Qorxunc tarix təkrarlanır: Əfqanıstanın aqibəti necə olacaq? - ARAŞDIRMA
Tarix: 17-07-2021, 09:53 | Çap et
Əfqanıstanda 1978-ci ildən başlayan vətəndaş müharibəsini dayandırmaq mümkün olmadı. Bu konteksdə hazırda Taliban hərəkatının irəliləyişləri ölkədə daha əvvəlki illərdə baş verənləri xatırladır. Qorxulu ssenari Talibanın SSRİ ordusunun 1980-cı illərin sonunda Əfqanıstandan çıxmasından sonra etdiyi kimi, ABŞ-ın ölkədən çıxmasından sonra yenidən ölkəni ələ keçirməsi reallığıdır.
Teleqraf.com xatırladır ki, uzun illərdir ən böyük insan fəlakətinin müşahidə olunduğu Əfqanıstanda ABŞ və NATO ordusunun çəkilməsini fürsət bilən Talibanın ölkəni feodal dövrə qaytarmaq istəyi ən qorxunc ideya kimi gündəmə daşınıb.
Talibanın ölkəyə nəzarəti gedərək artırması buradan qaçıb canını xilas etmək istəyən minlərlə əfqanı yollara töküb. Bəzi vətəndaşlar ölkə xaricinə çıxmaq üçün cəhdlər edərkən, bəziləri də Talibanın nəzarətindəki bölgələri tərk edərək Əfqanıstan ordusunun nəzarətindəki bölgələrə keçir. Amma bu bölgələrin də daha nə qədər Əfqan ordusunun nəzarəti altında qalacağı qeyri-müəyyəndir.
Artıq Taliban Əfqanıstanın İran, Tacikistan, Türkmənistan və Pakistanla sərhədindəki bəzi keçid məntəqələrinə nəzarəti ələ keçirib. Taliban ölkədə sosial həyatı yenidən dəyişdirmək ərəfəsindədir. Bir oğlanla telefonla danışdığı üçün şallaqlanan qadının ardınca Talibanın nəzarətindəki bölgələrdə üz qırxmaq və siqaret çəkməyin qadağan olunduğu, qadınların evdən çıxmasına icazə verilmədiyi yönündə yeni xəbərlər ortaya çıxır. Eyni zamanda Talibanın hökm etdiyi bölgələrdə Əfqanıstan bayrağının rəngləri olan yaşıl və qırmızı geyinmək də qadağan olunub.
Hazırda Taliban iddia edir ki, ölkənin 85 faizinə nəzarəti ələ keçirib. Bu vəziyyət SSRİ-nin 1989-cu ildə Əfqanıstandan çıxmasından sonra yaşananları xatırladır. Əfqanıstan Demokratk Partiyası 1978-ci ildə etdiyi inqilabla Əfqanıstan Respublikasına son qoyaraq Əfqanıstan Demokratik Respublikasını qurdu. Bunun ardınca hökumətə qarşı çıxışlar başlandı və bu, vətəndaş müharibəsinin əsasını qoydu. 1989-cu ildə SSRİ Əfqanıstandan çıxdıqdan sonra bu günə bənzər hadisə yaşandı. Ölkəyə nəzarəti 85 faiz itirən Məhəmməd Nəcibullah hökumətinə Taliban tərəfindən son verildi.
1996-cı ildə paytaxt Kabilə daxil olan Taliban döyüşçüləri BMT-nin ofisinə sığınan Nəcibullahı zorla oradan çıxararaq əvvəl işgəncə verdi, sonra yaralı halda qardaşı Şahpur Əhmədzadə ilə birlikdə elektrik dirəyindən asaraq öldürdü. İndi ABŞ ordusunun Əfqanıstandan çıxmasından sonra eyni ssenarinin yaşana biləcəyi dünyada ciddi narahatlıq yaradıb. ABŞ Əfqanıstandan 20 ildən sonra çıxarkən ona köməklik, tərcüməçilik edən və ABŞ-a görə təhlükəli durumla üzləşə biləcək əfqanları da ölkədən çıxarır. Bəzi rəqəmlərə görə, onların sayı 3 mindən çoxdur. Ehtimal olunur ki, Talibanın “satqın” elan edəcəyi bu əfqanların viza və digər problemləri həll olunana qədər onlar Əfqanıstandan çıxarılıb ABŞ bazalarından birinə yerləşdiriləcək.
Yeri gəlmişkən, indiyə qədər ABŞ ən uzunmüddətli müharibəni Əfqanıstanda aparıb. 2001-ci ildən bu yana davam edən müharibədə Əfqanıstanda 71 mindən çox mülki insan ölüb. Eyni zamanda 70 mindən çox əfqan hərbçisinin həyatını itirdiyi qeyd olunur. ABŞ və digər NATO ölkəsi ordusu 3 min 500 əsgər itki verib. Ehtimal olunur ki, 3 min 800-dən çox özəl təhlükəsizlik şirkətində çalışanların həyatına son qoyulub.Buna qarşı Taliban və digə silahlı qrupların itkiləri 84 min nəfər olub.2,7 milyon insan ölkədən qaçarkən 3,2 milyon insan da evlərini tərk edərək başqa yerlərə köçüb.
Bu müddət ərzində ABŞ Əfqanıstanın inşası üçün 143 milyard dollar, müharibə əlillərinin müalicəsi üçün 296 milyard dollar xərcləyib. Əfqanıstanda ABŞ-ın son 20 ildə xərclədiyi toplam maliyyə 2,6 trilyon dollardır. İndi ölkəni sürətlə ələ keçirən Taliban hərəkatı bildirir ki, 3 aylıq atəşkəs elan edə bilər. Bunun qarşılığında həbsdə olan 7 min məhkum azad edilməli və hərəkatın adır BMT-nin qara siyahısından çıxarılmalıdır.
|
|
|
|
|
|
|
|
Putin SSRİ-ni bərpa edə biləcəkmi?
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| • Ermənistanın naziri ABŞ-yə səfir göndərilir - aravot.am
Bu gün, 00:41 |
|
|
|
| • "Rusiyanın bugün meydanda tək qalmasının yeganə səbəbi Kremlinin yürütdüyü yanlış siyasətdir" - FAKT BUDUR!
Bu gün, 00:39 |
|
|
|
| • AZAL təyyarəsi bilərək vurulub, məsuliyyət Moskvadadır - Kapitanın etirafı
Bu gün, 00:37 |
|
|
|
| • "Sözümün üstündəyəm, niyə yoxdurlar ortada?" - QALMAQAL
Bu gün, 00:35 |
|
|
|
| • Ermənistan ABŞ-ın təklifini rədd etmədiyini bildirir - AÇIQLAMA
Bu gün, 00:30 |
|
|
|
| • Peterburqda miqrantlara daha bir qadağa qoyuldu
Bu gün, 00:28 |
|
|
|
| • Ermənistan Yekaterinburqdakı fəxri konsulunu geri çağırıb - Ermənistan KİV
Bu gün, 00:26 |
|
|
|
| • Sarayda ağacları kəsən "İnşaat Təmir" 35 min cərimələndi - TƏFƏRRÜAT
Dünən, 18:03 |
|
|
|
| • İslamda kredit və faiz QADAĞASI - Bankçılıq görüntüsü altında sələmçilik aparılır?
Dünən, 18:01 |
|
|
|
| • Əkrəm İmamoğlunun magistr dərəcəsi və diplomu ləğv edilib
Dünən, 17:59 |
|
|
|
| • “Zəngəzur dəhlizi hətta bir aydan sonra da açıla bilər, amma...” - AKTUAL
Dünən, 17:57 |
|
|
|
| • Bakıda məşhur futbolçunun evindən oğurluq - Keçmiş vəzifəli xanım saxlanıldı
Dünən, 17:54 |
|
|
|
| • Sevda Əliqızı şirniyyat bişirib satırmış: - “Xərçəng qadınların 90 faizi həyatda heç vaxt xoşbəxt olmur”
Dünən, 17:53 |
|
|
|
| • Nazirlərdən daha çox maaş alan Cüdo Federasiyasının məsul işçiləri nə işlə məşğul olurlar? - İLGİNC
Dünən, 17:49 |
|
|
|
| • İrlandiya sülh üçün konstitusiyasını necə dəyişdi? - Ermənistan üçün NÜMUNƏ
Dünən, 17:45 |
|
|
|
| • Hacıyev “gözləyirik” dedi, Moskva susdu – Nə baş verir?
Dünən, 17:38 |
|
|
|
| • AzTV-nin keçmiş sədrinin qardaşı oğlunun məhkəməsində mütəxəssis ifadə verdi - TƏFƏRRÜAT
Dünən, 17:30 |
|
|
|
| • Ermənistan İstintaq Komitəsi arxiyepiskopun işi üzrə ilkin araşdırmanı başa çatdırıb
Dünən, 17:26 |
|
|
|
| • Məşhur tikinti şirkətində qanunsuzluqlar – “Baxça şəhər”də yanğın təhlükəsi var?
Dünən, 17:20 |
|
|
|
| • "Azər-Türk Bank"ın səhmlərinin SOCAR-a ötürülməsi yekunlaşıb
Dünən, 17:16 |
|
|
|
| • Bu şirkət “Uninet”i haqsız rəqabətdə ittiham etdi - ARAŞDIRMA BAŞLANILIB
Dünən, 17:11 |
|
|
|
| • "Müəlliflik hüququna təcavüz edilir..." - ETİRAZ VAR...
Dünən, 17:01 |
|
|
|
| • Bakıda bacısını boğaraq öldürən oğlana AĞIR CƏZA
Dünən, 16:54 |
|
|
|
| • Özbaşına qalmış MASAZIR... - Buraların yiyəsi yoxdur?
Dünən, 16:49 |
|
|
|
| • Nura Suri restoran fırıldağını ifşa etdi! – Müğənniyə atılan şabaşı da ciblərinə qoyublar
Dünən, 16:46 |
|
|
|
| • 201 saylı məktəbin direktoru CANINI QURTARDI - TƏFƏRRÜAT
Dünən, 16:45 |
|
|
|
| • İran tərəfinin sülh açıqlaması ritorik məna daşıyır - ŞƏRH
Dünən, 16:09 |
|
|
|
| • Dövlət Agentliyi 170 min manatlıq geyim alır - TENDER UDULDU
Dünən, 16:06 |
|
|
|
| • ABŞ-də Çinə qarşı bir sıra qanun layihələri hazırlanır - “Reuters”
Dünən, 16:02 |
|
|
|
| • Sumqayıtda gənc qız paltar asanda binadan yıxıldı
Dünən, 16:01 |
|
|
|
| • "Keçmiş həyat yoldaşımız dördüncü dəfə evlənib"
Dünən, 16:00 |
|
|
|
| • Kəmaləddin Heydərov festivalı xanımı ilə izlədi - FOTO
Dünən, 15:57 |
|
|
|
| • Azərbaycan-Ermənistan sülh danışıqlarına Rusiya müdaxiləsi - Kreml nə planlaşdırır?
Dünən, 15:50 |
|
|
|
| • Nigarın Fərqanə ilə qalmaqalına Alim Qasımovdan SƏRT REAKSİYA
Dünən, 15:48 |
|
|
|
| • Naxçıvanda polis nəfəri vəfat edib
Dünən, 15:31 |
|
|
|
| • Region yenidən çalxalanır – İranın gizlətdiyi “xəzinə” vurula bilər
Dünən, 15:28 |
|
|
|
| • Xaricdə yaşayan İmaməddin Əlimanovla bağlı hökm elan olunub
Dünən, 15:12 |
|
|
|
| • “ЗОЛОТОЙ КОЛОДЕЦ QIZIL QUYU” adı ilə bağlı iddia qaldıırldı - DETALLAR
Dünən, 14:58 |
|
|
|
| • Tofiq Zülfüqarovun Dərbənd çıxışı Rusiyada millətçiləri silkələdi – “Yerli xalq niyə köçməlidir?”
Dünən, 14:50 |
|
|
|
| • Həkim söz versə də, Mənzurənin pulunu qaytarmadı - AXI NİYƏ?
Dünən, 14:40 |
|
|
|
| • Aleyna Tilkidən təəccübləndirən ETİRAF: - "Bir anda evlənib uşaq doğa bilərəm"
Dünən, 14:38 |
|
|
|
| • “Qızımın üzərində ləkə qalmasın deyə evlənməsinə etiraz etmədim” - TƏFƏRRÜAT
Dünən, 14:26 |
|
|
|
| • 18 yaşında qatil olan Elnurun işi: Namus cinayəti, yoxsa... - ŞOK TƏFƏRRÜAT
Dünən, 14:23 |
|
|
|
| • Kreml Ankaraya təşəkkür etdi: “Türkiyə bütün tərəflərə uyğundur” - Peskovdan SENSASİON AÇIQLAMALAR
Dünən, 14:21 |
|
|
|
| • "Yaxın günlərdə iki nazir postunda dəyişiklik olacaq..." - İLGİNC İDDİALAR
Dünən, 14:15 |
|
|
|
| • “Hicab taxıb bədənşəkilləndirmə etdirmək də günahdır” – YENİ QALMAQAL
Dünən, 14:08 |
|
|
|
| • Ermənistan üzərindən verilən mesajlar – Rusiya sülhə yox, savaşa hazırlaşır?
Dünən, 14:00 |
|
|
|
| • Kreml azərbaycanlı iş adamları ilə bağlı hərəkətə keçdi – Elə şeylər olacaq ki…
Dünən, 13:10 |
|
|
|
| • DSX-nin zabitinə hücum etməkdə təqsirləndirilən idmançılarla zərərçəkənlər barışıb - MƏHKƏMƏ
Dünən, 13:05 |
|
|
|
| • Azərbaycandan qaz alan Ukraynanın sanksiya siyahısı da var - ARAŞDIRMA
Dünən, 13:00 |
|
|
|
|
