“HÜQUQ MÜDAFİƏÇİLƏRİLƏ GÖRÜŞÜ İSƏ XATIRLAMIR”
Vəkil Əshabəli Mustafayev bu günlər Naxçıvan Muxtar Respublikasına gedərək hazırda həbsdə olan AXCP fəalı Zeynalabdin Bağırzadə ilə görüşüb. Ailə üzvləri Zeynalabdin Bağırzadənin həbsdə işgəncələrə məruz qalması ilə bağlı mətbuata açıqlamalar veriblər. Hərçənd Muxtar Respublika Prokurorluğu və Zeynalabdin Bağırzadə ilə görüşən yerli hüquq müdafiəçiləri belə iddiaları rədd edirlər. Vəkil Əshabəli Mustafayevdən bütün bu qarşılıqlı iddialara aydınlıq gətirməsini xahiş etdik:
«ZEYNALABDİN BAĞIRZADƏNİN PSİXOLOGİYASINDA ÇOX CİDDİ SARSINTILAR VAR»
- Zeynalabdin Bağırzadə mənə bildirdi ki, o çox güclü fiziki və psixoloji zorakılığa məruz qalıb. Ancaq yaxınlarına Z. Bağırzadə ilə görüşə uzun müddət icazə verilmədiyindən o bu barədə məlumatlar yaya bilməyib. Mən görüşəndə də, aradan xeyli vaxt keçdiyindən, artıq onun üzərində fiziki zorakılığın əlamətləri qalmamışdı. Bir də Z. Bağırzadənin deməsinə görə, ona işgəncələr elə peşəkarcasına verilib ki, üzərində izlər qalmayıb. Üstəlik onun deməsinə görə, təcridxanada işgəncəyə məruz qalmayıb, bu tutulan zaman baş verib. İndi hiss olunur ki, Zeynalabdin Bağırzadənin psixologiyasında çox ciddi sarsıntılar var. Yaddaşı zəifləyib. İki-üç gün əvvəl olmuş hadisələri yaxşı xatırlamır. Görünür çox ciddi şok keçirib. Hətta indiyə qədər istintaqda keçilən prosedurları mənə dəqiq xatırlayıb, ardıcıllıqla çatdıra bilmirdi. Ona nə deyiblər, nə soruşublar bunu mənə izah edə bilmirdi.
- Təzyiqlər nədən ibarət olub ki, bu insan siz dediyiniz hala düşüb?
- Bilirsiniz onun 50-dən çox yaşı var, böyük ailə başçısıdır. Yaşlı bir insanın təzyiqlərə məruz qalanda belə bir hala düşməsi, məncə təbiidir. Özü də nəzərə almaq lazımdır ki, o əvvəllərdə həbs edilib, fiziki zorakılığa məruz qalıb. Görünür qorxu onun canından çıxmayıbmış, daim qorxu içərisində imiş.
- Əshabəli bəy, bundan əvvəl Muxtar Respublika Prokurorluğu bəyanat verərək Zeynalabdin Bağırzadəyə işgəncə verilməsi ilə bağlı iddiaları rədd etmişdi. Zeynalabdin Bağırzadə ilə görüşdən sonra sizin özünüzün yerli hüquq mühafizə orqanlarına işgəncə ilə əlaqəli sorğunuz oldumu?
ZEYNALABDİN BAĞIRZADƏNİ NİYƏ MÜAYİNƏ EDİBLƏR?
- Zeynalabdin Bağırzadə dindirilmə zamanı, müstəntiqin yanında işgəncəyə məruz qalmasını açıq şəkildə bildirdi. Müstəntiq ondan soruşdu ki, bəs bunu əvvəl niyə demirdin. O da qayıtdı ki, məni elə günə salmışdılar ki, nə dediyimi bilmirdim. Müstəntiqin borcu idi ki, bununla bağlı araşdırmaya başlasın. Ancaq o bunda maraqlı olmadı. Üstəlik müstəntiq Zeynalabdin Bağırzadəyə dedi ki, səni tibbi müayinədən keçirmişik. Ancaq onu işgəncəylə bağlı tibbi müayinədən keçirməyiblər. Müayinədə məqsəd onun Çernobıl əlili kimi xəsarətlər alıb-almamasını müəyyən etmək istəyi olub. Yəni artıq işgəncə ilə bağlı şikayət etmək səmərəsizdir. Çünki üstündən xeyli vaxt keçib.
- Bəz Zeynalabdin Bağırzadə ailə üzvləri, huquq müdafiəçiləri ilə görüşəndə niyə işgəncələrə məruz qalmasından danışmayıb?
- Yox, ailə üzvlərinə danışıb. Hüquq müdafiəçilərlə görüşü isə xatırlamır.
- Siz dediniz ki, Zeynalabdin Bağırzadəni tibbi müayinədən keçiriblər. Məqsəd onun Çernobıl əlili olub-olmamasını müəyyən etmək olub. Rəy nədən ibarətdir?
- Zeynalabdin Bağırzadə əlillik adı almaq üçün 1994-cü ildə tibbi müayinədən keçib. O vaxt belə bir razılıq olub ki, kim Çernobılda olubsa ona bir neçə uyğun xəstəlik yazılsın. Çünki şualanma ilə bağlı xəstəliklərin bir çoxu zaman keçdikcə yaranır. Belə bir razılığın olduğu, müstəntiqin də yanında qeyd edildi. Hətta komissiya üzvləri də bunu müstəntiqə etiraf ediblər. İndi Çernobıl əlillərinin hamısı müayinədən keçsə, onların çoxunda əvvəl verilən xəstəliklər heç tapılmayacaq. Ola bilsin ki, fərqli xəstəliklər üzə çıxsın.
- Mən belə başa düşdüm ki, Zeynalabdin Bağırzadə də bu müayinədə əvvəl verilən xəstəliklər tapılmayıb?
«YA 4 İL ƏVVƏLKİ RƏY İŞƏ TİKİLMƏLİDİR, YA DA O RƏYİ VERƏNLƏR MƏSULİYYƏTƏ ALINMALIDIR»
- Bəli. Ola bilsin ki, onda Çernobıl əlili kimi əvvəl qeyd edilənlər yox, başqa xəstəliklər var. Özü də 2008-ci ildə Babək rayonunda olan bütün Çernobıl iştirakçılarının pensiyaların düzgün verilib-verilməməsi araşdırılıb. Yəni orada Zeynalabdin Bağırzadənin xəstə olduğu təsdiqini tapıb və o pensiya almağa davam edib. Mən müstəntiqdən soruşdum ki, 2008-ci ilin yoxlamaları işdə varmı? Müstəntiq dedi ki, yoxdur. Belə çıxır ki, onlar bunda maraqlı deyillər. İndi mən yeni bir vəsatət hazırlayıram. Ya 4 il əvvəlki rəy işə tikilməlidir, ya da o rəyi verənlər məsuliyyətə alınmalıdır. Bilirsiniz məsələ nə yerdədir. Bunun hərbi biletində Çernobılda iştirakı qeyd edilir. Ancaq bunlar deyir ki, bu möhür saxtadır. Hərbi komissarın bir əməkdaşı da deyir ki, «bir salama» bu saxta möhürü başqa bir şəxsə vurdurub.
- Onlar məsuliyyətə alınıblar?
«MƏN ÖZÜM YA RUSİYAYA, YA UKRAYNAYA GEDƏCƏM Kİ...»
- Yox, səbəb də göstərilir ki, cinayətin üstündən uzun müddət keçib. Deməli belədə bunu istənilən adam deyə bilər. Çünki məsuliyyət daşımayacaq. Zeynalabdin Bağırzadənin cinayəti isə güya davam edən olduğundan o məsuliyyətdən kənarda qalmır. Bunlara həqiqət lazım idisə, Rusiyaya və ya Ukraynaya sorğu göndərib həmin hərbi hissənin sənədlərini tələb edə bilərdilər. Bunu etməyiblər. Əksinə heç bir məsuliyyət daşımayan 2 şəxsin ifadəsini əsas götürürlər. Üstəlik bunların üzərində dayandığı bir məqam da var. 1996-cı ildə Rusiya Federasiyası Silahlı Qüvvələrinin Baş Qərərgah rəisi Çernobılda iştirak edən hərbi hissələrin adlarını açıqlayıb. Orada Zeynalabdin Bağırzadənin qulluq etdiyi hərbi hissənin adı yoxdur. Ancaq burada bir məqam var. Zeynalabdin Bağırzadənin bir qardaşı da Çernobıl iştirakçısıdır. O Çernobıla Zeynalabdin kimi ehtiyatda olarkən yox, hərbi qulluq zamanı göndərilib. Onun isə Çernobılda iştirakı bunlarda şübhə doğurmur. Ancaq onun da qulluq etdiyi hərbi hissənin adı həmin siyahıda yoxdur. Bu bizə həmin siyahının hərtərəfli hazırlandığına şübhə yaradır. Deməli istintaq bütün bu məsələləri aydınlaşdırmaq üçün Rusiya Silahlı Qüvvələrinin Baş Qərərgahına müraciət etməlidir. Ümumiyyətlə mən bilmirəm ki, bunlar həmin siyahını haradan götürüblər. Ona görə də biz özümüz sorğu verməyə hazırlaşırıq. Lazım gəlsə mən özüm ya Rusiyaya, ya Ukraynaya gedəcəm ki, arxivləri tapım.
VİCDAN MƏHBUSU...
- Başqa hansı addımlar atmaq fikrindəsiniz?
- Amnesty İntertional təşkilatı ilə danışıqlarımız olub. Zeynalabdin Bağırzadə atrıq vicdan məhbusu siyahısına salınıb. Yaxın vaxtlarda o Naxçıvanda 1-ci vicdan məhbusu kimi tanınacaq.
Azadlıq Radiosu
