Çər. axşamı, 22 iyul 2025, 18:39:34  
   Tiktoker "Roşka" hakim qarşısında .....                     ABŞ husilərlə əlaqəli qurum və şəxslərə sanksiya tətbiq edib .....                     Separatçıların “bəlkə də qaytardılar” xüslyası .....                     Azərbaycan sabitləşdirici rolu üstlənib: .....                     “Nar” milli mətbuatın 150 illiyini media nümayəndələri ilə qeyd edib .....                     Peskov .....                     "Kimə etibar edirsiniz?" sualına görün necə CAVAB VERDİLƏR... .....                     İranlı professordan Türkiyəyə qarşı çağırış .....                     Sumqayıtda DƏHŞƏT: Oğul atasını daşla döyüb öldürdü .....                     ABŞ-Azərbaycan münasibətlərində diplomatik sıçrayış .....                     244 milyonluq AZALMA .....                     Azərbaycan Mərkəzi Bankında yeni təyinat olub .....                     Rəvanədən Zaurun sualına REAKSİYA: .....                     Antalyada Bəxtiyar Muradovun maşını niyə yandırılıb? .....                     Həbsdəki arxiyepiskop “səhnəyə” qayıdır .....                     Çinlə qurulan yeni münasibətlər... .....                     12 ildir evsiz qalan Xalq artisti... .....                     Biznes sektoruna ən çox hansı banklar kredit ayırır? .....                     "Evimi satıb kirayədə qalıram..." .....                     Təbrizdə polis idarəsinə silahlı hücum .....                     Trampın Ukrayna ilə bağlı mövqeyi arvadına görə dəyişib? .....                     Trampdan Azərbaycanla bağlı üçüncü mesaj: .....                     BU NƏDİ BELƏ: “Qarabağ” dovğasının üzərinə seperatçıların xəritəsi yerləşdirilib .....                     Bakıda terror törədəcəyi barədə yalan məlumat verən Mehdinin işi: “Qazanc üçün...” .....                     “60 yaşlı müəllim niyə yenidən imtahan verməlidir?” .....                     “Media qlobal təhlükəsizlik məsələlərində mühüm rol oynamalıdır” .....                     Bakıda adam bıçaqlayan ictimai fəala .....                     "Rafaellə Coşqun mənə şok yaşatdı" .....                     Arvadını yumruqla gözündən vuran şəxsə hökm oxundu .....                     9 milyon manatlıq “AZNET Technologies” fəaliyyətini məhdud formada davam etdirəcək .....                     Azərbaycan Üzgüçülük Federasiyasında yeni təyinat reallaşıb .....                     Rusiyada soydaşlarımızın KÜTLƏVİ HƏBSİ DAVAM EDİR .....                     İş adamı Karapetyanın iddiası üzrə deputatın hesablarına həbs qoyulub .....                     Şərurda vətəndaşın işi TƏRS GEDİR... .....                     Öz xəttindən çıxıb avtomobil yoluna girən avtobuslar... .....                     Nazir sədr müavini təyin olunan məmurun yerinə onu direktor gətirdi .....                     Paşinyanın “Vatikana yürüşü” .....                     "Daha çox oxumaq, daha çox yazmaq və daha çox danışmaq lazım gələcək..." .....                     Generalların saxlanıldığı həbsxanaya yeni rəis təyin edildi .....                     Xaricə gedən azərbaycanlıların 76 faizi 4 ölkəyə səfər edib .....                 

“İki əsas böhran əlamətindən biri Çində, digəri ABŞ-dadır” - TƏHLİL
Tarix: 5-10-2021, 08:36 | Çap et
“İki əsas böhran əlamətindən biri Çində, digəri ABŞ-dadır”
Dünyada ən böyük iqtisadiyyata malik ABŞ-da baş verən maliyyə-iqtisadi həyəcanlanma qlobal səviyyədə ciddi kataklizmlərə gətirib çıxarır. Buna görə də bu ölkənin iqtisadiyyatı, maliyyə sistemi daim ən ciddi diqqət mərkəzindədir. Son illərdə ABŞ-da dövlət borcunun sürətli artımı beynəlxalq iqtisadi çevrələrdə kəskin böhranın əsas təkanverici amili kimi qiymətləndirilməkdədir. Ölkənin dövlət borcu artıq icazə verilən həddə çatıb və hazırda bu həddin artırılması müzakirə olunmaqdadır.

ABŞ-ın maliyyə naziri Canet Yellen hesab edir ki, borclanma limiti artırılmasa ölkə defolta gedəcək: “Əgər ABŞ-ın dövlət borcunun ödəniş öhdəlikləri ilə bağlı zirvəsi artırılmasa, hər şey defoltla nəticələnəcək”. O, bu halda ABŞ-da durğunluğun başlayacağını bildirib.

ABŞ Federal Ehtiyatlar Sisteminin (FED) rəhbəri Cerom Pauel defoltun qarşısını almaq üçün tədbirlər görüləcəyini söyləyib. Lakin bu tədbirlərin ciddi nəticələrə gətirəcəyi böyük sual altındadır.

Son aylarda isə ABŞ iqtisadiyyatının başqa sahələrində də böhrana gətirəcək durum yarandığı bildirilir. Məsələn, britaniyalı tanınmış maliyyəçi Geremi Qrentem ABŞ-ı 1929-cu ildəki Böyük Depressiyadan böyük yeni bir iqtisadi böhran gözlədiyini deyir. Milyarder proqnozunu CNBC-yə müsahibədə açıqlayıb. Onun sözlərinə görə, ABŞ-ın fond birjasında 1929-cu ildəkindən “daha böyük sabun köpüyü” yaranıb. Xatırladaq ki, 1929-cu ildə qiymətli kağızlar bazarı bir neçə il böyüyəndən sonra çökdü və ardınca iqtisadiyyatda “Böyük Depressiya” kimi tanınan tənəzzül başladı. Həmin dövr üçün Birləşmiş Ştatların ÜDM-i 1929-cu ildəki 103,9 milyard dollardan 1933-cü ildə 56 milyard dollara enib və sənaye istehsalı 40 faiz azalıb. İşsizlik 25 faizə çatıb. “Bu köpük ABŞ-da hər zamankından daha böyükdür. Daşınmaz əmlakın, istiqrazların, səhmlərin və malların qiymətləri həddən artıq şişirdilir”, - maliyyəçi bildirib.

Belə bir iqtisadi böhran ehtimalı nə dərəcədə ciddidir və onun regiona, Azərbaycana hansı təsirləri mümkündür?

İqtisadçı-ekspert Elman Sadiqov deyir ki, bir tərəfdə ABŞ-ın maliyyə sektorunda və monetar siyasətində ciddi qayğılar, risklər və suallar meydana gəlib, digər tərəfdə isə Çində enerji böhranı yaşanmağa başlayır: “Bunun ən azı ilkin təzahürləri mövcuddur. Çindən başlayaq. Bu ilin 8 ayında kömür istehlakı 4.6 faiz artıb. Eyni dövrdə istehsal artımı isə 4.4 faiz olub. Digər sektor və sahələrdə də eyni vəziyyət müşahidə edilməyə başlayır. Yəni istehlak artımının sürəti istehsal artımının sürətini üstələyir. Bu isə bazarda məhsul, xidmət çatışmazlığına, sonra qiymət artımına və ya inflyasiyanın sürətlənməsinə səbəb olur. Çində başlayan bu enerji böhranının qısa müddətə həlli ehtimalı azdır. Çünki istehsal artsa da istehlakın daha yüksək templə artımı davam edəcək. Bu səbəbdən Çin neft, elektrik, kömür sahələri də daxil olmaqla, ölkəsinin bütün böyük enerji şirkətlərini nəyin bahasına olursa-olsun, tədarükdə qənaət etməyə, ehtiyat saxlamağa çağırıb. Çinin bəzi əyalətlərində elektrik enerjisinə qənaət rejiminə keçiblər. Bu kimi məsələlər qlobal iqtisadiyyatı ciddi narahat edir. Çünki inflyasiyanın iqtisadi bərpa sürətini keçməsi staqflyasiya təzahürlərini artırır. Yəni tələbin daha sürətlə artımı təklifin yaranmasını üstələyir. Qiymət artımı isə bu vəziyyətdə daha çox narahatlıq doğurur”. Ekspert bildirir ki, alıcılıq qabiliyyətinin aşağı düşməsi qazancın ilkin tələbat mallarına xərclənməsi, digər xidmət və əmtəə satışlarına olan tələbin aşağı düşməsinə səbəb olur: “O halda digər sektorlarda ciddi problemlər başlayır. Məsələn, Çinin ən böyük əmlak şirkəti olan “Evergrande Group” şirkətlər qrupu. 2021-ci ilin iyun ayında 367.3 milyard dollar aktivi, 200 minə yaxın işçisi olan Çinin ən böyük daşınmaz əmlak şirkəti hazırda öz borclarını ödəməkdə çətinlik çəkir. Şirkətin 300 milyard dollar öhdəliyi mövcuddur. İldə 600 min ev tikən bu şirkət digər sektorlara da investisiyalar qoyub. İçməli su, idman, elektrik avtomobilləri sahələri və sair. “Evergrande Group” şirkətlər qrupunun ilin əvvəlində 1.8 dollar dəyəri olan səhmləri hazırda 30 sentə satılır. Nə üçün bu məsələ ciddi narahatlıq doğurur? Çünki “Evergrande Group” şirkətlər qrupu səhmdarları arasında dünyanın böyük investisiya şirkət və bankları mövcuddur. Çünki şirkətin ən böyük investorları “Ashmore Group PLC”, “HSBC Holdings PLC”, “Black Rock Inc.”, “UBS Group AG” kimi nəhəng investisiya holdinqləri və banklardır. Riskin yoluxması prizmasından baxdıqda yaranan problemin ABŞ və Avropaya keçə biləcəyi ehtimalı ciddi narahatlıq doğurur”.

Dünya iqtisadiyyatına problem gətirəcək daha bir proses ABŞ-da izlənilir: “ABŞ-ın fond birjasında baş verənlər qlobal iqtisadiyyatla bağlı qayğıları daha da artırır. S&P500 birja indeksi 4540-dan 4357-yə qədər geriləyib. Geriləmədə narahatlıq doğuran və diqqət çəkən məsələ geriləmə ilə paralel olaraq əməliyyatların həcminin artmasıdır ki, bu da geriləmənin artacağı ehtimalını gücləndirir.

Xüsusilə ABŞ fond birjalarında indekslərin son illərdə durmadan artması ciddi suallar və narahatlıq doğurur. Bu artımın dövriyyəyə daxil olan əlavə pul kütləsinin yaratdığı köpük, yoxsa real artım olması məsələsi müzakirə və mübahisə mövzusudur. 1929-cu ilin 29 oktyabrına qədər ABŞ-da Wall Street qiymət indeksi 380-ə qədər yüksəlmişdi. 29 oktyabrda birja çöküşündən sonra bu indeks 50-dən aşağı həddə qədər gerilədi. ABŞ, öz tarixinin ən böyük iqtisadi çöküşünü yaşadı. Bu çöküş 5 ilə yaxın davam etdi (1929-1933). ABŞ bu böhrandan tam olaraq II Dünya müharibəsində çıxa bildi. ÜDM, iş yerləri, istehsal və sair göstəricilər üzrə itkilər 40-60 faiz ətrafında idi. 29 oktyabr 1929-cu il tarixindən bir neçə il öncə isə vəziyyət belə idi. ABŞ iqtisadiyyatı sürətlə böyüyür, istehsal artır, birjada səhmlər elə bir sürətlə dəyər qazanırdı ki, hamı səhm alırdı. ABŞ əhalisində belə bir fikir formalaşmışdı ki, səhm alıb gözləmək işləməkdən daha çox gəlir gətirir. Bütün göstəricilər sürətlə artırdı. 28 oktyabrda işsizlik, ÜDM, istehsal, səhm qiymətlərinin indeksləri ABŞ tarixində ən yüksək hədlərinə çatmışdı. Oxşar vəziyyəti 2019-cu ildə müşahidə etmişdik. İndi isə real sektordan daha çox maliyyə sektoruda oxşar vəziyyətin şahidi olmaqdayıq. Bu səbəbdən bir çox iqtisadçı və maliyyəçilər yeni böhran siqnallarının mövcud olması ehtimallarını səsləndirirlər. Zənnimcə, hazırda vəziyyəti təhlükəli edən əsas məqamlardan biri də yuxarıda qeyd etdiyim “Evergrande Group” şirkətlər qrupu və ona oxşar məsələlərin müxtəlif ölkələrdə (hazırda bütün iqtisadi güc mərkəzlərində ciddi risklər formalaşmaqdadır) təzahür etməyə başlaması, pandemiya, inflyasiya və müxtəlif sahələrdə (çip, enerji, kömür və sair) yaranmaqda və dərinləşməkdə olan çatışmazlıqlar, qıtlıqlardır. Bu isə risklərin əhatə dairəsinin genişlənməsi və həm də dərinləşməsidir. Bu, böhranların eyni vaxtda müxtəlif ölkə və sektorlarda yaranması kimi ciddi təhlükənin dərinləşməsi ehtimalını gücləndirir".

E.Sadiqov hesab edir ki, dünyanın iri maliyyə mərkəzləri arasındakı fikir ayrılıqları bu riskləri gücləndirsə də, müasir maliyyə alətləri və təcrübələr onları yumşaltmaq imkanlarının artacağı ilə bağlı pozitiv düşünməyə əsas verir: “Həm də böyük ehtimalla, böhran zamanı ölkələri rəqabət və intriqa deyil, dünya maliyyə sistemini ciddi kataklizmlərdən qorumaq daha çox düşündürəcək”.

Maliyyəçi-alim, sabiq maliyyə naziri Saleh Məmmədov isə bildirir ki, ABŞ fond birjaları və maliyyə sistemində böhran ehtimalı yaradan amillər var: “Lakin onların böyük böhrana gətirib çıxarması fantastika qədər qeyri-realdır. Əvvəla, ona görə ki, indi iqtisadiyyat 1929-cu ildəki üsullarla idarə olunmur, hər sahədə müasir texnologiyalar önə çıxıb. Hər şey - hesablamalar, proqnozlaşdırmalar - xüsusi proqramlarla həyata keçirilir. Yəni indi bir əsr öncəki kimi, iqtisadiyyatda bütün prosesləri insan başı ilə yönləndirmirlər, bunu xüsusi hazırlanmış IT proqramlar həyata keçirir. Bu baxımdan, dəhşətli böhran olacağına dair dedikləri Gereminin bəlkə də maliyyəçi olaraq hansısa maraqlarından irəli gəlir. Düzdür, ABŞ-da borclar ifrat həddə qədər şişib, partlama ola bilər görüntüsü yaranır. Amma bu vəziyyətin də qarşısının alınması imkanları var. Bu gün qlobal ÜDM təxminən 85 trilyon dollara, qlobal borc isə 430 trilyon dollara yaxındır. Dünya bunun üzərində inkişaf edir. Borclar əsasən inkişaf etmiş ölkələrdədir”.

S.Məmmədovun sözlərinə görə, ABŞ-ın fəzada kəşf etdiyi qızıl asteroidin dəyəri dünya əhalisinin hər birinə 97 trilyon dollar ödəməyə imkan verəcək səviyyədədir: “Belə bir əmlakı olan ölkə necə iflasa uğraya bilər? Dünyanın ən inkişaf etmiş elminə, texnologiyasına sahib olan ölkədə sizcə, böhran əlamətlərini görmürlər? Görüb onu önləmək üçün tədbirlər hazırlamırlar, həyata keçirmirlər? Əlbəttə, hər şeyi görür və bütün hallara hazırlıq görürlər”.

Alimin fikrincə, qlobal böhran yaransa belə, onun Azərbaycana ciddi təsirləri olmaya bilər: “Azərbaycanın maliyyə ehtiyatları kifayət qədər yüksək səviyyədədir. Bu ehtiyatlar imkan verməyəcək ölkəyə ciddi bir təsir olsun. Biz bunu 2008-2009-cu illər qlobal maliyyə böhranında da gördük. Azərbaycanın dövlət rəhbərliyi bu rezervləri yalnız Ermənistanla müharibə üçün yaradılmayıb. Onlar daha böyük güclər qarşısında duruş gətirməyə imkan verəcək həddədir və məhz bunun üçün də formalaşıb. Dünyada maliyyə ehtiyatları öz ÜDM-indən çox olan cəmi 3 ölkə var: Norveç, Sinqapur və Azərbaycan. Bu halda hansısa böhran Azərbaycana nə edə bilər ki? Bizim əsas problemimiz ərazilərimizin işğalı faktı idi. Onu Müzəffər Ordumuz Ali Baş Komandanın rəhbərliyi altında həll edib. Bundan sonra Azərbaycan böyük sürətlə inkişaf edəcək”.
“Yeni Müsavat”










 
Sorğu

Putin SSRİ-ni bərpa edə biləcəkmi?

Şirkət-Xidmət
   
Xəbər lenti
                                                 
Tiktoker "Roşka" hakim qarşısında - TƏFƏRRÜAT
Bu gün, 19:02
ABŞ husilərlə əlaqəli qurum və şəxslərə sanksiya tətbiq edib
Bu gün, 19:00
Separatçıların “bəlkə də qaytardılar” xüslyası
Bu gün, 18:05
Azərbaycan sabitləşdirici rolu üstlənib: - Rəsmi Bakı öz təsir dairəsini sürətlə genişləndirir
Bu gün, 18:03
“Nar” milli mətbuatın 150 illiyini media nümayəndələri ilə qeyd edib - FOTO
Bu gün, 17:55
Peskov DEYİR Kİ...
Bu gün, 17:52
"Kimə etibar edirsiniz?" sualına görün necə CAVAB VERDİLƏR... - Ermənistanda SORĞU
Bu gün, 17:47
İranlı professordan Türkiyəyə qarşı çağırış - "Zərbə endirməliyik"
Bu gün, 17:43
Sumqayıtda DƏHŞƏT: Oğul atasını daşla döyüb öldürdü - TƏFƏRRÜAT
Bu gün, 17:40
ABŞ-Azərbaycan münasibətlərində diplomatik sıçrayış – Trampın jesti yeni era aça bilər
Bu gün, 17:30
244 milyonluq AZALMA – “Neftin qiyməti çox aşağı düşəcək”
Bu gün, 15:44
Azərbaycan Mərkəzi Bankında yeni təyinat olub - BUNDAN SONRA...
Bu gün, 15:42
Rəvanədən Zaurun sualına REAKSİYA: - “500 minlik maşın sürsə də...”
Bu gün, 13:37
Antalyada Bəxtiyar Muradovun maşını niyə yandırılıb? - FOTOLAR
Bu gün, 13:32
Həbsdəki arxiyepiskop “səhnəyə” qayıdır - NƏ BAŞ VERİR?
Bu gün, 13:23
Çinlə qurulan yeni münasibətlər... BİZƏ NƏ VERƏCƏK?
Bu gün, 13:04
12 ildir evsiz qalan Xalq artisti... - "Bəli, damda!"
Bu gün, 12:58
Biznes sektoruna ən çox hansı banklar kredit ayırır? - SİYAHI
Bu gün, 12:53
"Evimi satıb kirayədə qalıram..."
Bu gün, 12:51
Təbrizdə polis idarəsinə silahlı hücum
Bu gün, 12:46
Trampın Ukrayna ilə bağlı mövqeyi arvadına görə dəyişib? - KİV
Bu gün, 12:22
Trampdan Azərbaycanla bağlı üçüncü mesaj: - Bu, açıq dəstəkdir
Bu gün, 12:17
BU NƏDİ BELƏ: “Qarabağ” dovğasının üzərinə seperatçıların xəritəsi yerləşdirilib - FOTOFAKT
Bu gün, 12:13
Bakıda terror törədəcəyi barədə yalan məlumat verən Mehdinin işi: “Qazanc üçün...” - TƏFƏRRÜAT
Bu gün, 12:06
“60 yaşlı müəllim niyə yenidən imtahan verməlidir?” - ETİRAZ
Bu gün, 12:03
“Media qlobal təhlükəsizlik məsələlərində mühüm rol oynamalıdır” - MƏQALƏ
Bu gün, 11:55
Bakıda adam bıçaqlayan ictimai fəala HÖKM OXUNDU
Bu gün, 11:50
"Rafaellə Coşqun mənə şok yaşatdı" - VİDEO
Bu gün, 11:40
Arvadını yumruqla gözündən vuran şəxsə hökm oxundu - TƏFƏRRÜAT
Bu gün, 11:29
9 milyon manatlıq “AZNET Technologies” fəaliyyətini məhdud formada davam etdirəcək
Bu gün, 11:15
Azərbaycan Üzgüçülük Federasiyasında yeni təyinat reallaşıb - BUNDAN SONRA...
Bu gün, 11:11
Rusiyada soydaşlarımızın KÜTLƏVİ HƏBSİ DAVAM EDİR - VİDEO
Bu gün, 11:06
İş adamı Karapetyanın iddiası üzrə deputatın hesablarına həbs qoyulub
Bu gün, 11:00
Şərurda vətəndaşın işi TƏRS GEDİR... - Çünki məmuru KƏLLƏMAYALLAQDIR...
Bu gün, 10:57
Öz xəttindən çıxıb avtomobil yoluna girən avtobuslar... - NƏ ETMƏLİ?
Bu gün, 10:53
Nazir sədr müavini təyin olunan məmurun yerinə onu direktor gətirdi - FOTO
Bu gün, 10:51
Paşinyanın “Vatikana yürüşü” – Erməni hökumətində gərginlik ARTIR
Bu gün, 10:48
"Daha çox oxumaq, daha çox yazmaq və daha çox danışmaq lazım gələcək..." - TƏLTİFDƏN SONRA...
Bu gün, 10:38
Generalların saxlanıldığı həbsxanaya yeni rəis təyin edildi - BUNDAN SONRA...
Bu gün, 10:26
Xaricə gedən azərbaycanlıların 76 faizi 4 ölkəyə səfər edib
Bu gün, 10:18
“Dəvəli” şirkəti mənfəətini bölüşdürəcək
Bu gün, 10:14
Sabunçuda vətəndaşa YEZİD ZÜLMÜ... - NARAZILIQ VAR...
Bu gün, 10:00
Əmək müqaviləsinə xitam verilməsi... - Ekspert danışır...
Bu gün, 09:53
Amerikasayağı Zəngəzur dalanı: - “open”, yoxsa “closed...”
Bu gün, 09:47
15 il cəza alan gözdən əlil apellyasiya şikayətində nə istəyir? - TƏFƏRRÜAT
Bu gün, 09:45
"Pulu verməkdən imtina edirlər" - İŞƏ MƏHKƏMƏ QARIŞDI
Bu gün, 09:41
“Anam atamı özünə polşadan sevgili gətirdiyi üçün qınayırdı, atam deyirdi ki, onu necə qovum getsin?”
Bu gün, 09:33
Elm və Təhsil Nazirliyi sanitar gigiyena xidmətlərinin göstərilməsinə 5.6 milyon xərcləyəcək
Bu gün, 09:31
Rusiyadan inanılmaz Qarabağ həmləsi: 17 illik taktika təkrarlanır? – Bu dəfə ermənilər…
Bu gün, 09:18
Azərbaycana sanksiya tələbinin arxasında kimlər var? - Görünəni odur ki...
Bu gün, 09:10
Şirkət-Xidmət
 
 
Dia.az © 2010 - 2014
Məlumat internet səhifələrində istifadə edildikdə müvafiq keçidin qoyulması mütləqdir.
Bizimlə Əlaqə : Tel - 055-560-77-49, 077-271-11-33 E-mail : dia-az@mail.ru
Designed by Daraaz.net
�������@Mail.ru