Ermənistan Təhlükəsizlik Şurasının katibi Hindistana gedəcək - Ermənistan mətbuatı
Bu gün, 16:37 |
|
|
|
| • Hindistan mediasından Azərbaycana qarşı TƏXRİBAT - Düşmən olduqlarını İNDİMİ BİLİRLƏR?
Bu gün, 16:35 |
|
|
|
| • Həbsdən çıxan narkoman arvadının da cibindən narkotik tapdı, onu öldürdü – 7 uşaq isə...
Bu gün, 16:34 |
|
|
|
| • Balakəndə kanat yolunun tikintisinə 5 milyon manat ayrılıb
Bu gün, 16:32 |
|
|
|
| • Bir qrup incəsənət xadiminə Prezident mükafatları veriləcək - SƏRƏNCAM
Bu gün, 16:31 |
|
|
|
| • Bir sıra mədəniyyət və elm xadimlərinə Prezidentin fərdi təqaüdü veriləcək - SİYAHI
Bu gün, 16:30 |
|
|
|
| • Şuşada yaşayış binaları ilə bağlı 17 milyon manatlıq LAYİHƏ
Bu gün, 16:21 |
|
|
|
| • Azərbaycan əsgəri bizi kəklik kimi ovlayacaq – Ekspert
Bu gün, 16:01 |
|
|
|
| • Lerikin icra başçısının müavini bu dövlət qurumundan GİLEYLƏNDİ... - BU NƏDİ BELƏ?..
Bu gün, 15:59 |
|
|
|
| • Çin və Rusiya liderləri iqtisadiyyat, siyasət və təhlükəsizlik məsələlərini müzakirə ediblər
Bu gün, 15:52 |
|
|
|
| • Dövlət Xidməti "Sovetski"dəki tarixi binanın taleyi ilə bağlı qərar verib - FOTO
Bu gün, 15:49 |
|
|
|
| • `Şərurlu` gedir... `Kristal Abşeronlu` qalır axı... - HƏQİQƏTƏN DƏ...
Bu gün, 15:47 |
|
|
|
| • Ukrayna Ali Radası ABŞ-la faydalı qazıntılara dair sazişi ratifikasiya edib
Bu gün, 15:37 |
|
|
|
| • Toğrul Məmmədov “Pro Leasing” şirkətinin Baş direktoru təyin olundu - ƏMR
Bu gün, 15:34 |
|
|
|
| • “AFB Bank”da yüksək posta TƏYİNAT - BUNDAN SONRA...
Bu gün, 15:30 |
|
|
|
| • Hindistan Azərbaycandan idxala qadağa qoyub, bu, çox yanlış qərardır - Pakistan səfiri
Bu gün, 15:25 |
|
|
|
| • “Sülh müqaviləsi ilə bağlı irəliləyiş yoxdur” – Armen Qriqoryan
Bu gün, 15:23 |
|
|
|
| • Ermənilər pakistanlıların deportasiyasını tələb edir - KİV
Bu gün, 15:17 |
|
|
|
| • "Şərurlu İsfəndiyar"ın ölkədən çıxışına qadağa qoyulması və məhkəməyə məcburi gətirilməsi üçün vəsatət verilib - TƏFƏRRÜAT
Bu gün, 15:13 |
|
|
|
| • "Evdə yeməyə heç nəyim yoxdur..." - Neft ölkəsində neftçi FƏRYAD EDİR...
Bu gün, 15:11 |
|
|
|
| • “Köçəryan və Sərkisyan bizə kömək edəcək” - KİV
Bu gün, 14:53 |
|
|
|
| • “Nar”ın baş icraçı direktoru Gəncədə keçirilən konfransda çıxış edib - FOTO
Bu gün, 14:50 |
|
|
|
| • Dünya fəlakətin bir addımlığında: müharibədə kim maraqlıdır? - Görünəni odur ki...
Bu gün, 14:00 |
|
|
|
| • “Moskviçtexxidmət” ASC səhmdarlarına - DİVİDİEND ÖDƏYƏCƏK
Bu gün, 13:58 |
|
|
|
| • AZAL-ın Bakı-Moskva reysləri təxirə salınıb - DİQQƏT
Bu gün, 13:22 |
|
|
|
| • “Xalq Həyat”ın İdarə Heyətində dəyişiklik olub - BUNDAN SONRA...
Bu gün, 13:00 |
|
|
|
| • Hindlilər Azərbaycan əleyhinə boykot çağırışı etdilər - FOTO
Bu gün, 12:55 |
|
|
|
| • Məhkəmə “Azərsu”nun şadlıq sarayına yazdığı əsassız borcu sildi
Bu gün, 12:48 |
|
|
|
| • Həkimlərin “limit”i niyə tez bitir? – Şikayətlər çoxalır
Bu gün, 12:45 |
|
|
|
| • “Kontakt Home” vətəndaşa qüsurlu notbuk satdı, indi də... - 380 manatlıq “xidmət haqqı” yazır
Bu gün, 12:36 |
|
|
|
| • Naxçıvan Ali Məclisinin sədri nazir təyin edə bilməyəcək? - AKTUAL
Bu gün, 12:31 |
|
|
|
|
