“Dollar tezliklə bahalaşa bilər, manata təzyiqlər kəskin artıb” – İqtisadçı səbəbləri açıqladı
Tarix: 8-08-2024, 17:08 | Çap et
Azərbaycanda dolların bahalaşmaması üçün heç bir səbəb qalmayıb.
Bildiyimiz kimi, ölkənin milli valyutasının məzənnəsinə təsir edən əsas amil tədiyə balansının vəziyyətidir. Mərkəzi Bank bu ilin ilk yarısı üçün tədiyə balansının vəziyyətini açıqlamayıb. Lakin, bu ilin ilk rübünə aid məlumatlardan açıq şəkildə görürük ki, tədiyə balansında kəskin azalma var. Əgər ötən ilin ilk rübündə cari əməliyyatlar hesabının profisti 3,4 milyard dollar olmuşdusa, bu ilin ilk rübündə təxminən 2 dəfə azalaraq 1,7 milyard dollara düşüb.
İllik müqayisədə azalma daha böyükdür. Belə ki, 2022-ci ildə cari əməliyyatlar hesabının profisti 23,5 milyard dollar olduğu halda, 2023-cü ildə 8,3 milyard dollara düşüb. Açıqlanan rəsmi göstəricilərdən də göründüyü kimi, son bir ildə tədiyə balansının cari əməliyyatlar hesabının profistində 2,8 dəfə azalma var.
Milli valyutanın məzənnəsinə təsir edən əsas amil tədiyə balansı olsa da, digər vacib amillərdə də ciddi dəyişikliklər var. Son 3 ildə milli valyutanın məzənnəsinə təsir edən bu amillərə nəzər salsaq açıq şəkildə görərik ki, ciddi azalmalar var.
Son 3 ildə ölkədə neft hasilatı:
Yanvar-İyun 2022-ci il – 16,4 milyon ton ;
Yanvar-İyun 2023-cü il – 15,2 milyon ton;
Yanvar-İyun 2024-cü il – 14,4 milyon ton.
Son 3 ildə xam neftin dəyər ifadəsində ixracı:
Yanvar-İyun 2022-ci il – 9,4 milyard dollar;
Yanvar-İyun 2023-cü il – 7,8 milyard dollar;
Yanvar-İyun 2024-cü il – 7 milyard dollar.
Neft hasilatının və ixracının azalması öz növbəsində ölkəyə valyuta daxilolmalarını da azaldır. Valyuta daxilolmalarının azalmasına paralel olaraq, valyutaya tələb də artır.
Müqayisə üçün son 3 ilin 1-8 avqust tarixlərində valyuta hərracında satılan valyutanın məbləğinə diqqət edək:
1-8 avqust 2022-ci il – 104,9 milyon dollar;
1-8 avqust 2023-cü il – 93 milyon dollar;
1-8 avqust 2024-cü il – 200 milyon dollar.
Göründüyü kimi, ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə bu il avqust ayının ilk 8 günündə valyutaya tələb 2 dəfədən çox artıb.
Manata təzyiq edən vacib amillər arasında Azərbaycanın əsas ticarət tərəfdaşı olan ölkələrin milli valyutalarının dollar qarşısında dəyərdən düşməsi də var. Azərbaycanın məhsul idxal etdiyi 3 əsas ölkə var. Bunlar Çin, Rusiya və Türkiyədir. Bu ilin ilk yarısına olan məlumata görə, Azərbaycanın ümumi idxalının 49%-i bu 3 ölkənin payına düşüb. Əgər bu ölkələrin milli valyutaları dollar qarşısında dəyərdən düşürsə, bu manat üzərində də böyük təzyiq yaradır.
Son 2 ildə Çin, Rusiya və Türkiyənin milli valyutalarının dollar qarşısındakı məzənnəsi aşağıdakı kimi dəyişib:
Azərbaycanın idxalda əsas ticarət tərəfadşı olduğu bu ölkələrdə milli valyutanın ucuzlaşması idxalı bir qədər də artıra bilər. Bu da öz növbəsində Azərbaycanda dollara olan tələbatın artmasına səbəb olacaq. Çünki insanlar mal gətirmək üçün daha çox valyuta almağa çalışacaqlar.
Qeyd etdiyimiz məlumatlardan da açıq şəkildə görülür ki, milli valyutaya – manata təzyiqlər kəskin artıb. Belə bir vəziyyətdə dolların manat qarşısında tezliklə bahalana biləcəyi ehtimalı yüksəkdir. Amma onu da qeyd edək ki, Azərbaycanda dolların məzənnəsi valyuta bazarındakı tələb-təklif əsasında deyil, Mərkəzi Bank tərəfindən müəyyən olunduğu üçün məzənnənin nə zaman və hansı səviyyədə dəyişəcəyini proqnozlaşdırmaq olduqca çətindir.
İqtisadçı-ekspert Allahverdi Aydın
Yeniavaz.Com
|
|
|
|
|
|
|
|
Putin SSRİ-ni bərpa edə biləcəkmi?
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| • Çimərliklərdə təxirəsalınmaz tədbirlər görülür - FOTO
Bu gün, 14:03 |
|
|
|
| • Bakıdan Moskvaya mesaj: Təyyarə qəzasının üzərindən sükutla keçilməyəcək! - GƏLİŞMƏ
Bu gün, 13:39 |
|
|
|
| • Tarixlərdə yaşayacaq sənətkar Ramiz Əzizbəyli.. - ANIM
Bu gün, 13:26 |
|
|
|
| • Cəmiyyəti ədalətsizlik virusuna yoluxdurmayın... - REAKSİYA
Bu gün, 13:23 |
|
|
|
| • “Hazır olun, bunu birlikdə edəcəyik” - Baş nazir müraciət etdi
Bu gün, 12:02 |
|
|
|
| • Paşinyandan ilginc paylaşım... - II Qaregini elə birinə bənzətdi ki…
Bu gün, 11:59 |
|
|
|
| • Rusiyanın gücü yoxdur, Qafqazdan çıxarılır - GƏLİŞMƏ
Bu gün, 11:56 |
|
|
|
| • Bakıda faciənin qapısından dönüldü - TƏFƏRRÜAT
Bu gün, 11:00 |
|
|
|
| • Rusiyanın Ukraynaya qarşı planı: - Eyni anda 2 min PUA...
Bu gün, 10:58 |
|
|
|
| • Kreml Azərbaycan diasporunu “Pautina” ilə vurur - Ukrayna kəşfiyyatının əməliyyatını azərbaycanlılara bağlayırlar
Bu gün, 10:56 |
|
|
|
| • İlham Əliyevdən YENİ İSMARICLAR - Hər şey açıq və net idi...
Bu gün, 10:52 |
|
|
|
| • Naxçıvanda baş nazir və çevrəsinin 345 KODLAMASI - komandada daha kimlər var...
Bu gün, 10:50 |
|
|
|
| • İran kərə yağının başına Azərbaycanda gətirilən FIRILDAQ - TƏFƏRRÜAT
Bu gün, 09:55 |
|
|
|
| • Putin Ukrayna müharibəsini davam etdirməklə hər şeyi itirə bilər - KİV
Bu gün, 09:51 |
|
|
|
| • İranın Azərbaycan və Türkiyə qarşısında gücü qalmayıb - Dəhliz açılacaq
Bu gün, 09:49 |
|
|
|
| • AB Bakının bu siyahıya düşməsi üçün “çox çalışıb”... - GÖRÜNƏNİ BUDUR...
Bu gün, 09:46 |
|
|
|
| • "UNIKAL-MTK" vergi qanunvericiliyini pozub - Borcu da var
Bu gün, 06:01 |
|
|
|
| • İran daxilindəki gərginlik və Pezeşkian–Əliyev yaxınlaşmasından doğan qorxu - Xameneinin “şahini” Azərbaycanı niyə hədəfə alıb?
Bu gün, 05:51 |
|
|
|
| • Ziddiyyətli fransız: həm Kiyevə silah verən şirkətdə, həm “Kreml pul fondu”nda - riyakarlıq...
Bu gün, 05:49 |
|
|
|
| • "Rusiya Avropa ilə dil tapdığı müddətdə Şimal dəhlizi aktual idi..." - AMMA İNDİ...
Bu gün, 05:46 |
|
|
|
| • Bilinmir: deputatdır, yoxsa QOÇU... - BU NƏDİ BELƏ?
Bu gün, 05:44 |
|
|
|
| • "Onu yemirəm, bunu yemirəm, bəsdirin, siz Allah..." - FOTO
Bu gün, 05:37 |
|
|
|
| • Azərbaycan lideri Ukraynaya işğalla barışmamağı tövsiyə edib
Dünən, 18:30 |
|
|
|
| • Avropa bu erməninin ƏL-QOLUNU BAĞLADI - FOTO
Dünən, 13:00 |
|
|
|
| • Kərim məhkəmədən narazıdır
Dünən, 12:51 |
|
|
|
| • Azərbaycanın imtina etdiyi MDB iclasında “çəyirtkə” müzakirəsi
Dünən, 12:44 |
|
|
|
| • Məktəbdə dərnək adına büdcə soyğunçuluğu... - Direktor ailəsi ilə “pul dərnəyi” qurub
Dünən, 12:37 |
|
|
|
| • AZAL Gürcüstan aviasiya bazarında ilk beşlikdə yer alıb - TƏFƏRRÜAT
Dünən, 12:31 |
|
|
|
| • Mehdiyevlərin bankının zərəri yenə Banklar Assosiasiyasının hesabatında yoxdur - İLGİNC
Dünən, 12:28 |
|
|
|
| • BAHALAŞMA GÖZLƏNİLİR... - DİQQƏT!
Dünən, 12:26 |
|
|
|
| • Buna görə Gürcüstandan GERİDƏYİK... - AXI NİYƏ?
Dünən, 12:24 |
|
|
|
| • "Elçin mənim mükafatımdır"
Dünən, 11:19 |
|
|
|
| • Xəstəxanada çəkilən video haqda detallar məlum oldu - 3 nəfərə cinayət işi açıldı
Dünən, 11:17 |
|
|
|
| • SOCAR-da VƏZİFƏ STANDARTI MÜƏMMASI... - BU NƏDİ BELƏ?
Dünən, 10:25 |
|
|
|
| • Rusiyaya qarşı yeni "Antanta" yaradıldı: - İlk sazişlər imzalandı
Dünən, 10:19 |
|
|
|
| • "UNIKAL-MTK" vergi qanunvericiliyini pozub - Borcu da var
Dünən, 10:03 |
|
|
|
| • Azərbaycan öz məhsulunu baha qiymətə reallaşdırmaq imkanı qazanar - Neft qiymətləri 200 dollar olacaqsa...
Dünən, 09:45 |
|
|
|
| • Rusiya və İran Azərbaycanla Ermənistanın sülh sazişi bağlamasını istəmirlər - FAKT BUDUR...
Dünən, 09:43 |
|
|
|
| • “Dərsinə girmirdim, necə tələbəsi olmuşamsa heç özüm bilmirəm” - Alim Qasımovdan CAVAB
Dünən, 09:36 |
|
|
|
| • Milli Məclis Belçikanın Azərbaycana qarşı əsassız iddiaları RƏDD ETDİ
Dünən, 09:25 |
|
|
|
| • “Moskva bizə müttəfiq olmadığını sübut edib” - ONA GÖRƏ DƏ...
Dünən, 09:15 |
|
|
|
| • Görkəmli memar Arif Əzizov vəfat edib
Dünən, 09:13 |
|
|
|
| • SOCAR-da rəhbərlik: `Burda mənəm... Bağdadda KOR XƏLİFƏ...` - "Telefonda deyiləni birtəhər uduruq, amma..."
Dünən, 09:07 |
|
|
|
| • Tehrandan İrəvana qəfil zəng: Zəngəzur “sancısı” - NƏ BAŞ VERİR?
Dünən, 09:00 |
|
|
|
| • "`Kontakt Home`a dəfələrlə şikayət etmişik, amma NƏ OLSUN Kİ..." - NARAZILIQ VAR...
Dünən, 08:57 |
|
|
|
| • Ermənistan “Putin NATO-su”ndan bu tarixdə çıxır - Azərbaycana təsiri
Dünən, 08:41 |
|
|
|
| • Azərbaycan və Ermənistan sülh razılaşmasına yaxındır - Tramp
Dünən, 08:38 |
|
|
|
| • İşçilərin əmək hüququ bu hallarda da pozulur... - Ekspert danışır...
Dünən, 08:36 |
|
|
|
| • “Daşkəsən Dəmir Filiz”in 4 milyon manatlıq tenderini Çin şirkəti uddu - DETALLAR
Dünən, 07:41 |
|
|
|
| • ŞƏHİD ATASINA QARŞI ŞOK DƏLƏDUZLUQ – MİDA-dan “güzəştli şərtlərlə” ev almaq adı ilə 67 min manatı ələ keçirildi
Dünən, 07:38 |
|
|
|
|
