Son günlərdə Qırğızıstanda baş vermiş dəhşətli cinayət ölkədə dərin ictimai sarsıntıya və geniş rezonansa səbəb olub. Azyaşlı qızın amansızlıqla qətlə yetirilməsi cəmiyyətin kəskin emosional reaksiyası ilə qarşılanıb və ölkə rəhbərliyini sərt qərarlar verməyə vadar edib. Prezident Sadir Caparovun ölüm cəzasının bərpası ilə bağlı qanunvericilik təşəbbüsünə start verməsi, bu kontekstdə gözlənilən addım kimi dəyərləndirilir. Bu hadisə təkcə Qırğızıstanda deyil, ümumilikdə ölüm hökmünün yenidən gündəmə gətirilməsi mövzusunu beynəlxalq və regional səviyyədə aktuallaşdırıb. Azərbaycanda da bu məsələ zaman-zaman cəmiyyətin emossional reaksiyası fonunda müzakirə olunsa da, hüquqi və siyasi reallıqlar bu cəzanın bərpasını mümkünsüz edir. Məsələyə insan hüquqları, beynəlxalq öhdəliklər və ədalət prinsipindən yanaşdıqda, ölüm hökmünün yenidən tətbiqinin nə qədər mürəkkəb və ziddiyyətli olduğu aydın görünür.
Tanınmış hüquqşünas, Konstitusiya Araşdırmaları Fondunun rəhbəri Əliməmməd Nuriyev Sherg.az-a açıqlamasında Sadir Caparovun bu addımının ictimai təzyiqin və sosial tələbin nəticəsi kimi qiymətləndirildiyini söyləyib:
"Qırğızıstanda son günlərdə baş vermiş dəhşətli hadisə ölkədə böyük sarsıntı və ictimai qəzəbə səbəb olub. Azyaşlı qızın xüsusi amansızlıqla qətlə yetirilməsi cəmiyyətdə ciddi emosional reaksiya doğurub. Bu fonda prezident Sadir Caparov qadınlara və uşaqlara qarşı qəddarlıqla törədilən cinayətlərə görə ölüm cəzasının bərpası ilə bağlı qanun layihələrinin hazırlanmasını tapşırıb. Onun bu addımı ictimai təzyiqin və sosial tələbin nəticəsi kimi qiymətləndirilir.
Ölüm cəzasının bərpası məsələsi son illərdə təkcə Qırğızıstanda deyil, bir sıra digər ölkələrdə də müzakirə olunur. Lakin bu, hüquqi və beynəlxalq müstəvidə ciddi çətinliklər yarada bilər. Qırğızıstan bir sıra beynəlxalq insan hüquqlarını müdafiə edən sənədlərinə qoşulub və bu öhdəliklər ölüm hökmünün bərpasını çətinləşdirir. Əgər bu cəza bərpa olunarsa, ölkənin beynəlxalq nüfuzuna da mənfi təsir göstərə bilər".
Ekspert Azərbaycanda vəziyyətin fərqli olduğunu bildirib:
"Ölüm cəzası 1998-ci ildə ümummilli lider Heydər Əliyevin təşəbbüsü ilə ləğv edilib və əfv cəzası ilə əvəz olunub. Konstitusiyada hər kəsin yaşamaq hüququ təsbit olunub. Azərbaycan, həmçinin Avropa Şurasının üzvüdür və ölüm hökmünün qadağasını nəzərdə tutan beynəlxalq sənədlərə qoşulub. Bu baxımdan, ölüm cəzasının Azərbaycanda yenidən tətbiqi nə hüquqi, nə də siyasi baxımdan real görünür. Bunun üçün konstitusiya dəyişdirilməli və beynəlxalq öhdəliklərdən imtina edilməlidir ki, bu da mümkün hesab olunmur. Buna baxmayaraq, cəmiyyət daxilində bu mövzu vaxtaşırı emosional şəkildə gündəmə gəlir. Xüsusilə də uşaqlara qarşı törədilən və ya erməni hərbi cinayətkarları ilə bağlı məsələlərdə bəzi insanlar ölüm hökmünü haqlı çıxarmağa çalışırlar. Lakin beynəlxalq təcrübə göstərir ki, ölüm cəzasının tətbiqi cinayətlərin azalmasına uzunmüddətli təsir göstərmir. Onun effekti, adətən, qısa müddətli olur. Ən ciddi risk isə səhv məhkəmə qərarlarıdır. Əgər ölüm hökmü tətbiq olunarsa və sonradan məlum olsa ki, şəxs günahsız imiş bu, geri dönüşü olmayan faciədir. Belə hallar dünya praktikasında az olmayıb. Məsələn, ABŞ-də bir şəxs 40 il ölüm cəzası təhlükəsi altında yaşadıqdan sonra məlum olub ki, o, günahsızdır. Azərbaycanda da bu kimi risklər mümkündür".
Hüquqşünas ən sərt cəza formasının ömürlük həbs olduğunu qeyd edib:
"Bu cəza ölüm cəzasından da ağır cəzadır. Çünki insan hər gün etdiyi hərəkətləri başqalarına yaşatdığı qətilləri daim xatırlamaq məcburiyyətində qalır. Bizdə bu istiqamətdə tərəfdarlar çoxdur. Xüsusilə də erməni hərbi cinayətkarlarla bağlı bu fikirlər tez-tez səsləndirilməkdədir. Onlarla bağlı ölüm hökmünün tətbiq edilməsi daha doğru olardı. Amma yenidən ölüm hökmünün gətirilmısinin perspektivini görmürəm və məqbul hesab etmirəm".
