Zaporojye Atom Elektrik Stansiyası (AES) iki həftədən çoxdur - 16 gündür, işıqsız qalıb. Xoşbəxtlikdən, altı reaktorun hamısı “soyuq bağlanma” deyilən vəziyyətdədir. Lakin hazırda AES ilə bağlı ən böyük problem məlumat xarakterli deyil, texniki xarakter daşıyır. Və bu, rusların "öz" (əslində həyasızcasına işğal olunmuş Ukrayna) elektrik xətlərindən istifadə edərək AES-i yenidən işə salmaq məqsədi ilə baş verir. Bu yolla Rusiya nəhayət, dünyanın gözü qarşısında Avropanın ən böyük atom elektrik stansiyasının işğalını qanuniləşdirməyə çalışır.

Belə ki, ruslar hər gün mediada vəziyyəti gərginləşdirir. Onlar iddia edirlər ki, AES-də enerji itkisi Ukraynanın atəşə tutulması nəticəsində baş verib (təbii ki, bu, doğru deyil). Belə ki, stansiyanı “xilas etmək” üçün görünən odur ki, ən çox ehtimal olunan ssenarilərdən biri həyata keçirilməlidir: “qəhrəmancasına” Ukraynanın işğal olunmuş atom elektrik stansiyasının Rusiyaya birləşdirilməsi.

Eyni zamanda, məsələn, “Greenpeace” Ukraynadan olan məlumatları nəzərə almaq lazımdır: təşkilat oktyabrın 1-də Ukraynadan Zaporojye AES-i təmin edən elektrik xəttinin zədələnmə əlamətlərini əks etdirməyən peyk şəkillərini yayımladı. Amma qarşıda daha çox şey var. “Greenpeace” fəalları MAQATE sənədlərində Zaporojye AES-də onuncu enerji itkisinin nə üçün Rusiya tərəfindən reaktorları Rusiya elektrik xətlərinə qoşaraq onları yenidən işə salmaq üçün hazırladığı süni ssenari olduğunu izah edən məlumat aşkar ediblər.

Hələ 2025-ci il iyun ayının əvvəlində Rusiya hökuməti MAQATE-yə Ukrayna xəttində elektrik enerjisinin kəsilməsi halında Zaporojye AES-i Rusiyanın nəzarətində olan şəbəkəyə qoşmaq planı olduğunu bildirdi. “Greenpeace”in nüvə ekspertləri Şon Berni və Yan Vande Putte tərəfindən aşkar edilmiş Rusiya Federasiyasının Daimi Nümayəndəliyinin (INFCIRC 1295) “Verbale” notunda deyilir: “Enerji təchizatının tamamilə kəsilməsi halında, Rusiya vahid enerji sistemindən Zaporojye AES-in öz enerji ehtiyacı olduğu halda gərginliyin verilməsi proseduru”. Zaporojye AES-Dneprovskaya yüksək gərginlikli xətti və 330 kV-luq L-243-Ferrosplavnaya-1 xətti” işlənib hazırlanmışdır.

Maraqlıdır ki, 2024-cü ilin dekabr ayından Rusiyanın işğalı altında olan ərazilərdə (Zaporijye vilayətində Berdyanskın qərbində və Mariupolun şimal-qərbində,, Donetsk vilayətində) aktiv yeni xətlərin (200 km-dən çox) tikintisi aparılırdı. Amma MAQATE və şəxsən onun rəhbəri cənab Rafael Qrossi onlara məhəl qoymamağa üstünlük verdi. Hətta Rusiyanın Zaporijye AES-i öz şəbəkəsinə qoşmaq üçün tikdiyi bu yüksək gərginlikli xətt haqqında məlumat ictimaiyyətə açıqlandıqdan sonra da Qrossi bildirib: “Bəzi ərazilərdə iş aparılıb, lakin bizdə bunun elektrik stansiyasını hər hansı şəkildə yenidən birləşdirmək üçün razılaşdırılmış planın bir hissəsi olduğuna dair heç bir sübut yoxdur”.

Təəccüblü deyil ki, öz planlarını həyata keçirmək üçün Rusiya Zaporojye AES-də elektrik enerjisinin süni şəkildə kəsilməsinə səbəb olmalı və atəşə görə Ukrayna Müdafiə Qüvvələrini ittiham etməli idi. Sentyabrın sonunda rus işğalçıları tərəfindən həyata keçirilən xüsusi əməliyyat üçün “parlaq” ideya budur. İndi də onlar mümkün qədər tez Zaporojye AES-ə nəzarət etmək üçün hər şeyi edəcəklər.

Sonra nə olacaq? Sentyabrın 25-də Moskvada keçirilən nüvə forumunda, Zaporojye AES-də yeni böyük böhranın tüğyan etdiyi bir vaxtda iştirak edən və qanlı diktator Vladimir Putinlə açıq şəkildə əl sıxan MAQATE rəhbərindən işğalçılara təzyiqlərin artırılmasını gözləmək lazımdırmı? Sual ritorikdir.

Eyni zamanda, MAQATE-yə təzyiqlər davam etməlidir - təşkilatın Zaporojye AES böhranını Rusiya ilə Ukrayna arasında şəxsi siyasi çəkişməyə çevirmək üçün əlindən gələni etməsinə baxmayaraq. Onlar deyirlər ki, stansiyaya enerjinin bərpası siyasi iradə işidir, Rusiyanın AES-ə hücum edib ələ keçirməsi yox. Rusiya işğalının davam etməsi və bu strateji nüvə obyektində rusların yerləşməsi təkcə Ukrayna üçün deyil, Avropa və dünya üçün fəlakətli təhlükədir. “Rosatom”un rəhbərlik etdiyi nüvə silahı olan meymunlar diplomatik və biznes səviyyələrində - bütün səviyyələrdə qınağa məruz qoyulmalıdır.

Müəllif: Daria Roqaçuk – “Greenpeace” Ukraynanın kommunikasiyalar üzrə meneceri.

Mənbə: UNİAN

Tərcümə AYNA.AZ-a məxsusdur.