Son vaxtlar məktəblilər arasında dava və bıçaqlanma kimi xoşagəlməz halların artması cəmiyyətdə ciddi narahatlıq doğurur.
Gənc yaşda bu cür aqressiv davranışların artması təkcə məktəblərdəki təhlükəsizlik məsələsini deyil, həm də uşaqların psixoloji durumunu gündəmə gətirir.
Məktəblilər arasında dava və bıçaqlanma hallarının artması hansı psixoloji səbəblərlə əlaqəli ola bilər?
Mövzu ilə bağlı “Cebheinfo.az”-a açıqlama verən psixoloq Ülkər Musayeva bildirib ki, məktəblilərdə zorakılığın artması, uşaqların gördüyünü təkrarlayıb onu normal sayması ilə bağlıdır:
“Son zamanlar məktəblilər arasında artan dava və bıçaqlanma halları uşaqların daxili reallığını idarə edə bilməməsi və neqativ davranış modellərini təkrarlaması ilə birbaşa əlaqəlidir. Bu, düşüncə, duyğu və davranış sistemlərinin bir-biri ilə uyğunsuz işlədiyini göstərir.
Burada əsas amillərdən biri məhz “daxili xəritə” anlayışıdır. Yəni reallığın özü deyil, insanın reallığı necə qəbul etdiyidir. Uşaqlar ailədə, sosial mediada və dost çevrəsində şahidi olduqları zorakılığı öz “daxili xəritə”lərinə yerləşdirir, onu həyatın normal və dəyişməz hissəsi kimi qəbul etməyə başlayırlar. Onlar davranışın nəticəsinə deyil, modelinə fokuslanır və gördüklərini təkrarlayırlar”.
Onun sözlərinə görə, hər davranışın arxasında pozitiv bir niyyət dayanır:
“Zorakı davranış sərgiləyən uşaq əslində içində qəbul olunmaq, güclü görünmək və öz dəyərini sübut etmək ehtiyacını daşıyır. Sadəcə, bu ehtiyaclar səhv kodlanmış formalarla ifadə olunur. Doğru modellər və düzgün yönləndirmə ilə bu enerji konstruktiv bacarıqlara çevrilə bilər”.
Psixoloq qeyd edib ki, sosial mühitin təsiri isə “güzgü neyron” prinsipi ilə izah olunur:
“Uşaqlar ətrafda müşahidə etdikləri davranışları avtomatik olaraq modelləşdirirlər. Aqressiv dost qrupu və zorakılığı romantikləşdirən sosial media məzmunları uşağın neyro-assosiasiyalarında “hörmət, qorxu yaratmaq” kimi yanlış və təhlükəli əlaqələr formalaşdırır.
Ancaq unutmaq olmaz ki, dəyişiklik üçün resurs hər zaman mövcuddur. Hər bir fərd, o cümlədən zorakı davranış sərgiləyən uşaqlar, öz davranışlarını dəyişmək potensialına malikdir. Əsas məsələ onlara alternativ seçimlər təqdim etmək, emosional vəziyyətlərini idarə etməyi öyrətmək və öz dəyərlərini tanımaq üçün şərait yaratmaqdır”.
