Azərbaycanın ümummilli lideri, ulu öndər Heydər Əliyevin dünyamızı tərk etməsindən 10 il keçir. 10 ildir ki, bu böyük insan sıralarımızda yoxdur, amma xalq hələ də bu böyük xilaskarını unutmur. Heydər Əliyevi onun şəxsi mühafizəçisi olmuş və xalqımız tərəfindən daha çox “Saşa” ləqəbilə tanınan və sevilən Aleksandr Alekseyeviç İvanov da unutmur. Aleksandr Alekseyeviç ANS PRESS-in əməkdaşı ilə görüşü zaman ulu öndərin möhtəşəm şəxsiyyətinin bir sıra ən yadda qalan cizgilərini xatırlayıb.
- Heydər Əliyev sizin yaddaşınızda necə qalıb?
- Çiçəklənən Azərbaycan dövləti, xalq onu ümumilli lider, xalqımızın xilaskarı kimi xatırlayır. O, bizim üçün həddindən artıq işlər görüb. Bunların hamısını dövləti üçün edib. Bu cür iş görən insan mənim yaddaşımda yaxşıdan başqa necə qala bilər axı...
- Siz onunla daha çox vaxt keçirmisiz. Bir çoxları deyir ki, Heydər Əliyev çox zəhimli insan olub, bəs işçilərinə qarşı necə davranıb?
- Siz özünüz ölkənin öndə gedən, hörmətli ANS Şirkətinin nümayəndəsisiniz. Sizin şəxsi arxiv materiallarınız var. Orada Heydər Əliyevin çoxlu fotoları, kinolentləri var. Baxın görün onu hansısa kadrda gülümsəmədən görürsünüz?
- Düzü, o vaxtlar uşaq olsam da, mənim yaddaşımda yalnız Heydər Əliyevi mehriban, gülər üzlü siması qalıb.
- Mən də, onun yanında işlədiyim müddətdə, o insanın üzündə kədər, qəm görməmişəm. İlk dəfə bir tək həyat yoldaşı Zərifə xanım rəhmətə gedəndə simasında kədər gördüm. Heydər Əliyev mehriban bir insan olub, ancaq bir baxışı, zəhimilə işini keyfiyyətsiz yerinə yetirən, vəzifəsindən sui-istifadə edən insanları yandıra bilərdi. O sadəcə olaraq tələb edirdi ki, hər kəs işini lazımı dərəcədə düzgün görsün. Bunların əksi olduqda, keyfiyyətsiz iş göründükdə, əlbəttə əsəbləşirdi. O, işçinin vəzifədə olduğu müddətdə hansı səhvlər buraxdığını bir-bir üzünə deyirdi. Amma ümümilikdə çox mehriban insan olub. İstər pambıq sahələrində, istərsə də üzüm plantasiyalarında işçilərə qarşı çox səmimi idi. SSRİ dövründə Moskvada işləyən zaman Kremldə 20-dən çox nazirliyə nəzarət edirdi. İstər oranın işçiləri olsun, istərsə də kənar, hamı ilə mehriban davranırdı.
- Otağınızda Heydər Əliyevin şəkilləri var, baxanda adamda nostalji hissləri yaradır, o dövrdən qalan şəkillərdir?
- Bəli, yaxşı diqqət yetirmisiniz. Bütün kabinetlərdə prezidentin rəsmi şəkillərini görürsünüz. Bu foto Heydər Əliyevin Mavzoley tribunasında 1983-cü ilin may ayının 1-ində ilk çıxışı zamanı çəkilib. Fotonun altından da şəxsi imzası var. Görün, minlərlə insana necə də gülümsəyir.
- Bəs sizin Heydər Əliyevin fotolarından ibarət arxiviniz var?
- Mənim Heydər Əliyevin şəkillərindən ibarət şəxsi kolleksiyam var. Bu insan əsil kişi etalonudur.
- Bilirik ki, müxbirlərə qarşı hər zaman mehriban davranırdı. Bu nə ilə bağlı idi?
- O, jurnistlərlə, televiziya işçiləri ilə necə davranmaq lazım olduğunu gözəl bilirdi. Bu gün Azərbaycanda ağsaqqal jurnalist Mais Məmmədovdur. Məhz Mais bəy Heydər Əliyevə yaxınlaşıb hansı fonunda daha daha yaxşı görünə biləcəyini deyə bilərdi. İndi müsahibəni və yaxud da, çəkilişləri neçə saat istəsəniz diktafona yaza bilərsiz. Amma o zaman sadəcə 45 dəqiqəlik bir kaset olurdu. Bu 45 dəqiqə Heydər Əliyevin çıxışlarına əlbəttə yetmirdi. O heç vaxt hazır vərəqdən mətn oxumurdu. Daxilindən gələn kimi, saatlarca ekspromt danışırdı. Operatorlar kaset bitdikdə bizə bildirirdilər. Mərkəzi televiziyanın nümayəndəsi Mais Məmmədov bütün zalı keçirdi və yaxud da qalxırdı. Bununla da prezident başa düşürdü ki, texniki problem var. Operatorlar kaseti dəyişə bilsinlər deyə cənab Əliyev mövzudan biraz kənara çıxırdı. Bu müddətdə operatorlar işlərini bitirirdilər. Bundan sonra Mais bəy yenidən işarə verirdi və prezident yenidən mövzusuna qayıdırdı.
Sizin yaşınız az olduğuna görə bunları danışıram ki, siz onun jurnalistlərə qarşı analoqu olmayan münasibətini biləsiniz.
- Bildiyimizə görə, Heydər Əliyevin dövründə istənilən müxbir asanlıqla prezident ilə əlaqə qura bilərdi. Bu belədirmi?
- Siz bir düşünün, o zaman prezident hər hansı bir yerə getdiyində kortecin hərəkət etdiyi yollar bağlanırdı. Ciddi nəzarət olurdu, ancaq milis maşını ola bilərdi yaxınlıqda. Bir tək prezidentin istəyilə onun və milis avtomobilinin arasında jurnalistlərə aid avtobus gedirdi. Bu hal bizə, mühafizə işçilərinə problem yaratsa da, cənab prezidentin əmrini yerinə yetirməliydik.
- Hər hansı bir rayona səfər etdiyi zaman insanlar toplanıb onu qarşılayırdılar. Hər biri ona yaxınlaşıb sözünü demək istəyirdi. Bu vəziyyət sizin üçün problem yaratmırdı?
- Xeyir. Səfər zamanı 5-10 nəfər kolxoz işçiləri, adi insanlar yolun qırağında toplanıb onu gözləyirdilər. Heydər Əliyev bunu görəndə, nə olursa olsun, korteci dayandırırdı. Düşüb insanlara yaxınlaşıb, onlar ilə söhbət edirdi. Bununla o, başçılıq etdiyi dövlətin insanlarına qarşı olan sevgisini göstərirdi. Həmin dəqiqədə jurnalistlər yaxınlaşıb çəkirdilər, yazırdılar, yəni onlardan heç nə gizlədilmirdi.
Heydər Əliyev tərəfindən 60-70-ci illərdə qoyulan təməl indi də qorunub saxlanılır. Hər halda, siz də bilirsiniz ki, iki həftə bundan öncə prezident İlham Əliyev medianın dostu adına layiq görülüb. Ondan sonra jurnalistlər ilə görüşüb. Qeyd edim ki, həmin görüş bazar günü baş tutmuşdu. Həmin vaxt prezident ailəsilə istirahət edə bilərdi. Amma o, vaxtını ayırıb müxbirlər ilə görüş keçirdi. Bundan əlavə, dünyada ilk dəfə olaraq məhz bizim dövlət başçısı jurnalistlər üçün 150 ev tikdirib, pulsuz hədiyyə edib və elə oradaca evləri təhvil verdiyi zaman ikinci binanın təməlini qoyub.
- Heydər Əliyevin çətin günlərində hansı hissləri keçirirdiniz?
- Bu hissləri heç bir vəziyyət ilə müqayisə etmək olmaz. Hər zaman aktiv həyat tərzi keçirən insanı mən heç vaxt uzanan görməmişdim. Bu hadisə 11 may 1987-ci ildə Kremldə göz qırpımında baş verdi. Heç kəs belə olacağını gözləmirdi. Biz hər zaman onu ayaq üstə, gülərüz görmüşük. O, son saniyəyə qədər şüphələnirdi, həkimlərə icazə vermirdi ki, nəsə tibbi yardım etsinlər. Sadəcə deyirdi “dərman verin, hər şey normaldır”. Həkimlər Heydər Əliyevə deyəndə ki, siz xəstəxanaya getməlisiniz, o, bu barədə heç eşitmək belə istəmirdi.
Son zaman vəziyyəti artıq çox pisləşdiyində xəstəxanaya getməyə razılıq verdi. Bu zaman həkimlərdən hansısa dedi ki, gəlin sizi xərəkdə uzadıb aparaq. Bax, bu söz onu bərk əsəbləşdirdi. Halının pis olmağına baxmayaraq, Kremldə heç kəs Heydər Əliyevi uzanmış formada görməsin deyə, çətin də olsa, divandan qalxdı, öz ayağı ilə neçə mərtəbə aşağı düşdü. Hökümət binasının qarşısında onu xüsusi avtomobil gözləyirdi. Heydər Əliyev ancaq orada uzandı.
Bu vəziyyətin bizə necə pis təsir etdiyini başa sala bilmərik. Ancaq prezidentin yaşam həvəsi, mərdliyi hər kəsi təəccübləndirdi. Xəstəlikdən sonra reabilitasiya zamanı, o deyirdi ki, mən hələ dövlətim üçün çox şey etməmişəm.
