“Dollar tezliklə bahalaşa bilər, manata təzyiqlər kəskin artıb” – İqtisadçı səbəbləri açıqladı
Tarix: 8-08-2024, 17:08 | Çap et
Azərbaycanda dolların bahalaşmaması üçün heç bir səbəb qalmayıb.
Bildiyimiz kimi, ölkənin milli valyutasının məzənnəsinə təsir edən əsas amil tədiyə balansının vəziyyətidir. Mərkəzi Bank bu ilin ilk yarısı üçün tədiyə balansının vəziyyətini açıqlamayıb. Lakin, bu ilin ilk rübünə aid məlumatlardan açıq şəkildə görürük ki, tədiyə balansında kəskin azalma var. Əgər ötən ilin ilk rübündə cari əməliyyatlar hesabının profisti 3,4 milyard dollar olmuşdusa, bu ilin ilk rübündə təxminən 2 dəfə azalaraq 1,7 milyard dollara düşüb.
İllik müqayisədə azalma daha böyükdür. Belə ki, 2022-ci ildə cari əməliyyatlar hesabının profisti 23,5 milyard dollar olduğu halda, 2023-cü ildə 8,3 milyard dollara düşüb. Açıqlanan rəsmi göstəricilərdən də göründüyü kimi, son bir ildə tədiyə balansının cari əməliyyatlar hesabının profistində 2,8 dəfə azalma var.
Milli valyutanın məzənnəsinə təsir edən əsas amil tədiyə balansı olsa da, digər vacib amillərdə də ciddi dəyişikliklər var. Son 3 ildə milli valyutanın məzənnəsinə təsir edən bu amillərə nəzər salsaq açıq şəkildə görərik ki, ciddi azalmalar var.
Son 3 ildə ölkədə neft hasilatı:
Yanvar-İyun 2022-ci il – 16,4 milyon ton ;
Yanvar-İyun 2023-cü il – 15,2 milyon ton;
Yanvar-İyun 2024-cü il – 14,4 milyon ton.
Son 3 ildə xam neftin dəyər ifadəsində ixracı:
Yanvar-İyun 2022-ci il – 9,4 milyard dollar;
Yanvar-İyun 2023-cü il – 7,8 milyard dollar;
Yanvar-İyun 2024-cü il – 7 milyard dollar.
Neft hasilatının və ixracının azalması öz növbəsində ölkəyə valyuta daxilolmalarını da azaldır. Valyuta daxilolmalarının azalmasına paralel olaraq, valyutaya tələb də artır.
Müqayisə üçün son 3 ilin 1-8 avqust tarixlərində valyuta hərracında satılan valyutanın məbləğinə diqqət edək:
1-8 avqust 2022-ci il – 104,9 milyon dollar;
1-8 avqust 2023-cü il – 93 milyon dollar;
1-8 avqust 2024-cü il – 200 milyon dollar.
Göründüyü kimi, ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə bu il avqust ayının ilk 8 günündə valyutaya tələb 2 dəfədən çox artıb.
Manata təzyiq edən vacib amillər arasında Azərbaycanın əsas ticarət tərəfdaşı olan ölkələrin milli valyutalarının dollar qarşısında dəyərdən düşməsi də var. Azərbaycanın məhsul idxal etdiyi 3 əsas ölkə var. Bunlar Çin, Rusiya və Türkiyədir. Bu ilin ilk yarısına olan məlumata görə, Azərbaycanın ümumi idxalının 49%-i bu 3 ölkənin payına düşüb. Əgər bu ölkələrin milli valyutaları dollar qarşısında dəyərdən düşürsə, bu manat üzərində də böyük təzyiq yaradır.
Son 2 ildə Çin, Rusiya və Türkiyənin milli valyutalarının dollar qarşısındakı məzənnəsi aşağıdakı kimi dəyişib:
Azərbaycanın idxalda əsas ticarət tərəfadşı olduğu bu ölkələrdə milli valyutanın ucuzlaşması idxalı bir qədər də artıra bilər. Bu da öz növbəsində Azərbaycanda dollara olan tələbatın artmasına səbəb olacaq. Çünki insanlar mal gətirmək üçün daha çox valyuta almağa çalışacaqlar.
Qeyd etdiyimiz məlumatlardan da açıq şəkildə görülür ki, milli valyutaya – manata təzyiqlər kəskin artıb. Belə bir vəziyyətdə dolların manat qarşısında tezliklə bahalana biləcəyi ehtimalı yüksəkdir. Amma onu da qeyd edək ki, Azərbaycanda dolların məzənnəsi valyuta bazarındakı tələb-təklif əsasında deyil, Mərkəzi Bank tərəfindən müəyyən olunduğu üçün məzənnənin nə zaman və hansı səviyyədə dəyişəcəyini proqnozlaşdırmaq olduqca çətindir.
İqtisadçı-ekspert Allahverdi Aydın
Yeniavaz.Com
|
|
|
|
|
|
|
|
Putin SSRİ-ni bərpa edə biləcəkmi?
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| • Politoloqun məhkəməsində kriptovalyuta söhbəti - "Ona dedim ki, qazancla yanaşı, risk də ola bilər"
Bu gün, 00:21 |
|
|
|
| • Sabiq deputatın şirkəti olan "Kaspİ Yıldız"ın 1.4 milyonluq vergi borcu var
Bu gün, 00:19 |
|
|
|
| • Rusiya Gümrü bazasına silah daşıyır - Məqsəd nədir?
Bu gün, 00:16 |
|
|
|
| • Elmar Məmmədyarov Rusiya agentidir? - Sabiq nazir danışdı
Dünən, 18:15 |
|
|
|
| • SOCAR-a yaxın daha bir şirkət yaradılıb
Dünən, 18:10 |
|
|
|
| • "Yazanların çoxu azərbaycanlı idi" - Castinin konsertində evlənmək istəyən qız
Dünən, 18:02 |
|
|
|
| • Kreml geri çəkilməsə, Rusiya zəifləyib, çökəcək: - Onun təbii sərvətləri Qərblə Çin üçün əsl "nifaq alması"na çevriləcək
Dünən, 17:58 |
|
|
|
| • Məktəb direktoruna yüksək vəzifə verildi - BUNDAN SONRA...
Dünən, 17:55 |
|
|
|
| • Azərbaycan Meyxanaçılar Birliyi yarana bilər - AÇIQLAMA
Dünən, 17:53 |
|
|
|
| • Dava edənləri ayırmaq istədi, özü ÖLDÜRÜLDÜ – Şəkidəki qətlin TƏFƏRRÜATI
Dünən, 17:46 |
|
|
|
| • Sabunçu rayonunda tikintilər üçün qiymətlər artırılıb? - Ramil Əliyevin yeni tələbi….
Dünən, 17:40 |
|
|
|
| • Qaz və işıqda sabit tariflər - Məqsəd NƏDİR...
Dünən, 17:36 |
|
|
|
| • ABŞ-ın müvəqqəti işlər vəkili Şəhidlər xiyabanını ziyarət edib
Dünən, 17:33 |
|
|
|
| • "Yazıçılar Birliyində senzura olmalıdır" - ÇAĞIRIŞ
Dünən, 17:20 |
|
|
|
| • MMU-nun stendi DİM sərgisində böyük maraqla izlənilib - VİDEO
Dünən, 17:17 |
|
|
|
| • Azərbaycanın qaz bumu: Rusiya bazardan sıxışdırılır - AKTUAL
Dünən, 17:14 |
|
|
|
| • 3 ölkəni dəhşətə salan fəlakətlə bağlı SENSASİON iddia – Təhlükəli silah Rusiyadan işə salınıb?
Dünən, 17:09 |
|
|
|
| • Azərbaycanda saxta boşananların evi və müavinəti əlindən alına bilər - AÇIQLAMA
Dünən, 17:05 |
|
|
|
| • Maliyyə Nazirliyi 162 milyonluq yeyinti aşkarladı - Materiallar Baş Prokurorluğa göndərildi
Dünən, 17:04 |
|
|
|
| • Yer kürəsində yeni fəsillər yaranıb - "Live Science"
Dünən, 17:03 |
|
|
|
| • SOCAR-a yaxın daha bir şirkət yaradılıb
Dünən, 17:01 |
|
|
|
| • Gözəllik qurban tələb edir: Azərbaycanda isə hətta öldürür - NƏ ETMƏLİ?
Dünən, 16:58 |
|
|
|
| • “Baku Electronics” haqsız rəqabətə yol verib - İŞ QALDIRILIB
Dünən, 16:56 |
|
|
|
| • Maliyyə Nazirliyi bu il 27 vəzifəli şəxsi cərimələyib
Dünən, 16:53 |
|
|
|
| • Azər Qasımlının məhkəməsində zərərçəkən ifadə verdi
Dünən, 16:45 |
|
|
|
| • Türkiyədən zeytun budağı: "Sülh masası” Ankaraya daşınır - GƏLİŞMƏ
Dünən, 16:00 |
|
|
|
| • Husilərin İsrailə qarşı müharibəsi - Raketlərin pulunu kim ödəyir?
Dünən, 15:53 |
|
|
|
| • "Hamı günahkardır dünyada, amma..." - Bahəddin Həzi yazır...
Dünən, 15:45 |
|
|
|
| • “Azərenerji”dən 6.6 milyonluq layihə
Dünən, 15:39 |
|
|
|
| • Ruslar bizimkiləri əzir: GÜNAHKAR UKRAYNADIR... - Kremlin BAŞI QAÇIB...
Dünən, 15:24 |
|
|
|
| • "Naxçıvan İpoteka Fondu"nda nöqsanlar aşkarlanıb - RƏSMİ
Dünən, 15:18 |
|
|
|
| • İcbari Tibbi Sığorta üzrə Dövlət Agentliyi investisiya fəaliyyətinə dair qanunları pozub - DETALLAR
Dünən, 15:16 |
|
|
|
| • RƏSMİ İTTİHAM: Dövlət Turizm Agentliyində 18,5 milyon manatlıq POZUNTU - Hesablama Palatasından İFŞA
Dünən, 15:10 |
|
|
|
| • ADY 3 yaşı belə tamam olmayan ÜÇƏMƏ QARŞI İDDİA QALDIRDI... - DƏLİXANADIR VALLAH...
Dünən, 15:01 |
|
|
|
| • Qabil Məmmədova 16 il müddətinə qiyabi hökm oxunub - DETALLAR
Dünən, 14:52 |
|
|
|
| • Evin şüşədəndirsə... - GƏLİŞMƏ...
Dünən, 14:50 |
|
|
|
| • Məsud Pezeşkian Zəngəzur dəhlizinə dəstək verdi - “Anadolu”
Dünən, 14:46 |
|
|
|
| • “Baku Electronics” və “ABC Telecom” barəsində haqsız rəqabətə yol verilməsi üzrə iş qaldırılıb - TƏFƏRRÜAT
Dünən, 14:44 |
|
|
|
| • Mikayıl Cabbarovdan BAHALAŞMA QƏRARI - BUNDAN SONRA...
Dünən, 14:43 |
|
|
|
| • Regionda müharibə təhlükəsi: Dörd ölkə səssiz oyuna başladı – Gizli detallar
Dünən, 13:08 |
|
|
|
| • Zəngəzur dəhlizinə iki ölkə nəzarət edəcək - Abovyan
Dünən, 13:06 |
|
|
|
| • Türkiyə Azərbaycandan Suriyaya təbii qaz tədarükünə başlayacaq - KİV
Dünən, 12:51 |
|
|
|
| • Yekaterinburq məhkəməsi Azərbaycan diasporunun rəhbərinin oğlunun həbsini qüvvədə saxlayıb
Dünən, 12:45 |
|
|
|
| • Rusiya agenti olduğu iddia olunan sabiq deputat danışdı - YENƏ DƏ DEDİYİNİ DEYİR...
Dünən, 12:42 |
|
|
|
| • Arvadını öldürən Həmid - Məhkəmədən gizlənirmiş...
Dünən, 12:37 |
|
|
|
| • “Kontakt Home”un baş kredit mütəxəssisi ailə üzvlərinin adına bu qədər kredit ayırıbmış - “Seçilən işçilərdən olmuşam”
Dünən, 12:34 |
|
|
|
| • Axmaqlara xitab edənlər və Azərbaycan - REPLİKA
Dünən, 12:33 |
|
|
|
| • Yekaterinburqdakı Azərbaycan diasporunun rəhbəri Şahin Şıxlinski axtarışa verilib - Rusiya DİN
Dünən, 12:30 |
|
|
|
| • Kreml Trampın sülh təklifini niyə rədd edir? - “Atlantik Şura”
Dünən, 12:21 |
|
|
|
| • Kilsə-hakimiyyət qarşıdurması yeni MƏRHƏLƏDƏ
Dünən, 12:17 |
|
|
|
|
