Nigar ÖGEDAY
Tarix: 21-04-2025, 12:41 | Çap et
Görünməz Güc: Çin, Amerika və Dünyanı Səssizcə Necə Əsir Alır?
Forbes jurnalının son hesabatı, Amerikanın müdafiə sənayesində Çin istehsalı komponentlərin nə qədər həlledici rol oynadığını bir daha sübut etdi. ABŞ Silikon Vadisi, PUA (pilotsuz uçuş aparatı) texnologiyalarında önə çıxmaq istəsə də, hava gövdəsindən kameralara, batareyalardan ekranlara qədər demək olar ki, hər hissə Çində istehsal olunur.
Viper adlı hücum PUA-sında Çin mühərriklərinin istifadə olunması ilk olaraq inkar edilsə də, daha sonra etiraf edildi. Anduril şirkətinin rəhbəri videoya baxaraq “Bəs hava gövdəsi haradandır?” sualını verəndə, sistemin tam olaraq Çin parçaları üzərində qurulduğu ortaya çıxdı.
Bəs bu təkcə PUA-larla məhdudlaşırmı? Əsla.
Çinin qlobal gücü yalnız istehsalla deyil, strateji səssizliklə inkişaf edir.
Tramp dövründə “Əvvəl Amerika” şüarı ilə daxili istehsala dönüş cəhdi oldu. Lakin indi görünür ki, bir çox kritik sahələrdə Çin, ABŞ-ı sistemli şəkildə özündən asılı vəziyyətə salıb.
ABŞ-ın bir çox texnoloji şirkəti, o cümlədən Apple, Tesla, Nvidia, Intel – hamısı ya istehsal, ya da təchizat baxımından Çinə birbaşa və ya dolayı şəkildə bağlıdır. Bu asılılıq yalnız texnologiya ilə bitmir:
Dərman sənayesi – ABŞ-da istifadə olunan bəzi əsas antibiotiklərin maddələri yalnız Çində istehsal olunur.
Nadir torpaq elementləri – Elektronika, silah texnologiyaları və hətta yaşıl enerji sistemləri üçün həyati əhəmiyyət daşıyan bu elementlərin %80-dən çoxu Çindən gəlir.
Çip istehsalı və qablaşdırma – Çox sayda çipin son mərhələləri Çin və Tayvan ətrafında tamamlanır.
ABŞ-ın keçmiş Milli Təhlükəsizlik Şurası üzvü Josh Steinman deyir:
“Biz rəqib olaraq gördüyümüz dövlətə kritik sahələrdə demək olar ki, tam asılıyıq.”
Bu nə deməkdir?
Bir gün Çin “İxracı dayandırıram” desə, Amerika iqtisadiyyatının və hərbi gücünün təkərləri dönməyə bilər.
Yatırımçılar xəbərdarlıq edir: “Kəskin şəkildə ayrılmaq ABŞ texnologiya sektorunu çökdürər.”
Forbes-in bu xəbəri, buz dağının yalnız görünən ucudur. Çin, rəqəmsal ipək yolu ilə Asiyadan Afrikaya, Avropadan Latın Amerikasına qədər bütün bölgələrdə infrastruktur, kredit və texnologiya ilə təzyiq gücü yaradır. Çoxu hələ də bunun fərqində deyil.
Çin bir qapalı qutu kimidir. Daxilinə girə bilməzsən, ancaq içindən dünyaya yayılan təsiri hər gün artır. Təkcə iqtisadi güc deyil, strateji sabitlik və texnoloji gələcək də Pekin hökumətinin barmaqları arasında formalaşır.
Amerika bir tərəfdən Rusiyanı zəiflətmək üçün milyardlarla dollar xərcləyir, digər tərəfdən isə sistemini Çin istehsalına təslim etmiş vəziyyətdədir. Bu paradoksal durumun gələcəkdə nə kimi qırılmalar doğuracağını isə zaman göstərəcək.
Çinin “səssiz istilası” artıq başlamışdır. İndi sual budur: Qərb bu istilanı nə zaman və necə anlayacaq?
|
|
|
|
|
|
|
|
Putin SSRİ-ni bərpa edə biləcəkmi?
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| • Ermənistanda "Honq Konq qripi" aşkarlandı
Bu gün, 18:02 |
|
|
|
| • Bu, İran xalqına qarşı düşmənçilik üçün bəhanədir - Laricani
Bu gün, 18:00 |
|
|
|
| • Talibandan qaçan əfqan Azərbaycanda HƏBS OLUNDU - "...arvadımın yanına gedirdim"
Bu gün, 17:48 |
|
|
|
| • Zelenskiyə yaxın iş adamı ölkədən qaçdı – NABU əməliyyatına 2 saat qalmış...
Bu gün, 17:46 |
|
|
|
| • Şəbnəm buna görə 30 min dollar qonorar alıb - Video
Bu gün, 17:32 |
|
|
|
| • İcra başçıları toya nə qədər pul yazdırır?
Bu gün, 17:30 |
|
|
|
| • Şimali Kiprin yeni prezidenti ilk səfərini Türkiyəyə edəcək - KİV
Bu gün, 17:28 |
|
|
|
| • Rusiyalı ulduz azərbaycanlı oğlanla bağlı paylaşım etdi - Bunu yalnız o bacardı
Bu gün, 17:19 |
|
|
|
| • Qəzetlərin KİTABI BAĞLANIR... - BÜDCƏ YÜKÜ?
Bu gün, 17:17 |
|
|
|
| • Zaqatalada AİLƏ MÜNAQİŞƏSİ – Əmi qardaşı oğlunun əmlakını yandırdı
Bu gün, 16:45 |
|
|
|
| • "Mən oxumağa başlayanda zalda sakitlik idi, elə diqqətlə qulaq asırdılar ki..."
Bu gün, 16:43 |
|
|
|
| • Putinin kinayəsi və yumoru - VİDEO
Bu gün, 16:39 |
|
|
|
| • "Robert De Niro mənim dostumdur" - Emin Ağalarov
Bu gün, 16:34 |
|
|
|
| • 10 noyabr: Ermənistan üzərində tarixi qələbə - AKTUAL
Bu gün, 16:27 |
|
|
|
| • Paşinyan Ermənistan ordusunun rəhbər heyəti ilə müşavirə keçirib
Bu gün, 16:16 |
|
|
|
| • Abşeron rayonunda 8 Noyabr - Zəfər Günü ilə bağlı şəhid ailələri ilə görüş keçirilib - FOTO
Bu gün, 16:13 |
|
|
|
| • “Nar”da bu axşam daha bir avtomobil sevinci! - DİQQƏT!
Bu gün, 16:10 |
|
|
|
| • "Sertifikatlaşdırma və Metrologiya Mərkəzi" auditor seçir
Bu gün, 15:40 |
|
|
|
| • Bu, Astana üçün əhəmiyyətlidir... - GƏLİŞMƏ...
Bu gün, 15:35 |
|
|
|
| • Xalq şairi sənəd paylaşdı, üsyan etdi: “Prezidentin siyasətinə ziddir” - HÖRMƏTSİZLİKDİR...
Bu gün, 15:31 |
|
|
|
| • Mədəniyyət Nazirliyi qalmaqallı paylaşımı sildi
Bu gün, 15:27 |
|
|
|
| • "O, Paşinyandan sonra baş nazirlik üçün hazırlaşır" - ŞƏRH
Bu gün, 15:24 |
|
|
|
| • ABŞ problemlərini həll edir, İsrail əlaqələrini gücləndirir, Qazaxıstan isə... - İNCƏLƏMƏ
Bu gün, 15:22 |
|
|
|
| • "Həmin aparıcılar uşaqlarımızı zəhərləyirlər" - ETİRAZ
Bu gün, 15:16 |
|
|
|
| • Gəncədə ər arvadını baş nahiyəsindən bıçaqlayıb - TƏFƏRRÜAT
Bu gün, 15:14 |
|
|
|
| • İşbaz məmurların TƏHLÜKƏLİ SAYĞAC ƏMƏLİYYATI... - BU NƏDİ BELƏ?
Bu gün, 15:09 |
|
|
|
| • Böyrəyini satışa çıxaran müğənnimizlə bağlı VACİB AÇIQLAMA: Həbs oluna bilər, çünki... - TƏFƏRRÜAT
Bu gün, 14:59 |
|
|
|
| • Trampdan heyrətləndirəcək addım – 50 il sonra ilk dəfə
Bu gün, 14:55 |
|
|
|
| • Ukraynada korrupsiyaya qarşı genişmiqyaslı əməliyyat keçirilir - Ukrayna mətbuatı
Bu gün, 14:47 |
|
|
|
| • Karapetyan "Elektrik şəbəkələri"ni idarə etməkdən məhrum edilə bilər
Bu gün, 13:23 |
|
|
|
| • Azərbaycan iki hücumla bu sistemlərimizi tamamilə məhv etdi - “Şərəfim var”
Bu gün, 13:20 |
|
|
|
| • Tramp mətbuat konfransında mürgülədi – Demokratlar ələ saldı
Bu gün, 13:16 |
|
|
|
| • Vətəndaşları aldadaraq 37 min manat ələ keçirən şəxs saxlanılıb
Bu gün, 13:12 |
|
|
|
| • Saakaşvilinin partiyası “Gürcü Arzusu” ilə məhkəmə çəkişməsinə başlayır - KİV
Bu gün, 12:42 |
|
|
|
| • Bakıdan Ermənistana bu mesajlar VERİLDİ...
Bu gün, 12:31 |
|
|
|
| • “Mətanət A” şirkəti əməkdaşını məhkəməyə verdi - BUNA GÖRƏ...
Bu gün, 12:28 |
|
|
|
| • Şəhid atasına yüksək vəzifə verildi - FOTO
Bu gün, 12:24 |
|
|
|
| • "İnstaqramda yazdım, 10 gün sonra evlilik təklifi etdi"
Bu gün, 12:20 |
|
|
|
| • Uşaqlarını dərsdən yayındıran valideyn həbs olundu: Məktəbdə əxlaqsızlıq İDDİASI - Kürdəmirdə OLAY
Bu gün, 12:19 |
|
|
|
| • Paşinyan Azərbaycandan kənd istəyir: Nikol sülhə "təpik" atır, yoxsa...? - PƏRDƏARXASI MƏQAM
Bu gün, 12:16 |
|
|
|
| • "Əxlaqsızlıq edən sənətçiləri, TikTok-da özünü satanları qınamıram"
Bu gün, 12:10 |
|
|
|
| • "Dedim ərini sevirəm, Bakıdan qayıdan kimi BOŞANDI" - Xalq artisti
Bu gün, 12:08 |
|
|
|
| • "“Göyçay Nar Festivalı” adıyla bizi aldatdılar..." - NARAZILIQ VAR...
Bu gün, 12:06 |
|
|
|
| • “Ermənistan Qarabağdan sülhməramlıların çıxması üçün hər şeyi etdi” - Koçaryan
Bu gün, 12:00 |
|
|
|
| • Vergilər ARTIRILIR: Benzin və dizel bahalaşacaq? - AKTUAL
Bu gün, 11:49 |
|
|
|
| • İki hindli İranı barmağına doladı: Saxta nüvə alimləri milyonlarla dollar mənimsəyib - TƏFƏRRÜAT
Bu gün, 11:47 |
|
|
|
| • Beş il əvvəl Xankəndidə şəhid olan mayor Fərid Ələkbərovun anım günüdür - FOTO
Bu gün, 11:41 |
|
|
|
| • "Müalicəm davam edir, yorğunluq da olur" - FOTO
Bu gün, 11:39 |
|
|
|
| • “Milli Qəhrəman” adına kölgə SALANLAR - SİYAHI
Bu gün, 11:32 |
|
|
|
| • “Britaniya kralı böyük rol oynayıb” - Zelenski
Bu gün, 11:24 |
|
|
|
|
