Sosial şəbəkələr insanların öz fikirlərini sərbəst ifadə etdiyi ən böyük platformalardan birinə çevrilib. Lakin zaman keçdikcə bu “sərbəst fikir” məkanı getdikcə daha çox aqressiya, təhqir və qarşıdurma ilə yadda qalır.

Bəs, rəy bölməsi doğrudanmı azad fikrin təzahürüdür, yoxsa insanların bir-birinə psixoloji hücum etdiyi virtual döyüş meydanı?

Sosial şəbəkələrdə istənilən paylaşıma diqqət yetirsək, ilk növbədə müzakirədən çox emosional reaksiyalar görürük. Bir xəbərə, şəklə, hətta zarafata belə sərt və qəzəbli cavablar gəlir. İnsanlar bəzən faktlara deyil, hisslərinə əsaslanaraq yazırlar. Psixoloqların fikrincə, bu hal “emosional boşalma”nın formasıdır. Reallıqda ifadə edə bilmədikləri aqressiya, sosial mediada sözlərlə “çıxış yolu” tapır.

İstifadəçilərin əksəriyyəti sosial şəbəkədə tam kimliyini göstərmir. Bu, onlara “cəsarət” verir, yəni üzbəüz deyə bilmədiklərini klaviatura arxasında yazmaq asanlaşır. Beləliklə, anonimlik tədricən məsuliyyət hissini azaldır, nəticədə təhqir, böhtan və aqressiv davranış normal hala çevrilir. Ən pisi isə budur ki, bu cür rəylər bəzən insanları depressiyaya və sosial təcridə qədər aparır.

Rəy bölmələrinin mahiyyəti müzakirə aparmaq, fikir mübadiləsi etmək idi. Amma indi tənqidlə təhqir arasındakı sərhəd demək olar ki, silinib. Bir fikirlə razılaşmamaq normaldır, lakin bunu ifadə tərzi çox şeyi dəyişir. İnternet etikası qaydaları göstərir ki, “fikrin sərbəstliyi” başqasının şəxsiyyətinə hörmətsizlik anlamına gəlməməlidir. Təəssüf ki, bu prinsip sosial mediada tez-tez unudulur.

Sosial media azadlıq məkanı olaraq qalmalıdır, lakin azadlıq məsuliyyətsizlik demək deyil.

Rəy yazmazdan öncə düşünmək, qarşıdakı insanın da hissləri olduğunu unutmamaq, empatiya göstərmək vacibdir. Mədəni rəylər həm fikir müxtəlifliyini qoruyur, həm də sağlam cəmiyyət müzakirəsini formalaşdırır. Axı, azad fikir o zaman dəyərlidir ki, qarşı tərəfi incitmir, əksinə, düşünməyə vadar edir.

Sosial şəbəkələrin rəy bölməsi bəli, azad fikrin vitrini ola bilər. Amma bu vitrinin parıltısı nifrət və aqressiya ilə dolarsa, o zaman azadlıq anlayışı da zədələnir. Sosial medianın gücü paylaşmaqdır, parçalamaq yox. Ona görə də hər bir istifadəçi rəy yazarkən bir az düşünmək, bir az hiss etmək, bir az da hörmət göstərmək borcundadır.

Leyla Mirzə, Bizimyol.info