“Azərbaycanda kafe və restoranların qiymətləndirilməsi və sertifikatlaşdırılması həyata keçirilə bilər”.

Bunu Dövlət Turizm Agentliyinin sədr müavini Azadə Hüseynova “Azərbaycanın qastroturizm perspektivləri” mövzusunda keçirilən media təqdimat zamanı bildirib. Onun sözlərinə görə, restoranlar, kafelər və ümumilikdə iaşə obyektləri ölkədə qastronomiya turizminin inkişafı baxımından mühüm əhəmiyyət daşıyır:

“Dövlət Turizm Agentliyinin məqsədi restoran və kafelərin turizm obyektləri kimi fəaliyyətinin stimullaşdırılması, bu sahədə nəzarətin gücləndirilməsi və qarşılıqlı əməkdaşlığın təmin olunmasıdır. Bu istiqamətdə aidiyyəti assosiasiyaların yaradılması, iaşə obyektlərinin Agentlik tərəfindən təşkil olunan tədbirlərdə iştirakı və inteqrasiyası nəzərdə tutulur”.

A. Hüseynova əlavə edib ki, kafe və restoranların qiymətləndirilməsi və sertifikatlaşdırılması ilə bağlı artıq müvafiq dövlət qurumları ilə danışıqlar aparılır. Ölkədə çox sayda kafe və restoran fəaliyyət göstərir.

Vətəndaşlar isə əsasən buradakı qiymətlərdən narazıdır. Dövlət Turizm Agentliyi tərəfindən kafe və restoranlara tətbiq ediləcək yeni qaydalar müştəri və sahibkar üçün hansı imkanlar yaradacaq?

Məsələ ilə bağlı iqtisadçı-ekspert Natiq Cəfərli “Cebheinfo.az”-a bildirib ki, əslində bu qərarın xoşniyyətli olduğu qulağa xoş gəlsə də, nəticə etibarilə kafe, restoranların xərcini artırır:

“Onların xərci artdıqca qiymət də artır. Dünyada ən yaxşı nəzarətci alıcıdır. Dövlət istəsə də, bütün qurumları ilə nəzarət etsə də, bu, fiziki olaraq mümkün deyil. Ölkə üzrə minlərlə kafe, restoran var. Hamısına bir gündə necə nəzarət edə bilərlər? Demək burada əsas məqsəd müştəri məmnuniyyətidir. Kafe pis işləyəcəksə, müştəri getməyəcək. Turisti bir dəfə aldadacaqsan, o, bir də getməyəcək.

Burada dövlətin ayrıca hansısa bir formada sertfikatlaşdırma və nəzarət mexanizmləri yaratması hədsiz tənzimləmə sisteminin yenidən özünü biruzə verməsidir ki, bu da əlavə xərc deməkdir. Ümumiyyətlə, bu, doğru yanaşma deyil. Əslində Azərbaycanda kafe və restoranların sertifikatlaşdırılması var. Gigiyenik sertifikatları onsuz da alırlar. İndi də bir turizm sertifikatı almalıdır. Məsələn, hansısa bir qəsəbədə kafe var və oraya nə vaxt turist gələcəyi heç bilinmir. Onun üçün gedib xüsusi bir sertifikatmı almalıdır?”

O bildirib ki, dövlət qurumları ictimai iaşə obyektlərində iki amilə- keyfiyyətli yeməyə və verginin vaxtında ödənməsinə nəzarət etməlidir:

“Digər məsələlərə vətəndaş, turist qərar verəcək. Obyekt yaxşı işləsə, daha çox müştəri cəlb etsə, o qədər də çox qazanacaq. Bizdə nəzarətin həmişə dövlət orqanları tərəfindən olunması fikri yalnışdır. Dünyada ən yaxşı nəzarətci müştəridir. Azərbaycanın özünün daxili qiymətləndirmə sistemi olsa, insanlarla sorğu apararaq, məmnuniyyəti ölçslər, başqa məsələdir.

Ancaq bu, rəsmi sertifikata çevrilsə, korrupsiyaya, rüşvətə də yol açacaq. Həmçinin özəl sektorda çalışanların xərcini də artıracaq. Xərcin, rüşvətin artmasının da son ödəyicisi yenə vətəndaşdır. Yəni vətəndaş gedib hesab ödəyəndə dünən 10 verirdisə, bu gün 12 manat verəcək. Yəni, söhbət ondan gedir ki, bu tipli nəzarət mexanizmlərinin sərtləşdirilməsinə ehtiyac yoxdur. Əksinə, daha sərbəst bazar iqtisadiyyatı qaydalarının tətbiqi daha çox effekt verə bilər”.

Bölgələrdə kafe və restoranların baha olmasına gəldikdə isə ekspert deyir ki, müştəri getməsə, onlar müflis olacaq:

“Ya da yanında beş obyekt açılmalıdır ki, rəqabət olsun. Gedib həmin obyekt sahibindən soruşsaq ki, niyə baha satırsan, o, öz dərdlərini açıqlayacaq. Deyəcək ki, filan qədər ödəyirəm, filan rayonun icra başçısı, filan məmur gəldi, yedi-içdi, pul vermədi, mən də onların pulunu vətəndaşdan çıxıram. Onların da o problemini həll etmək lazımdır. Bütün günah onlarda deyil.

İnsanlar o qədər acgöz olmamalıdır ki, bir nəfər gəlsin və ondan xeyli pul qazanım. İkincisi, onun gələcəyə ümidi yoxdur. Əgər turizm obyektidirsə, məsələn, beş turistdən beş dəfə artıq pulu aldısa, növbəti dəfə oraya gələn olmayacaq. Onun sabaha ümidi yoxdursa, deyəcək ki, bu gün nə qazandımsa qazandım, sabah bilmək olmaz. Belə yanaşma ilə təbii ki, qiymətlər artacaq.

Belə məsələlərə kompleks yanaşmaq lazımdır. Onların da problemini həll etmək lazımdır və dövlətin də qiymətlərə müdaxilə etmək ixtiyarı yoxdur. Əgər mən obyekt sahibiyəmsə, məqsədim daha çox müştəri, turist qəbul etməkdir. Daha yüksək qiymət qoyduqda, müştəri gəlməyəcəksə, nə qazanacaq? Məcbur olub qiyməti aşağı salmalıdır. Ona görə də rəqabətli mühit artmalıdır. Birinin yanında beş restoran da olmalıdır ki, insanlar gedib orda dincəlsinlər”.

Ekspert dövlətin qiymət siyasətinə qarışmasının qəti əleyhinədir:

“Dövlət bizdə işə qarışanda, qiymət həmişə bahalaşır, keyfiyyət aşağı düşür”.