Avqustun 8-də Vaşinqtonda baş tutan görüş ABŞ–Azərbaycan münasibətlərində yeni mərhələnin başlanğıcı oldu. Prezident Donald Trampın Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevi Ağ Evdə yüksək ehtiramla qarşılaması, iki ölkə arasında strateji tərəfdaşlığın dərinləşməsi üçün güclü siyasi siqnal kimi dəyərləndirilir.
Cənab Trampın haqsız və köhnəlmiş 907-ci düzəlişi ləğv etməsi, Azərbaycanla hərbi-texniki əməkdaşlığın qarşısındakı süni maneələri aradan qaldırması, Vaşinqtonun Cənubi Qafqaz siyasətində yeni yanaşma formalaşdırdığını göstərir. Bu addım həm də ABŞ-ın regionda güc balansına daha realist baxışının nəticəsi kimi çıxış edir.
Postmüharibə dövründə Prezident İlham Əliyevin yaratdığı yeni geosiyasi reallıqlar, Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün bərpası, regional nəqliyyat-kommunikasiya layihələrinin canlandırılması və sülh gündəliyinin təşviqi artıq supergüc dövlətlər tərəfindən yüksək qiymətləndirilir. Vaşinqton üçün Bakı yalnız enerji təhlükəsizliyinin təminatçısı deyil, həm də Qafqazda sabitliyin açar oyunçusudur.
Son illərdə iki ölkə arasında enerji əməkdaşlığı yenidən yüksəlişə keçib. ABŞ şirkətləri Xəzərin enerji resurslarının işlənməsi və ixracı üzrə yeni layihələrdə maraqlıdır. Bütün bunlar ABŞ–Azərbaycan münasibətlərinin yüksələn xətt üzrə inkişaf etdiyini təsdiqləyir. Vaşinqtonun Bakıya strateji tərəfdaş kimi baxması, qarşılıqlı iqtisadi, hərbi və siyasi layihələrin daha da genişlənməsinə zəmin yaradır. İlham Əliyevin liderliyi ilə Azərbaycan artıq təkcə regional oyunçu deyil, qlobal proseslərdə söz sahibi olan mühüm tərəfdaş kimi qəbul olunur.
Vaşinqtonda imzalanan birgə bəyanat isə Cənubi Qafqazda onilliklərdir davam edən münaqişənin diplomatik həllində tarixi mərhələ kimi dəyərləndirilir.
Dünya Azərbaycan Prezidenti və Ermənistan Baş naziri, ABŞ Prezidenti Donald Trampın iştirakı ilə sülh və dövlətlərarası münasibətlərin təsis olunmasına dair sazişin paraflanmasına şahidlik etdi və bu tarixi hadisə idi.
Sənəd hələ imzalanma və ratifikasiya mərhələsinə keçməsə də, prosesin artıq sonuncu və həlledici fazaya daxil olduğunu göstərir. Bu bəyannamə sadəcə atəşkəsin təsdiqi deyil, tammiqyaslı diplomatik münasibətlərin qurulmasına yönəldiyini aydın ortaya qoyur. Bəyanatın mühüm siyasi elementlərindən biri ATƏT-in Minsk Qrupu və onunla əlaqəli strukturların bağlanmasına dair Azərbaycan və Ermənistan xarici işlər nazirlərinin ATƏT-ə ünvanladıqları birgə müraciət oldu. Bu addım otuz ilə yaxın davam edən beynəlxalq vasitəçilik formatının formal olaraq sona çatması deməkdir. Minsk Qrupunun ləğvi, münaqişənin bundan sonra ABŞ-ın rəhbərliyi ilə və iki ölkə arasında birbaşa formatda həll olunacağını göstərir.
İmzalanmış sənəddə regiondaxili kommunikasiya xətlərinin açılması xüsusi yer tutur. Azərbaycanla Naxçıvan Muxtar Respublikası arasında maneəsiz quru əlaqəsinin təmin edilməsi, Ermənistan üçün isə beynəlxalq və daxili nəqliyyat imkanlarının genişlənməsi nəzərdə tutulur. Bu istiqamətdə “Beynəlxalq Sülh və Rifah naminə Tramp Marşrutu” adlı yeni layihə elan edilib ki, bu da Vaşinqtonun prosesdə həm siyasi, həm də iqtisadi marka yaratmaq istəklərini nümayiş etdirir. Bəyanatda BMT Nizamnaməsi və 1991-ci il Almatı Bəyannaməsinə istinadla dövlətlərin suverenliyi, ərazi bütövlüyü və sərhədlərin toxunulmazlığı prinsipləri bir daha təsdiqlənir. Qisasçılıq və revanşizmə qarşı qəti mövqe bildirilməsi isə gələcəkdə silahlı toqquşma riskini minimuma endirməyə yönəlmiş mühüm diplomatik mesajdır.
Prezident İlham Əliyevin Amerika Birləşmiş Ştatlarına səfəri çərçivəsində liderlər tərəfindən Azərbaycan–ABŞ Strateji Tərəfdaşlıq Xartiyasının hazırlanması məqsədilə Strateji İşçi Qrupunun yaradılması haqqında Anlaşma Memorandumunun imzalanması, iki ölkə arasında münasibətlərin keyfiyyətcə yeni mərhələyə keçdiyini və strateji əməkdaşlığın əsaslı şəkildə dərinləşdiyini göstərir.
Beləliklə, 44 günlük Zəfər savaşından və bir günlük lokal antiterror tədbirlərindən sonra qalib xalqın qalib lideri kimi Prezident İlham Əliyevin ABŞ-a səfəri Azərbaycanın irəli sürdüyü bütün şərtlərin diplomatik masada qeyri-şərtsiz qəbul olunması ilə nəticələndi.
Döyüş meydanından qalib ayrılan Ali Baş Komandan İlham Əliyev diplomatik danışıqlarda da eyni iradə və uzaqgörənliklə ölkəmizin milli maraqlarını tam şəkildə təmin etdi. Hərbi zəfərlərini siyasi uğurlarla tamamlayan Azərbaycan lideri bütün savaşlardan ardıcıl olaraq qalib çıxmaqla tariximizdə analoqu olmayan bir ilkə imza atdı.
Təqvimin bu günü xalqımızın yaddaşına müasir tariximizin ən şərəfli və qürurverici səhifələrindən biri kimi həkk olundu. Prezident İlham Əliyevin dəmir iradəsi və qətiyyətli liderliyi sayəsində qalib yenə də Azərbaycan oldu. Qarabağın Fatehinin rəhbərliyi ilə biz bir daha azərbaycanlı olmağın qürurunu və xoşbəxtliyini yaşadıq.

Ağarəhim Baxışov – Dövlət İdarəçilik Akademiyası

"DİA-AZ"