Təxminən 1 ilə yaxındır ki, metronun “20 Yanvar” stansiyasının keçidindəki ticarət köşkləri fəaliyyətini dayandırıb. Uzun müddət keçməsinə baxmayaraq satıcılar hələ də ticarət fəaliyyətinin bərpa ediləcəyini düşünürlər. Bu məqsədlə ara-sıra media vasitəsi ilə öz fikilərini rəsmi qurumlara və ərazinin icarəyə götürən sahibkarlara çatdırırlar.

Prosesin bu qədər uzanması həm satıcıları, həm də həmin köşklərin daimi müştərilərini narahat edir.

İqtisadçı ekspert Natiq Cəfərli “PostMedia”ya açıqlamasında qeyd edib ki, qeyd edilən ərazidə ticarət düzgün təşkil edilməyib:

“Açığı, “20 Yanvar”dakı yeraltı keçiddə ticarət xaotik təşkil olunmuşdu. Azərbaycanda bu problemin kökündə duran əsas məsələ birbaşa tənzimləmə mexanizmlərinin bir mərkəzdən idarəetmə mexanizmlərinin olmamasıdır. Yəni “Böyük Şəhər Bələdiyyəsi” olan ölkələrdə və şəhərlərdə bu “Böyük Şəhər Bələdiyyəsi” vasitəsilə həll olunur. Bizdə ticarətin tənzimlənməsi ilə bir neçə orqan məşğul olur ki, bu da az qala xaotik vəziyyətin yaranmasına səbəb olur.

Belə ki, Bakı Şəhər İcra Hakimiyyətinin müəyyən məhdud bələdiyyə səlahiyyətləri var. Eyni zamanda “Bakı Metropoliteni” QSC-nin məhdud səlahiyyətləri mövcuddur. Həmçinin ticarət departamentləri var və İqtisadiyyat Nazirliyinin də müəyyən səlahiyyətləri var.

Yəni bir çox məsələlər var ki, bu məsələlərlə bağlı çoxsaylı tənzimləyici aktlar mövcuddur. Ona görə də “Böyük Şəhər Bələdiyyəsi” olsaydı bu həmin çərçivədə həll edilərdi. Necə ki, biz həmvətənlərimizin ən çox səyahət etdiyi İstanbuldakı, Tbilisidəki yeraltı keçidlərdə normal ticarətin təşkilini görürük. Mən hələ başqa Avropa şəhərlərini demirəm. Bu üsulla bələdiyyələr pul qazanır və həmin pul hesabına şəhərin abadlaşdırılmasında istifadə edir. Eyni zamanda sahibkar qazanır, vətəndaşlar da ucuz alış-veriş edir”.

“PostMedia” məsələ ilə bağlı Azərbaycan iqtisadiyyat Nazirliyi yanında Əmlak Məsələləri Xidmətinə sorğu ünvanlayıb. Sorğumuza cavab olaraq qurumdan bildirilib ki, həmin ərazinin icarəsi üzrə müqaviləyə 2024-cü ilin sonlarında xitam verilib.

“Bakı şəhəri, Yasamal rayonu, “20 Yanvar” metrostansiyasının keçidində yerləşən, Yasamal Rayon Mənzil Kommunal Təsərrüfatı Birliyinin balansında olan 489 kv.m. qeyri-yaşayış sahəsi (ticarət cərgəsi) 14.04.2009-cu il tarixindən “Klassik-Aİ” MMC-yə keçmiş Əmlak Məsələləri Dövlət Komitəsi tərəfindən icarəyə verilib.

İcarəyə götürülən qeyri-yaşayış sahəsindən istifadə edilmədiyi barədə “Klassik-Aİ” MMC-nin 09.12.2024-cü il tarixli məktubu, Yasamal Rayon MKTB-nin 24.09.2024-cü il tarixli məktubu, o cümlədən icarə müqaviləsinin müddətinin başa çatması nəzərə alınaraq, bağlanılmış icarə müqaviləsinə 10.12.2024-cü il tarixindən xitam verilib.

Qeyd edək ki, daşınmaz dövlət əmlakının icarəyə verilməsi ilə bağlı razılıq qanunvericiliyə uyğun olaraq balanssaxlayıcı tərəfindən verilir”.

Əgər bu məsələyə bir neçə kontekstdən yanaşmaq lazımdır. Statistik məlumatlara görə, əgər 5 il öncə Bakı metrosu 550-590 minə qədər sərnişin daşıyırdısa bu gün həmin göstərici azx qalsın 700 minə çatsın. Adıçəkilən “20 Yanvar” stansiyası isə “Bakı Metropoliteni”nin sərnişin ən çox sıx olan stansiyalarından biridir.

Reallıq onu göstərir ki, metronun keçidlərində ticarət fəaliyyəti ümumiyyətlə şəhərsalma prinsiplərinin ruhuna ziddir. Bu məkanlar ilk növbədə insanların təhlükəsiz, maneəsiz hərəkəti üçün nəzərdə tutulub. Keçidlərdə qurulan köşklər yalnız yolu daraltmaqla kifayətlənmir, həm də fövqəladə hallarda insanların təxliyəsini ciddi şəkildə çətinləşdirir.

Hər gün ən azı iki dəfə istifadə etdiyimiz bu keçidlərdə gigiyenik vəziyyət qənaətbəxş deyil. Fakt budur ki, burada satılan mallar arasında müxtəlif ətirlər, gigiyenik dezodorantlar və kəskin qoxulu məişət kimyəvi məhsulları da var. Qapalı və havalandırması zəif olan belə məkanlarda bu tip məhsullar havaya güclü kimyəvi qarışıqlar yayır. Bu isə xüsusilə allergiya, astma və digər tənəffüs yolu problemləri olan həm satıcılar, həm də sərnişinlər üçün ciddi sağlamlıq riski yaradır. İzdihamın çox olduğu saatlarda qoxuların intensivliyi artır və nəticədə, həm yerli sakinlərin, həm də turistlərin narahatlığı qaçılmaz olur. Üstəlik, hər gün minlərlə insanın keçdiyi bu dar məkanlarda tullantıların yığılması, havanın çirklənməsi və vizual xaos ümumi ekoloji mühiti pozur.

Turistlərin də tez-tez rast gəldiyi bu keçidlər şəhərin vizit kartlarından biri sayılır. Xarici qonaqların qarşısına nizamsız köşklər, tozlu mallar və sıx izdiham çıxdıqda, bu, Bakının imicinə də xələl gətirir. Lakin bütün bunlardan daha önəmlisi milli təhlükəsizlik amilidir. Nəzarətsiz şəkildə fəaliyyət göstərən ticarət obyektləri təhlükəsizlik orqanlarının işini çətinləşdirir, kütləvi tədbirlər və fövqəladə hallar zamanı riskləri qat-qat artırır.

Ona görə də metronun keçidlərində ticarət məsələsi sadəcə kommersiya maraqları ilə ölçülməməlidir. Burada əsas prioritet insan həyatının, şəhərin təhlükəsizliyinin və ictimai rahatlığın qorunması olmalıdır.

Keçid – adından da göründüyü kimi bu məkanlar yalnız hərəkət üçün nəzərdə tutulub – və belə də qalmalıdır.