Super güclər TERROR təşkilatını hakimiyyətə niyə gətirdi? - TƏHLİL
Tarix: 21-08-2021, 09:34 | Çap et
Bir neçə gün öncə Talibanın Əfqanıstanın patyaxtı Kabilə daxil olması və faktiki olaraq Əfqanıstanda hakimiyyəti ələ alması dünya miqyasında ciddi narazılıqla qarşılanır. Xüsusilə ABŞ kimi son 20 il ərzində Əfqanıstanda hərbi əməliyyatlar aparan dövlətlərin Talibanla razılığa gəlməsi vəziyyəti daha da anlaşılmaz edir.
Böyük güclərin bir vaxtlar terror təşkilatı kimi tanınan Talibanla bir masaya oturulması, Talibanın legitimliyini tanımaq barədəki açıqlamaları bərabərində bəzi suallar doğurur: Əgər Taliban terror təşkilatıdırsa, o zaman ABŞ, Rusiya və Çin kimi dövlətlər niyə onlarla danışığa gedir?!
Taliban son 20 illik dövrdə ciddi şəkildə strateji dəyişikliyə məruz qalıb.
90-cı illərdə Taliban daha çox radikal ideyaları ilə tanınırdı və təşkilatın yaradıcısı Molla Ömər təkcə Əfqanıstanda yox, bütün regionda islami ideyaların ekspansiyasının tərəfdarı idi.
Lakin 2001-ci ildən sonra Talibanın radikal ideyalardan tədricən uzaqlaşdığı müşahidə edilirdi. Qurplaşmanın yeni rəhbəri Heybətullah Axundzadə Molla Ömərlə müqayisədə daha neytral və yumşaq strateji xətti mənimsəmişdi. Artıq Taliban bütün regionda İslam Əmirliyi yaratmaq üçün yox, daha lokal səviyyədə Əfqanıstanda hakimiyyəti ələ keçirmək uğurunda mübarizə aparırdı.
Taliban ABŞ, Rusiya və Çin üçün bir İŞİD nümunəsi deyil.
Talibanın yumşalması prosesində İŞİD-in ortaya çıxmasının təsiri çox böyükdür. Radikal İslamın əsas müdafiəçisi olan İŞİD bütün yaxın şərqdəki radikal qrupları öz təsir dairəsinə saldı və nəticədə cihad uğurunda mübarizə aparmaq istəyən radikal militanlar Suriyaya yönəldi. Bu proses Talibanın və xüsusilə də Əfqanıstanın radikal ünsürlərdən təmizlənməsi prosesinə müsbət təsir göstərdi. Talibanın mübarizəsi isə İŞİD-ə nəzərən daha qəbulolunan forma almağa başladı.
Talibanın Orta Asiya və Sintizyan-Uyğur bölgəsindəki müsəlman qruplara təsir gücü yoxdur.
Əvvəllər ABŞ, Rusiya və Çin üçün Talibanı təhlükəli edən əsas məsələ qruplaşmanın digər radikal islami qruplarla olan əlaqəsi idi.
Lakin indiki anda Əfqanıstanda lokallaşmış Talibanın bu cür əlaqələri mövcud deyil. Orta Asiyadakı və Sintizyan-Uyğurdakı radikal islamçılar isə İŞİD-ə biət edib və Talibanı tanımır. ABŞ, Rusiya və Çin üçün Talibanın bölgədə hakimiyyətə gəlməsi hər hansı problem yaratmır.
Talibanın Əfqanıstanda “mərkəzi dövlət” anlayışını bərpa edəcək yeganə gücdür.
Hər nə qədər İslami qaydaların dəstəkçisi olsa da, Taliban Əfqanıstanda yerli xalqın dəstəyinə sahibdir. Böyük güclər üçün Əfqanıstanın nəzarətsiz bir yer olması daha təhlükəlidir, nəinki islami qaydalarla idarə olunması. Əfqanıstanda mərkəzi dövlətin yaranması və burdakı proseslərə nəzarət etməsi ABŞ, Rusiya və Çin, eyni zamanda beynəlxalq təşkilatlar üçün olduqca önəmlidir. Çünki artıq Əfqanıstanda Talibanın simasında öhdəlik götürə biləcək və bu öhdəlikləri yerinə yetirə biləcək bir güc var.
Talibanın hakimiyyətdə olması Əfqanıstanın etnik-parçalanma riskindən xilas edir.
Son 20 ildə ciddi şəkildə lokallaşan Taliban digər etniklərə münasibətini də köklü sürətdə dəyişib. Əfqanıstanda əhalinin böyük hissəsi Sünni islam inancının daşıyıcılarıdır. Bu baxımdan fərqli regionlarda yaşayan etnik qrupları dini birlik altında toplamaq daha uğurlu yanaşma hesab edilə bilər.
Bu ən azından 20 illik Əfqanıstan hökümətinin klanlaşmış siyasi kursuna nəzərdən daha uğurludur.
Talibanla münasibətlərin uzun müddətdə uğurlu olub olmayacağını zaman göstərəcək. Ancaq reallıq odur ki, indiki anda Talibanın Əfqanıstandakı varlığı böyük güclərin maraqlarına xidmət edir.
Bizim.Media
|
|
|
|
|
|
|
|
Putin SSRİ-ni bərpa edə biləcəkmi?
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| • Borcu olan şəxslər ölkədən çıxa bilməyəcəklər - DİQQƏT
Bu gün, 10:51 |
|
|
|
| • Azərbaycana təkcə bu ölkə səs verib - BİABIRÇI NƏTİCƏ
Bu gün, 10:34 |
|
|
|
| • Yeni təhlükə: BUĞDA BÖHRANI... - ARAŞDIRMA
Bu gün, 09:43 |
|
|
|
| • Devalvasiyanın qarşısını belə almaq olar - İqtisadçı görün, nə təklif edir
Bu gün, 09:39 |
|
|
|
| • “Rabitə Tikinti” ASC-də yeni sədr və üzvlər seçiləcək
Bu gün, 08:44 |
|
|
|
| • Ərdoğanın bu sözləri Azərbaycanda haqlı narazılıq yaradıb - AKTUAL
Bu gün, 08:06 |
|
|
|
| • Tikinti mafiyaları ilə ORTAQDIR - 1 İLƏ 100 MİLYON
Bu gün, 08:00 |
|
|
|
| • Ermənistanda silaha olan həvəs... - BELƏ DAVAM EDƏRSƏ...
Bu gün, 07:43 |
|
|
|
| • "Narkomaniya bəladır və hədəf də bizim uşaqlar, yeniyetmələr, gənclərdir" - ÇAĞIRIŞ
Bu gün, 07:40 |
|
|
|
| • Alimlik adı almaqdan ötrü 22 min manatlıq macəra - TƏFƏRRÜAT
Bu gün, 07:38 |
|
|
|
| • "Cəmiyyətdə bir çox sahələrdə savadsızlıq həddindən artıq çoxdur" - partiya sədri
Bu gün, 07:31 |
|
|
|
| • Nazirlik BUNDAN İMTİNA ETMƏLİDİR - YOXSA...
Bu gün, 07:28 |
|
|
|
| • Rusiyada sovet əsgərlərinin abidəsini təhqir edən azərbaycanlı saxlanıldı - TƏFƏRRÜAT
Bu gün, 07:24 |
|
|
|
| • Əliyevin qatıldığı toplantıda İLK yaşandı – Moskvada alınmamışdı, lakin…
Bu gün, 07:20 |
|
|
|
| • “Avraam Razılaşmaları” Qafqaza gəlir: böyük siyahıda Azərbaycan da var - GƏLİŞMƏ
Bu gün, 01:14 |
|
|
|
| • Turizm Agentliyi nə etmək istəyir? - TƏFƏRRÜAT
Bu gün, 01:09 |
|
|
|
| • Şərqi Zəngəzur Regional Təhsil İdarəsinin müdiri Fuad Bədəlov İTTİHAM OLUNUR - ÖZBAŞINALIQDA
Bu gün, 01:06 |
|
|
|
| • İki devalvasiyanın dərsi: Kölgə bazarı necə böyüyür? - AKTUAL
Bu gün, 00:57 |
|
|
|
| • Qənirə Paşayevanın büstü hazırlandı - FOTOLAR
Bu gün, 00:48 |
|
|
|
| • Nazirin dostu olan məmur ƏRKÖYÜNLÜK EDİR - Deyir ki, toxunulmazdır...
Bu gün, 00:45 |
|
|
|
| • Robert Köçəryanın atasının azərbaycanlı olması Ermənistanı qarışdırdı - Siyasi xaosun dibi
Bu gün, 00:38 |
|
|
|
| • “Rəhimə xanım bizə bir dəfə zəng vurub dedi ki...” - Hacı İsmayılov
Bu gün, 00:27 |
|
|
|
| • İlham Tahirovdan akademikin təklifinə sərt reaksiya - “Dilimizi korlayan "parazit sözlər"i...”
Bu gün, 00:24 |
|
|
|
| • Bakı və Brüssel arasında balans bərpa olundu -ŞƏRH
Bu gün, 00:21 |
|
|
|
| • ADSEA 8 milyonu hara xərclədi? - Prezidentin açılışını etdiyi yolu görün nə hala saldılar
Bu gün, 00:17 |
|
|
|
| • Deputat, professor dolana bilmirsə, vətəndaş nə etsin? - HƏQİQƏTƏN DƏ...
Bu gün, 00:10 |
|
|
|
| • "Artıq Ermənistan tərəfi faktiki olaraq Azərbaycanın gücünü qəbullanıb..." - FAKT BUDUR!
Bu gün, 00:06 |
|
|
|
| • "Adam heç bilmir ki, necə baş verdi..." - VİDEO
Bu gün, 00:02 |
|
|
|
| • İsrail və Suriya nümayəndələri Bakıda görüşüb - CNN
Dünən, 23:58 |
|
|
|
| • İmtahanda nə baş verib? - Şagirdlər ağlayaraq çıxdı
Dünən, 23:55 |
|
|
|
| • Leyla Əliyevanın qızı dünya çempionatında finala yüksəldi - FOTO
Dünən, 23:51 |
|
|
|
| • Prezident İlham Əliyevin Zirvə görüşü: - Avropa liderləri Azərbaycanın yeni siyasi reallıqlarını qəbul edir
Dünən, 18:03 |
|
|
|
| • Ermənilər daha bir mahnımızı oğurladı - Xalq artistindən reaksiya (VİDEO)
Dünən, 17:47 |
|
|
|
| • Elçin Quliyev generalı işdən çıxardı
Dünən, 17:44 |
|
|
|
| • Lavrov və Rubio Rusiya-Ukrayna danışıqlarını müzakirə edib - FOTO
Dünən, 17:40 |
|
|
|
| • Qubada yaşayış evi sürüşmə təhlükəsi ilə ÜZ-ÜZƏ – Qəzalı ev niyə təmir olunmur?
Dünən, 12:37 |
|
|
|
| • Rusiya ilə bundan sonra NƏ OLACAQ?
Dünən, 12:28 |
|
|
|
| • Bakı bunu tələb edir – Putin Paşinyana ona görə qəzəbləndi
Dünən, 12:18 |
|
|
|
| • “Tərtər işi”nə görə Ali Məhkəməyə müraciət EDİLDİ - DETALLAR
Dünən, 12:10 |
|
|
|
| • “Mən o kişiyə qulaq asdım, hərəkəti pis hərəkətdir” - Ağsaqqal deputat
Dünən, 12:08 |
|
|
|
| • Sabiq məhkəmə sədrinə 4615 manat pensiya hesablandı - Narazı qaldı
Dünən, 12:04 |
|
|
|
| • Azərbaycanlı aşpaz və kuryer adam OĞURLADI - TƏFƏRRÜAT
Dünən, 11:33 |
|
|
|
| • Paytaxtda növbəti genişmiqyaslı təmizlik işləri aparılıb - FOTO
Dünən, 11:26 |
|
|
|
| • Qriqoryan Tehranda Əraqçı ilə görüşüb – Ermənistan-İran xəttində yeni mesajlar
Dünən, 11:24 |
|
|
|
| • İstanbulda nəticəsiz görüş və ya “biz ancaq ABŞ-la danışa bilərik”
Dünən, 11:21 |
|
|
|
| • “Putinin tankları palçığa batmasaydı, 5 saata Kiyevdə olardılar” - Tramp
Dünən, 11:13 |
|
|
|
| • Putin Trampla görüşənədək məsələni həll etməlidir: İki yoldan biri ilə - ŞƏRH
Dünən, 11:03 |
|
|
|
| • "O çörək sənə zəhər olsun"
Dünən, 10:58 |
|
|
|
| • “Sülh müqaviləsi imzalanandan sonra Rusiyanın 102-ci bazası Ermənistandan çıxarılacaq...”
Dünən, 10:57 |
|
|
|
| • Paşinyanın azərbaycanlılara dediyi sözlər – Yeni olan yeganə şey…
Dünən, 10:35 |
|
|
|
|
