ABŞ Prezidenti Donald Tramp ilə Çin Prezidenti Si Cinpin arasında Cənubi Koreyada baş tutan görüş dünya mediasında böyük maraqla qarşılandı. Liderlərin 1 saat 40 dəqiqə çəkən müzakirəsinin detalları fərqli istiqamətlərdə dəyərləndirilir.

Həmçinin Vaşinqton və Pekin arasındakı mövcud vəziyyətdə görüşün ümumi nəticələri, proseslərə necə təsir edəcəyi də bir sıra suallar doğurur.

Globalinfo.az-a danışan analitik Aqşin Kərimov bildirib ki, Trampla Si Cinpinin danışıqları ABŞ və Çin arasındakı geosiyasi rəqabətin doğurduğu beynəlxalq və regional riskləri nisbi olaraq stabilləşdirmək zərurətindən irəli gəlirdi:

“Ona görə də ABŞ və Çin bu rəqabəti idarə etməyi kritik məqsəd kimi ortaya qoyurlar. Liderlərin yanaşması daha çox Vaşinqton və Pekinin müvəqqəti sövdələşmə əsasında hərəkət sahəsini müəyyənləşdirməyə yönəlib.

ABŞ ilə Çinin əməkdaşlıqla rəqabətin sərhədlərini müəyyən edəcək sabitləşmə mexanizmləri tapacağına dair ümidlər olsa da, tərəflərin strateji rəqabətinin xüsusilə Asiyada yenidən güclənməsi ehtimaldan uzaq deyil.

Nəzərə alsaq ki, son zamanlar ABŞ diplomatiyasının fəallığı nəticəsində Çin Yaxın Şərqdəki proseslərdən sıxışdırılmış kimi görünür, o zaman Pekin rəqibinə qarşı Asiyada başqa kartla oynaya bilər.

Vaşinqton Pekinə Tayvana müdaxilə üçün “yaşıl işıq” yandırsa belə, Ağ Ev bunu gələcəkdə rəqibini cilovlamaqda çətinlik yaradan addım kimi qiymətləndirəcək”.

Analitikin sözlərinə görə, həm ABŞ, həm də Çin Rusiyanın ambisiyalarını nəzarət altına ala biləcək oxşar düşüncə tərzinə sahibdir:

“Lakin Çinin Rusiyanı cilovlamaq səyləri fərqli, ABŞ-ın strategiyası isə tamamilə başqa məntiqə söykənir.

Vaşinqton və Pekin Ukraynadakı müharibənin nəticələrini gözləyərkən bu məntiqlərin gələcəkdə hansı formada dəyişə biləcəyini də hesablayırlar.

Rusiya isə ABŞ-dan fərqli olaraq “müttəfiqi” Çin qarşısında kəskin mövqe sərgiləyə bilmir.

Görünür ki, Moskva Pekinin məqsədlərini daha aydın anlamağa və onun maraqlarını Ukraynadakı hərbi kampaniyanın nəticələrinə uyğunlaşdırmağa çalışır”.

Kərimovun fikrincə, ABŞ–Çin danışıqlarının nəticələrini qiymətləndirərkən Cənubi Qafqaz və Mərkəzi Asiya regionları arasındakı yeni nizamlama tətbiqinə də diqqət yetirmək lazımdır:

“ABŞ ilə Çin Cənubi Qafqazda TRIPP marşrutu (Zəngəzur dəhlizi-red.) üzrə əməkdaşlıq nümunəsi formalaşdırıb. Bu marşrutu intensivləşdirmək və onun xarakterini Mərkəzi Asiyada möhkəmləndirmək niyyətindədirlər.

Çinin TRIPP marşrutuna qarşı kəskin mövqedə dayanmaması, Azərbaycanın iştirak etdiyi layihədə ABŞ-ın da iştirakına etibar etdiyini göstərə bilər.

O baxımdan, Tramp və Si Cinpinin 2 saata yaxın davam edən görüşündə Cənubi Qafqazın da müzakirə mövzusu olması mümkündür. Əgər belədirsə, bu, Pekinin ABŞ-ın regiondakı iştirakına qarşı çıxmadığını və bu istiqamətdə əməkdaşlığa açıq olduğunu göstərir.

Zəngəzur dəhlizi ABŞ ilə Çin arasında tədrici yaxınlaşmaya stimul verən komponent kimi liderlərin diqqətinə çatdırılıb”.