Azərbaycanda bələdiyyə sistemi dövlət təşkilatlanmasının ən vacib hissələrindən biridir. Bələdiyyələr yerli icra hakimiyyətinin təmsilçiləridir və şəhər, rayon, qəsəbə və kəndlərdə yerləşir. Azərbaycanda 2014-cü il 1 yanvar tarixindən etibarən ərazidəki ən böyük bələdiyyələr «şəhər bələdiyyəsi» adlandırılır və ölkənin 10 ən böyük şəhərində yerləşir.
Bələdiyyələrin funksiyaları arasında yerli iqtisadiyyatın inkişafı, sosial xidmətlərin təqdim edilməsi, mədəniyyət və idman hadisələrinin təşkil edilməsi, ətraf mühitlərin qorunması, infrastrukturun yaradılması və idarə edilməsi kimi çoxsaylı sahələr yer alır. Bələdiyyələr, yerli sakinlərin maraqlarını qorumaq, onların xidmətində olmaq üçün yaradılır və dövlət tərəfindən dəstəklənir.
Azərbaycanda hazırda 1606 bələdiyyə və 15 minə qədər bələdiyyə üzvü var.
Bələdiyyələrə səlahiyyətlər, demək olar ki, hələ də verilməyib. Digər tərəfdən bələdiyyə sədrləri isə kənd camaatı tərəfindən seçilmir, üzvlər yığışır sədr seçir. Amma bələdiyyə sədrləri seçki yolu ilə seçilsə, onda bu daha məsuliyyətli olar.
Türkiyə modelinə keçmək üçün isə buna uzun müddət vaxt lazımdır. Çünki, Türkiyədə icra hakimiyyətləri yoxdur, valilər var. Bütün funksiyalar, idarəçilik bələdiyyədədir. Bizdə isə icra hakimiyyətlərində olan funksiyalar Türkiyədə bələdiyyələrə verilib.
Azərbaycanda ilk bələdiyyə seçkiləri 1999-cu ildə keçirilib. O dövrdə ölkədə 2 min 700 civarında bələdiyyə yaradılıb. İkinci dəfə bələdiyyə seçkiləri 2004, üçüncü dəfə 2009, dördüncü dəfə 2014, beşinci dəfə isə 2019-cu ildə keçirilib. Növbəti bələdiyyə seçkiləri gələn il gözlənir. Amma 2006-cı ildə bəzi bələdiyyələrin birləşdirilməsi, ləğvi, yenidən təşkili səbəbi ilə yeni, təkrar və əlavə bələdiyyə seçkiləri keçirilib.
Azərbaycanda bələdiyyə — qanunla müəyyən edilmiş ərazi hüdudları daxilində yerli özünüidarəetmə formasıdır. Bələdiyyənin öz mülkiyyəti, yerli büdcəsi və seçkili bələdiyyə orqanları mövcuddur. O, Azərbaycan Konstitusiyası və qanun ilə səlahiyyətlərinə aid edilmiş yerli əhəmiyyətli məsələləri müstəqil sürətdə həll etməlidir.
Gəlin baxaq görək qəsəbə kənd bələdiyyələri necə fəaliyyət göstərir, yerli sakinlərlə görüş keçirib, problemləri ilə yaxından tanış olub, aradan qaldıra bilirlərmi. Elə söhbət bələdiyyələrdən düşmüşkən Xətai rayonu Əhmədli kənd sakinləri ilə söhbət zamanı heç də ürəkaçan olmadı. Bələdiyyə sədri Həsənli Allahverdi Bayram oğlu bir ilə yaxındır ki, bələdiyyə sədri təyin olunub. Qəsəbə sakinlərinin dediyinə görə seçki yolu ilə yox, üzvlər yığışıb sədr seçib. Çünki keçmiş bələdiyyə sədri icra başçısı ilə yola getmədiyi üçün onu uzaqlaşdırıb Allahverdi Həsənlini təyin edib. Allahverdi Həsənli isə köhnə bələdiyyədən giley etdi: “Keçmiş bələdiyyə sədri büdcəsini mənimsəmiş, kənddə nə abadlıq işləri aparmış, nə də sakinlərin problemlərini həll etmişdir və bu gün bələdiyyənin iki yüz min manat vergi borcu qalmaqdadır, aylar ərzində işçilər əmək haqqlarını almayıblar. Çalışıram ilk növbədə bu məsələləri aradan qaldırım”. Çox təəssüflər olsun ki, bələdiyyə sədri bir il müddətdir ki, sədr seçilsə də, sakinlər tərəfindən hələ də tanınmır. Ən yüksək gördüyü iş isə özünə təmtəraqlı kirayə götürmüş lüks təmirli bələdiyyə binası, geniş otaq, rahat kreslo, köhnə işçilərin yeniləri ilə təyin olunmuş yəqin öz şəxsi komandasıdır. Amma çox təəssüf olsun ki, danışığı ilə iş fəailiyyəti üst-üstə düşmür. Kəndin kanalizasiya axıntısı çölə axır və ətraf mühitə üfunət iyi verir.
Küçə zibilləri vaxtlı-vaxtında təmizlənmir. Bu da sakinlərə problemlər yaradır. Gərək, kənd sakinlərinə elə xidmət göstərmək lazımdır ki, o kresloda rahat otura biləsən. Amma kreslo Allahverdi Həsənlini ətraf mühitdən elə tez uzaqlaşdırıb ki, qəsəbənin hələ zibilliyindən xəbəri yoxdur. Heç kənd sakinləri də bilmirlər ki, sədr kimdir. Biz də borc bilib problemləri bir daha xatırlatmaq istədik;
Ötən ili Əhmədli qəsəbə bələdiyyəsi necə yadda qaldı?
Vətəndaşların müraciətləri necə araşdırılır?
Əhmədli qəsəbə bələdiyyəsinə ayrılan vəsait necə xərclənir?
Bələdiyyə topladığı icarə haqqını necə xərcləyir?
Son vaxtlar bələdiyyə idarəçiliyində yeni yanaşma metodları müzakirə olunur. Siz bu məsələnin həllini necə görürsünüz? Ümümiyyətlə müasir yanaşma necə olmalıdır?
44 günlük vətən müharibəsi zamanı şəhid olmuş və əlil olmuş Əhmədli qəsəbə sakinlərinə bələdiyyə tərəfindən hansı xidmətlər göstərilib?
Deryaz.az
