Hacıyevin Praqa səfərinin pərdəarxası .....                     İran vuruldu, Ermənistan da hazırlıq görməlidir .....                     "Cafe city"dən aldığı yeməyin içindən qurd çıxdı .....                     Fidan İsrailin İrana zərbələri ətrafındakı vəziyyəti Lavrovla müzakirə edib .....                     Bu, qurtuluş savaşıdır, qalib gələcəyik .....                     Pekin İranın yanındadır: .....                     Əbədi və əzəli Azərbaycan-Türkiyə qardaşlığı .....                     Tehran Universitetində imtahanlar təxirə salındı .....                     İran ballistik raketlərin sayını 8 minə çatdıracaq .....                     Azərbaycanda prokuror müavini vəfat etdi .....                     Azərbaycanın bu rayonları təhlükədə .....                     İsrail–İran toqquşması: Hansı tərəf üstündür? .....                     Rusiya-Ukrayna müharibəsi də belə başlamışdı .....                     Məktəb direktoru özünü QOÇU ZƏNN EDİR .....                     "Bu hərəkətə dözə bilmirəm" .....                     "İrəvanla Bakı eyni yolu istəyir, fərq işləmə mexanizmindədir" .....                     İsrail-İran qarşıdurmasında 5 ən pis ssenari mümkündür .....                     ABŞ-dən İrandaklı amerikalılara müraciət .....                     Dünyanı lərzəyə gətirən ölkə haqda bilmədiklərimiz .....                     İsrail son günlər ABŞ-dən İranla münaqişəyə qoşulmağı xahiş edib .....                     "Ümummilli Liderimiz Heydər Əliyev hakimiyyətə qayıdışı ilə Azərbaycanı inkişaf yoluna qaytardı" .....                     Azərbaycanın sülhə nail olmaq istəyini görürük .....                     İran-İsrail müharibəsinin alovu sərhədimizə çatdı: Naxçıvandan raketlər görünür, insanlarımız narahatdır .....                     İran İsrailə qarşı kütləvi hücum planlaşdırır .....                     Netanyahunun oğlunun toyu təxirə salındı .....                     İran faktiki olaraq Rusiyaya silah və texnologiya verməklə bizə qarşı fəal işləyir .....                     Bu gün Bakının 550 küçəsi yuyulub .....                     İrəvan-Bakı münasibətlərində sürpriz yenilik: .....                     Azərbaycan Ermənistanın yerinə Avrasiya İqtisadi Birliyinə qoşulacaq? .....                     İrandan Rusiyaya yük aparan nəqliyyat vasitəsində 207 kiloqramdan artıq narkotik aşkar edilib .....                     Kəlbəcərdə 2,5 milyonluq elektrik təchizatı tenderini .....                     İran ABŞ ilə bazar gününə planlaşdırılan nüvə sazişi danışıqlarını ləğv edib .....                     İmişli sakini ov tüfəngi ilə qətlə yetirilib .....                     Ermənistan Konstitusiyasının preambulasında “Miatsum”a çağırışlar var .....                     İranlı komandirlər burada səhv edib: ŞƏXSİ MESAJLAR üzə çıxdı .....                     AZAL-ın bir sıra reysləri ləğv edilib .....                     “Sərhədlərin bağlı saxlanılması həm dövlətçiliyimizin, həm də əhalimizin təhlükəsizliyi üçündür” .....                     Azərbaycan Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı Ermənistanın addım atmasını gözləyir .....                     Azərbaycana kömək yox, əməkdaşlıq və tərəfdaşlıq lazımdır .....                     İran nüvə obyektində zərəri etiraf etdi .....                 

İki devalvasiyanın dərsi: Kölgə bazarı necə böyüyür? - NƏ BAŞ VERİR?
Tarix: 17-05-2025, 00:14 | Çap et

Pul hər gün ətrafımızda dövr edir – mağazada, bankda, işdə, hətta sadəcə işıqpulu ödəyəndə.

Amma paradoks ondadır ki, iqtisadi xəbərlər nə qədər çoxalsa da, onları oxumaq və araşdırmaq istəyi bir o qədər azalır. Çünki çoxlu sayda mürəkkəb sözlər, anlaşılmaz rəqəmlər və boş vədlər adamı yorur.


Mən, maliyyə barədə qısa və aydın yazılar silsiləsi başlamaq qərarına gəldim – nə darıxdırıcı dərs, nə də dolaşıq terminlər olacaq. Sadəcə hər kəsə toxunan məsələlər barədə: nəyə görə hər şey bahalaşır, banklar əslində necə qazanır, böhran zamanı pullarımızın başına nə gəlir və ümumiyyətlə, maliyyə baxımından özünü necə daha güvənli hiss etmək olar.


Bu, real həyatdan, mətbəxdən, mağazadan, blokdan, qısası, gündəlik həyat nümunələri ilə izah edilən iqtisadi bələdçi olacaq. Çünki çox gözəl anlayıram ki, aranızda iqtisadi təhsili olmayanlar da var. Mənim məqsədim akademik maliyyə dərsi keçmək deyil, iqtisadiyyatın gündəlik həyatımızda necə işlədiyini göstərməkdir.


Əminəm: maliyyə reallığını anlamaq insanı daha təhlükəsiz edir – xüsusən də qeyri-sabit dövrlərdə.


Bir az ironiya, bir az rəqəm və maksimum fayda. Mövzu maraqlı olsa, yazıları çıxarıb çap edib, sonda səliqə ilə cildləməyinizi tövsiyə edirəm. Beləcə, zamanla gündəlik maliyyə məsələləri üzrə kiçik bir bələdçiniz yaranacaq. Beləliklə...


Beləliklə…


İlk baxışdan — bu sadəcə iki kağız parçasıdır: manat və dollar.

Amma onların qarşıdurmasının arxasında bizim hər gün mağazada, işdə, bankda və yanacaqdoldurma məntəqəsində hiss etdiyimiz şeylər dayanır. Bəs iqtisadiyyatı yüksələn ölkədə insan niyə özünü daha yoxsul hiss edə bilər? Valyuta məzənnəsi həyatımıza necə təsir edir – nəzəriyyəsiz, sadə dillə.


Məzənnə niyə vacibdir?

Valyuta məzənnəsi pulların “qiymət cədvəli” kimidir: 1 dollar neçə manat edir. Məsələn, 1 USD = 1.70 AZN olarsa, dollar daha “bahalı” sayılır. Bu məzənnədəki dəyişikliklər iqtisadiyyatda hava dəyişikliyi kimidir. Və bu dəyişikliklər birbaşa bizə təsir edir.


Bu maaşlara necə təsir edir?

Əgər maaşınızı manatda alırsınızsa, amma məişət texnikasından pendirədək bir çox məhsul xaricdən gətirilir və dollarla alınırsa, dollar bahalaşanda siz də sanki az maaş almağa başlayırsınız.


Misal:

2015-ci ildə manatın kəskin ucuzlaşmasından sonra texnika qiymətləri 30-50% bahalaşdı. 800 manata satılan soyuducu 1100 manata qalxdı. Maaşlar isə dəyişmədi. Pulun “çəki”si azaldı.


Yığımlar necə olur?

Əgər manatla pul yığırsınızsa və birdən dollar bahalaşırsa – yığımlarınız sanki “əriməyə” başlayır.

Misal:

2015-ci ilin əvvəlində birinci devalvasiyaya qədər 1000 manat 1275 dollara bərabər idi (1 USD ≈ 0.78 AZN). Fevral devalvasiyasından sonra bu məbləğ 952 dollara (1 USD ≈ 1.05 AZN) düşdü. Dekabrda ikinci devalvasiyadan sonra isə artıq 645 dollara bərabər oldu (1 USD ≈ 1.55 AZN). Ona görə də insanlar pullarını dollarda saxlamağa başladı. Amma burada da çətinliklər var.


Mif: Dollar həmişə xilas yoludur.

Həqiqət: Əgər məzənnə sabitdirsə və ya dollar ucuzlaşırsa, valyutada saxladığınız pullar həm kurs fərqindən, həm də faiz itkisindən sizə zərər verə bilər.


Biznes nə hiss edir?

İş adamları üçün vəziyyət daha çətindir. Çünki onlar xammalı, avadanlığı və ehtiyat hissələrini dollara alıb, məhsulu manata satır. Dollar qalxanda, xərclər artır. Bu halda ya onlar qiyməti artırırlar, ya da mənfəət azalır.


Kiçik biznes xüsusilə həssasdır.

Misal: Elektronika mağazası sahibi məhsulu bir məzənnə ilə alıb, satmaq istəyəndə kurs dəyişərsə və əhali alıcılıq qabiliyyətini itirərsə – zərərə düşür.


Bir az tarix:

2006-2014-cü illərdə manat neft gəlirlərinin hesabına sabit idi və hətta möhkəmlənirdi. 2015-ci ildə isə vəziyyət kəskin dəyişdi. İki devalvasiya baş verdi və dollar 0.78 manatdan 1.55 manata qalxdı.


Bu, əhali üçün şok oldu: qiymətlər qalxdı, yığımlar “əridi”, biznes çaş-baş qaldı. O gündən “məzənnə” sözü əksər insan üçün narahatlıq sinoniminə çevrildi. Anlaşıldı ki, maliyyə savadı artıq lüks yox, zərurətdir.


Dövlət məzənnəni niyə sabit saxlamağa çalışır?

Çünki sabit kurs – iqtisadi sakitlikdir. Məzənnə oynayanda bunlar baş verir:


Mərkəzi Bank dollar satıb, manat alaraq bu dəyişkənliyi yumşaltmağa çalışır. Amma bir şeyi unutmamaq lazımdır: süni sabitlik də təhlükə yarada bilər. Əgər dövlət uzun müddət məzənnəni eyni səviyyədə saxlayırsa, amma bazar şəraiti buna uyğun deyilsə, disbalans yaranır. Bu isə aşağıdakı nəticələrə gətirib çıxara bilər: valyuta çatışmazlığı – banklarda sadəcə olaraq dollar olmur; kölgə valyuta bazarı – burada məzənnə tamamilə fərqli olur; rəsmi mexanizmlərə inamın azalması.


Belə hallar bəzi ölkələrdə baş verib və nəticədə ikili məzənnə və qeyri-rəsmi bazar yaranıb. Buna görə də əsas məsələ sabitliyin mövcudluğu yox, onun əsaslı olmasıdır. Yəni məzənnə reallığı əks etdirməlidir, yoxsa təhlükəli vəziyyət yarana bilər.


Neft, büdcə və ovqat

Sabit məzənnə:


Çünki insanlar sabah maaş və yığımlarının bir gecədə dəyərdən düşməyəcəyini biləndə rahat olurlar.


Bəs “manat-dollar” cütlüyündə əsas söz sahibi kimdir?

Formal olaraq – manat. Çünki bu bizim milli valyutamızdır.

Reallıqda isə dollar dominantdır. Çünki dollar – dünya etibarlılıq vahididir. Dünya ticarəti, neft, investisiyalar – hamısı dollarla ölçülür.


Amma iqtisadiyyat güclənəndə hər şey dəyişir:


Onda manat özünü daha əmin hiss edir və “arxa ilə sürünən” deyil, “arxası ilə aparan” ola bilər.


Nəticə:

Valyuta kursu təkcə qrafik deyil. O bizim soyuducumuz, istirahətimiz, mənzilimiz, pensiyamız deməkdir. Kursu başa düşmək – maliyyə savadının vacib hissəsidir. Onsuz insan başqalarının qərarlarının qurbanına çevrilə bilər.

“Manat-dollar” cütlüyündə əbədi çempion yoxdur. Hər şey iqtisadiyyatın durumu, dövlət siyasəti və bizim pulla ağıllı davranmaq bacarığımızdan asılıdır.


Fuad Rəsulov - pressklub.az











 
Sorğu

Putin SSRİ-ni bərpa edə biləcəkmi?

Şirkət-Xidmət
   
Xəbər lenti
                                                 
Hacıyevin Praqa səfərinin pərdəarxası – “Zəngəzurdan keçib Türkiyəyə doğru…”
Bu gün, 17:17
İran vuruldu, Ermənistan da hazırlıq görməlidir – Petrosyan təşvişə düşdü
Bu gün, 17:14
"Cafe city"dən aldığı yeməyin içindən qurd çıxdı - DƏLİXANADIR, VALLAH...
Bu gün, 17:09
Fidan İsrailin İrana zərbələri ətrafındakı vəziyyəti Lavrovla müzakirə edib - TASS
Bu gün, 17:03
Bu, qurtuluş savaşıdır, qalib gələcəyik - Netanyahu
Bu gün, 17:02
Pekin İranın yanındadır: - İsrailə qarşı kəşfiyyat müharibəsi başlayır?
Bu gün, 17:00
Əbədi və əzəli Azərbaycan-Türkiyə qardaşlığı - MƏQALƏ
Bu gün, 12:24
Tehran Universitetində imtahanlar təxirə salındı
Bu gün, 10:16
İran ballistik raketlərin sayını 8 minə çatdıracaq - Kəşfiyyat
Bu gün, 09:50
Azərbaycanda prokuror müavini vəfat etdi
Bu gün, 09:48
Azərbaycanın bu rayonları təhlükədə – “Görünməz düşmən” hücuma keçə bilər
Bu gün, 09:46
İsrail–İran toqquşması: Hansı tərəf üstündür? - Markov
Bu gün, 09:42
Rusiya-Ukrayna müharibəsi də belə başlamışdı - GƏLİŞMƏ
Bu gün, 07:04
Məktəb direktoru özünü QOÇU ZƏNN EDİR - BU NƏDİ BELƏ?
Bu gün, 07:03
"Bu hərəkətə dözə bilmirəm" - Xalq artisti
Bu gün, 06:45
"İrəvanla Bakı eyni yolu istəyir, fərq işləmə mexanizmindədir" - deputat
Bu gün, 06:39
İsrail-İran qarşıdurmasında 5 ən pis ssenari mümkündür - TƏFƏRRÜAT
Bu gün, 06:37
ABŞ-dən İrandaklı amerikalılara müraciət - Azərbaycanla sərhəddən keçib gəlin
Bu gün, 06:34
Dünyanı lərzəyə gətirən ölkə haqda bilmədiklərimiz – İsrail niyə bu qədər güclüdür?
Bu gün, 06:29
İsrail son günlər ABŞ-dən İranla münaqişəyə qoşulmağı xahiş edib - “Axios”
Bu gün, 06:20
"Ümummilli Liderimiz Heydər Əliyev hakimiyyətə qayıdışı ilə Azərbaycanı inkişaf yoluna qaytardı" - ANIM
Bu gün, 00:56
Azərbaycanın sülhə nail olmaq istəyini görürük - Paşinyan
Dünən, 23:21
İran-İsrail müharibəsinin alovu sərhədimizə çatdı: Naxçıvandan raketlər görünür, insanlarımız narahatdır - TƏFƏRRÜAT
Dünən, 23:15
İran İsrailə qarşı kütləvi hücum planlaşdırır - IRIB
Dünən, 23:13
Netanyahunun oğlunun toyu təxirə salındı
Dünən, 18:04
İran faktiki olaraq Rusiyaya silah və texnologiya verməklə bizə qarşı fəal işləyir - Zelenski
Dünən, 18:01
Bu gün Bakının 550 küçəsi yuyulub - FOTO
Dünən, 17:17
İrəvan-Bakı münasibətlərində sürpriz yenilik: - Müharibə iki ölkə arasında sülh yaradır?
Dünən, 17:11
Azərbaycan Ermənistanın yerinə Avrasiya İqtisadi Birliyinə qoşulacaq? – Rusiyadan ŞƏRH
Dünən, 17:05
İrandan Rusiyaya yük aparan nəqliyyat vasitəsində 207 kiloqramdan artıq narkotik aşkar edilib - Bu vurhavurda da DİNC DAYANMIRLAR...
Dünən, 16:57
Kəlbəcərdə 2,5 milyonluq elektrik təchizatı tenderini - BU ŞİRKƏT UDDU
Dünən, 16:43
İran ABŞ ilə bazar gününə planlaşdırılan nüvə sazişi danışıqlarını ləğv edib
Dünən, 16:34
İmişli sakini ov tüfəngi ilə qətlə yetirilib
Dünən, 16:32
Ermənistan Konstitusiyasının preambulasında “Miatsum”a çağırışlar var - Azərbaycan Prezidentinin köməkçisi
Dünən, 16:29
İranlı komandirlər burada səhv edib: ŞƏXSİ MESAJLAR üzə çıxdı - ŞOK DETAL
Dünən, 16:18
AZAL-ın bir sıra reysləri ləğv edilib - DİQQƏT!
Dünən, 16:17
“Sərhədlərin bağlı saxlanılması həm dövlətçiliyimizin, həm də əhalimizin təhlükəsizliyi üçündür” - deputat
Dünən, 13:45
Azərbaycan Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı Ermənistanın addım atmasını gözləyir
Dünən, 13:41
Azərbaycana kömək yox, əməkdaşlıq və tərəfdaşlıq lazımdır - Prezidentin köməkçisi
Dünən, 13:14
İran nüvə obyektində zərəri etiraf etdi – Fordoda “məhdud dağıntı”
Dünən, 13:08
Maliyyə Nazirliyində yeni təyinat olub - BUNDAN SONRA...
Dünən, 13:04
İran-İsrail gərginliyi və Azərbaycana qarşı dezinformasiya kampaniyası - Bahəddin Həzi yazır
Dünən, 13:02
"III Dünya savaşının başlayıb-başlamayacağını hadisələrin bir-iki həftə ərzindəki gedişatı göstərəcək...” - Ərəstun Oruclu ŞƏRH EDİR
Dünən, 12:56
“Nur” çörəyin içindən polietilen paket çıxdı - VİDEO
Dünən, 12:52
Gecə və səhər bəzi dağlıq ərazilərdə arabir duman olacaq - belə deyirlər...
Dünən, 12:48
“Bakıdan İrana İsrail agentləri göndərilir” iddiasının hədəfi – Hacıyevdən kritik mesaj
Dünən, 12:43
SEPAH: Tezliklə İsraili elə bir raketlə vuracağıq ki, dünya şoka düşəcək - Tehran YENƏ HƏDƏLƏDİ
Dünən, 12:37
“Sevimli dad” və “MilkPro” brendləri satılıb - DETALLAR
Dünən, 12:28
Polşa Prezidenti İsrail və İran arasındakı gərginliyə görə Sinqapurda qalıb - “Polsat News”
Dünən, 12:19
İran Hörmüz boğazını gəmilərin keçidi üçün bağladı - KİV
Dünən, 12:16
Şirkət-Xidmət
 
 
Dia.az © 2010 - 2014
Məlumat internet səhifələrində istifadə edildikdə müvafiq keçidin qoyulması mütləqdir.
Bizimlə Əlaqə : Tel - 055-560-77-49, 077-271-11-33 E-mail : [email protected]
Designed by Daraaz.net
�������@Mail.ru