Azərbaycan təyyarəsinin Rusiya səmasında vurulduğu həmin faciəli tarixdən yeddi aya yaxın bir vaxt keçir. Ekipajın peşəkarlığına və fədakarlığına baxmayaraq, təəssüf ki, itkilərin qarşısını almaq mümkün olmayıb. 67 nəfərdə 38-i həlak olub.

Aradan kifayət qədər vaxt keçməsinə baxmayaraq, Rusiya tərəfi, az qala, cinayətkar passivlik nümayiş etdirir, bu faciəli hadisəni unutdurmağa çalışır. Rəsmi Moskvanın bu məsələni təkzib etməyə ilkin reaksiyasını haradasa başa düşmək olardı: təlaş, çaşqınlıq, faciənin araşdırılmasına kəskin vaxt çatışmazlığı.

Ancaq sonra anlaşılmaz bir şey ortaya çıxır: mülki təyyarəyə qəsdən vurulan zərbəyə görə məsuliyyət daşıyanları müəyyən etdikdən sonra belə, Moskva Federal Hava Nəqliyyatı Agentliyinə və xarici komissiyalara istinad edərək, rəsmi açıqlamaları gecikdirdi və gecikdirməkdə davam edir. Üstəlik, istintaqın sonuna qədər versiyanı izah etməkdən imtina etdilər.

Rusiyanın bu məsələdə Azərbaycanın mövqeyinə tam məhəl qoymaması fonunda Bakı kifayət qədər adekvat, lakin daxili qanunvericilik çərçivəsində addımlar atır. 2025-ci ilin fevral ayının əvvəlində Azərbaycan Rusiyaya Bakıdakı “Rus Evi”nin bağlanması ilə bağlı rəsmi nota göndərərək, onun hüquqi qeydiyyat olmadan fəaliyyət göstərdiyini və “respublika qanunvericiliyini ciddi şəkildə pozduğunu” bildirib.

Eyni zamanda, yerli media səlahiyyətli mənbələrə istinadən “Rus Evi”nin əslində kəşfiyyat fəaliyyətinin qızğın getdiyi “casus yuvası” olması barədə məlumat yayıb. Bu ilin martında “Rus evi” bağlandı.

Bugünlərdə “Rossotrudniçestvo”nun narahat olan rəhbəri Yevgeni Primakov yenidən "Rus Evi" mövzusuna toxunaraq, bu məsələni TASS-a bir qədər incimiş tonda şərh etdi: "Martın 3-də Xarici İşlər Nazirliyimiz və səfirliyimiz Azərbaycan tərəfinə bəzi təmaslar, danışıqlar və mədəniyyət mərkəzimizin fəaliyyət göstərməsi üçün hüquqi şərtlərlə bağlı müzakirələr barədə müraciət etdi. Azərbaycan tərəfinin iddiası nə idi? Hələ ki, Azərbaycan tərəfdən cavab yoxdur”.

Onun sözlərinə görə, Rusiya tərəfi “fəaliyyətin hüquqi cəhətdən necə düzgün həyata keçirilə biləcəyi ilə bağlı Azərbaycandan bir neçə dəfə aydınlıq gətirməyi xahiş edib”, lakin cavab almayıb.

Açığı, Primakovun inciməsi, yoxsa şikayət etməsi tam aydın deyil. Azərbaycan ictimaiyyəti vəziyyəti belə görür: birincisi, Rusiya vurulan təyyarəyə görə ictimaiyyət qarşısında cavab verməli, adları məlum olan günahkarları cəzalandırmalı, onları mükafatlandırmamalıdır. Yalnız bundan sonra Bakının susmasından şikayətlənmək olar.

İmperiya təfəkkürünün qalıqlarından hələ də qurtulmamış Moskvanın bu addımı asanlıqla atmayacağı tamamilə aydındır. Reputasiya və siyasi məsuliyyət təhlükə altındadır. Lakin Kreml həqiqətən də qonşuları ilə, xüsusən də Azərbaycanla bərabərhüquqlu münasibətlər qurmaq niyyətindədirsə, “Kreml müdrikləri” Bakıya yuxarıdan aşağı yox, üzbəüz gözünə baxmalı olacaqlar. Yəni, eyni səviyyədə.

Rusiyanın “böyük qardaş” statusuna malik olduğu Sovet İttifaqı, Rusiya rəsmi dairələrinin nümayəndələri “qanuni olaraq” nə qədər “meyitin sağ olduğunu” əsaslandırmağa çalışsalar da, çoxdan tarixin arxivinə göndərildiyini unudurlar.

Ümumiləşdirsək, əgər Rusiya Bakının etibarını və hörmətini bərpa etmək istəyirsə, ilk növbədə konkret addımlar atmalıdır: günahkarları tapmalı, onları cəzalandırmalı, qurbanların ailələrindən açıq şəkildə üzr istəməlidir.

Yalnız bundan sonra biz mədəni əməkdaşlığa qayıda bilərik, mərkəzi qeydiyyatdan keçirə və yeniləyə bilərik. Beləliklə, ədalət və aşkarlıq vasitəsilə real, bərabərhüquqlu dialoq qurulacaq.

Qədim latınlarda belə bir ifadə var: “Ab altero expectes, alteri quod feceris” – “Özün başqasına nə etdiyini başqasından da gözlə”.

Sadəcə olaraq, hörmət və etibar qarşılıqlı olmalıdır. Moskva bunu hələ dərk etməyib...

AYNA.AZ