Hər bir media qurumunun konkret missiyası və vəzifələri olur. Bu prinsiplər pozulanda təbii ki, qərəz yaranır. “Sputnik Azərbaycan”ın fəaliyyətinə nəzər saldıqda qərəzli yanaşmanın olduğu aydın görünür. Xüsusilə də, fərqli maraqlar toqquşanda bu mətbuat orqanı daim Rusiyanın mövqeyindən çıxış edir.
Nəzərə alaq ki, “Sputnik Azərbaycan” 2015-ci ilin may ayının 25-dən fəaliyyət göstərir. Bu media qurumu Rusiyanın məşhur “Sputnik” İnformasiya Agentliyinin Azərbaycan nümayəndəliyidir. “Sputnik”sə 10 noyabrı 2014-cü ildə Rusiyanın paytaxtında dövlətə məxsus “Rusiyanın Səsi” və “RIA Novosti”nin bazasında yaranıb.
Rusiyada Azərbaycanın rəsmi mətbuat orqanlarının redaksiyası fəaliyyət göstərmirsə, “Sputnik Azərbaycan”ın məqsədi nədir?
“Sputnik Azərbaycan” birbaşa olaraq Rusiyanın dövlət media qrupu olan “Russia Today”ə məxsusdur. Bu isə sözügedən media resursunun tamamilə təbliğat məqsədi ilə fəaliyyət göstərdiyinin açıq sübutudur.
Digər tərəfdən, “Sputnik”in Ermənistanda da redaksiyası mövcuddur. “Sputnik Armenia”da dərc olunan məqalə və xəbərlərə nəzər saldıqda, mətbuat orqanının açıq şəkildə Azərbaycanın ərazi bütövlüyünə qarşı çıxdığını görmək mümkündür. Nəzərə alsaq ki, bu media orqanı tamamilə Rusiya dövlət büdcəsindən maliyyələşir, deməli Moskva ya “Sputnik”in ölkəmizə qarşı fəaliyyətini təşviq edir, ya da buna göz yumur.
Belə olan halda isə haqlı sual meydana çıxır:
Rusiyada Azərbaycan dövləti tərəfindən maliyyələşən “Sputnik Azərbaycan”la müqayisə oluna biləcək hər hansı media resursu fəaliyyət göstərirmi? Təbii ki, xeyr. Yalnız “AzTV” və “Azərtac” kimi rəsmi mətbuat orqanlarının Rusiya üzrə müxbirləri çalışır. Onların fəaliyyətini “Sputnik Azərbaycan”ın fəaliyyəti ilə müqayisə etmək belə yersizdir. Yəni, bu mövzuda balansın olması vacibdir. Daha dəqiq desək, əgər Rusiya “Sputnik Azərbaycan”ın fəaliyyətinin davam etməsini istəyirsə, Azərbaycanın rəsmi mətbuat orqanlarının Rusiyada oxşar formada redaksiyasının fəaliyyətinə də imkan yaratmalıdır.
“Sputnik”ə kim rəhbərlik edir?
Digər mühüm məqam isə odur ki, “Sputnik”in rəhbəri Marqarita Simonyandır. Rusiyada yaşayan erməni Simonyanın ölkəmizə münasibəti isə hər kəsə məlumdur.
Bunun nəticəsdir ki, “Sputnik Azərbaycan” heç zaman Azərbaycanın milli və dövlət maraqlarından çıxış etməyib. Agentlik Rusiyanın, imkan düşdükcə də Ermənistanın maraqlarına qulluq edib.
Təsadüfi deyil ki, 2016-cı ilin aprel döyüşləri zamanı “Sputnik”in Azərbaycan və erməni versiyaları demək olar ki, eyni mövqedən-Ermənistanın maraqlarından çıxış edirdi. Bu məqama diqqət edərkən daha bir maraqlı faktla rastlaşdıq.
Belə ki, Aprel döyüşləri zamanı “Sputnik”in şefi Marqarita Simonyan bütün məlumatların erməni mənbələrinə istinadən yayılmasına göstəriş vermişdi. Bu məlumatın sübutu üçün erməni media-maqnatı, “life.ru” saytının o vaxtkı sahibi Aram Qabrielyanla Marqarita Simonyanın yazışmasına baxmaq kifayət edir.
Bu azmış kimi “Sputnik Azərbaycan” Azərbaycan dövlətinin beynəlxalq imicinə də güclü zərbə vurub. Məsələn, Ermənistan və Gürcüstan nümayəndəliklərindən fərqli olaraq Azərbaycan nümayəndəliyi davamlı olaraq Azərbaycana qarşı beynəlxalq aləmdə qıcıq yarada biləcək yazılar dərc edib. Xüsusən də, ölkəmizin ABŞ və Avropa Birliyi ilə münasibətlərin korlanması üçün “Sputnik Azərbaycan” böyük “əmək sərf edib”.
Simonyanın tezisləri ilə razılaşmayanların sonu
Redaksiyada Simonyandan gələn tezislərə etiraz edənlərinsə aqibəti heç zaman yaxşı olmayıb. Məsələn 2019-cu ildə “Sputnik Azərbaycan”ın baş redaktoru Mətin Yaşaroğlu tutduğu vəzifədən azad edildi. Yaşaroğlunun cəzalandırılmasına səbəb Moskvadan gələn tapşırıqlara tam əməl etməməsi idi. Mərkəzi ofis Yasaroğlundan siyasi motivlərdə, xüsusən də Qarabağla bağlı məsələlərdə erməni mövqeyi nöqteyi-nəzərindən danışmağı tələb edib. Bu tələbi yerinə yetirməyən baş redaktor adıçəkilən nəşrdən getmək məcburiyyətində qalıb.
“Sputnik Azərbaycan”da bu ilk qalmaqal deyil. Sonrakı illərdə də belə insidentlər olub. Məsələn 2022-ci ildə nəşrin rus dili versiyasının buraxılış redaktorları "Qisas" əməliyyatı zamanı Azərbaycanın atəşkəsi pozduğunu iddia edən Rusiya Müdafiə Nazirliyinin məlumatını yayımlamaqdan imtina edərək tam tərkibdə istefa veriblər.
İstefa verən Zülfiyə Qurbanova, Cəmilə Əfəndiyeva, Elena Starostina, Gülzar Mustafayeva feysbuk paylaşımlarında Azərbaycan vətəndaşları olaraq "Sputnik"də Azərbaycanın maraqlarını bacardıqca qoruduqlarını, buna gücləri çatmadıqda isə istefa vermək məcburiyyətində qaldıqlarını yazmışdılar.
Separatçı bölgədən göndərilən baş redaktor
“Sputnik Azərbaycan”a rəhbərlik edən şəxslərin kimliyi də bir çox məqamlara aydınlıq gətirir. Məsələn, əvvəlki illərdə agentliyə rəhbərlik etmiş Əziz Əliyevin anasının erməni olduğu iddia olunur.
2022-ci ilin martında isə Simonyan “Sputnik Azərbaycan”a Vitali Denisovu rəhbər təyin etdi. Denisov bu təyinatdan əvvəl qondarma Cənubi Osetiya respublikasında “Sputnik”in yerli bürosuna başçılıq edib və çalışdığı müddətdə separatçı informasiyalar yaymaqla məşğul olub. Üstəlik, Denisovun Rusiya xüsusi xidmət orqanlarına bağlı olduğu haqqında da mətbuatda məqalələr dərc olunub.
“Sputnik Azərbaycan”ın 44 günlük müharibədə tutduğu mövqe
“Sputnik Azərbaycan” 44 günlük müharibə dövründə də ikili xətt tutub. Agentlik Azərbaycan haqq işi barədə obyektiv məlumatların dərc olunmasından maksimum uzaq qalıb. Nəşrin arxivində araşdırma apardıqda 44 gün ərzində Azərbaycan ordusunun uğurlu əməliyyatları haqqında yalnız bir yazıya rast gəldik. ”Vətən Müharibəsinin bir ayı: Azad olunmuş ərazilər - SİYAHI” başlıqlı yazıda sadəcə işğaldan azad olunmuş ərazilərin siyahısı öz əksini tapıb.
Təsadüfi deyil ki, “Sputnik Azərbaycan”nın ermənipərəst mövqeyi 44 günlük müharibədə böyük ictimai qınağa səbəb oldu. Tanınmış simalar bu media qurumunun Azərbaycanda fəaliyyətinin dayandırılmasını tələb etdilər.
Nəşrin ermənipərəst siyasətini göstərən başqa bir məqamsa bu günə kimi yazılarda “Dağlıq Qarabağ” ifadəsinin işlədilməsidir.
Halbuki, Azərbaycan mətbuatının leksikonundan bu ifadə artıq 5 ildir ki çıxıb. Amma “Sputnik Azərbaycan” xəbər və məqalələrin teg hissəsində hələ də “Dağlıq Qarabağ” ifadəsindən istifadə edir.
Azərbaycan -Türkiyə münasibətlərini pozmaq cəhdi
Vətən müharibəsindən sonra da nəşr anti-Azərbaycan və hətta anti-Türkiyə fəaliyyətini davam etdirdi. Məsələn, “Türkiyə sülhməramlıları Qarabağda: olmaq, yoxsa olmamaq” başlıqlı yazıda açıq şəkildə Türkiyə sülhməramlılarının Azərbaycana gəlişi pislənilir:
“...Türk hərbçilərinin hansı səbəbdən bölgədə sülhməramlı rolunu oynaya bilməyəcəyini bir daha izah etməyə ehtiyac yoxdur. Ankara ciddi-cəhdlə münaqişə tərəflərindən birinin maraqlarını müdafiə edir...” – yazıda qeyd olunub.
Bundan əlavə, noyabrın 20-də “Sputnik Azərbaycan”da dərc olunan “Türkiyə və Azərbaycan arasında son vaxtlar əsən sərin küləklərin səbəbkarı kimdir?” başlıqlı yazıda açıq şəkildə iki qardaş ölkə arasında münasibətlərdə problemlərin olduğu iddia edilib.
Təyyarə qəzası ilə bağlı manipulyasiyalar
Dekabrın 25-da Aktau yaxınlığında “Azərbaycan Hava Yolları”na (AZAL) məxsus təyyarə qəzaya uğradığı ilk saatlardan nəşr feyk xəbərlər paylaşdı. Dekabrın 26-da dərc olunan “Azərbaycan Hava Yolları"nın təyyarəsini HHM vasitələri vura bilməzdi - ekspertlər” sərlöhvəli yazıda hadisənin baş vermə səbəbləri bilərəkdən və qəsdən təhrif olunur.
Dekabrın 26-da dərc olunan “Ekspert təyyarə qəzasının baş vermə səbəbləri ilə bağlı ehtimalını açıqladı” məqalədə isə qəzaya səbəb kimi qətiyyətlə quş dəstəsi ilə toqquşma versiyası önə sürülür.
Halbuki, hələ dekabrın 25-i axşam saatlarında təyyarənin üzərindəki dəliklərin əks olunduğu görüntülər üzə çıxmış, hadisə şahidləri həmin videoları Azərbaycan rəsmilərinə təqdim etmişdilər.
“Rus Evi” ilə bağlı susqunluq
Daha bir diqqətçəkən məqam isə nəşrin Bakıdakı “Rus evi”nə olan münasibətidir. “Sputnik Azərbaycan” mütəmadi olaraq “Rus evi”nin fəaliyyətinin işıqlandırılması ilə məşğul olub.
Üstəlik, son günlərdə “Rus evi”nin fəaliyyətini dayandırması ilə bağlı çoxsaylı məlumatları “Sputnik Azərbaycan” nədənsə “görməyib”. Üstəlik, “Rus evi”nin bağlanması ilə bağlı Azərbaycan XİN-in rəsmi məlumatını belə Rusiya XİN-in təsdiqi ilə birgə dərc ediblər.
Göründüyü kimi, Azərbaycanda fəaliyyət göstərsə belə, “Sputnik Azərbaycan” üçün nəinki ölkəmizin maraqları, heç obyektivlik belə maraqlı deyil. “Sputnik Azərbaycan”ın fəaliyyətində Rusiyadan Marqarita Simonyanın xeyir-duası ilə göndərilən tezislər əsas prinsipdir.
Bu cür mətbuat orqanının Azərbaycanda fəaliyyətini davam etdirməsi isə informasiya təhlükəsizliyinə birbaşa təhdid yaradır. Ona görə də, “Sputnik Azərbaycan”la bağlı lazımi addımları atmağın vaxtı yetişib...
Bizim.Media
