Milli iqtisadiyyatımız çətin sınaq qarşısında - NƏ ETMƏLİ?
Tarix: 15-05-2025, 19:05 | Çap et
Azərbaycan 2025-ci ilə xarici ticarətdə mənfi saldo ilə başlayıb. Vəziyyət idxalın artması ilə bağlıdır: bu ilin ilk iki ayında Azərbaycanın xarici ticarət dövriyyəsi 8 milyard 211 milyon dollar təşkil edib. Bunun 4 milyard 73 milyon dolları ixraca, 4 milyard 138 milyon dolları isə idxala xərclənib.
Yeri gəlmişkən, gömrük hesabatlarından fərqlənən Dövlət Statistika Komitəsinin (DSK) hesabatında göstərildiyi kimi, ixracdan gələn gəlirlər xarici malların idxalına kifayət etmir. Rəqəmlərlə ifadə etsək, xarici ticarət dövriyyəsində ixracın xüsusi çəkisi 49,6 faiz, idxalın payı isə 50,4 faiz təşkil edib.
DSK-nın məlumatına görə, uzun illərdən sonra ilk dəfə olaraq respublikanın xarici ticarət saldosu mənfi olub. Belə ki, ötən il müsbət saldo 3 dəfə - 15 milyard dollardan 5 milyard dollara qədər azalıb, bu ilin ilk iki ayında isə ixrac gəlirləri ilə idxal xərcləri arasındakı fərq mənfiyə doğru gedib.
Maraqlıdır ki, statistik rəqəmlər Dövlət Gömrük Komitəsinin (DGK) hesabatlarından fərqlənir. Gömrük xidməti müsbət saldo elan edir ki, bu artım da fevralın sonuna 628 milyon dolları keçib: burada ixracın payı 4 milyard 766 milyon dollar təşkil edib, idxal isə 4 milyard 138 milyon dollar içərisində oldu. DGK-nın məlumatına görə, yanvar-fevral aylarında xarici ticarətin ümumi dövriyyəsi 8 milyard 904 milyon dollara çatıb.
Bir sözlə, DSK-nın məlumatına əsaslansaq, DGK-nın fevral hesabatında bəyan edilən xarici ticarət dövriyyəmizin daha 693 milyon dollarının hara getdiyi məlum deyil...
Belə ki, rəsmi statistikaya görə, fevral ayında xarici ticarət dövriyyəsi xərclər və gəlirlər arasında mənfi fərq var. Bunun səbəbi nədir və ticarət balansı niyə minusa gedir?
İqtisadçı ekspert Xalid Kərimli AYNA.AZ-a açıqlamasında 2022 və 2023-cü illərin iqtisadi baxımdan çox uğurlu olduğunu deyib: “Fakt budur ki, 2022-ci ildə neftin orta qiyməti 100 dollar, 2023-cü ildə isə 85 dollar səviyyəsində idi. Bundan əlavə, qazın qiymətləri sadəcə fantastik idi – haradasa, min kubmetr üçün 760-3000 dollar arasında idi. Ötən il respublikamız üçün də yaxşı başa çatıb: qazın qiyməti 326 dollara düşsə də, neftin bir barelinin orta qiyməti 80 dollar olub. Bu il neft və qazın qiyməti düşür, hasilat da ildən-ilə azalır. Demək istəyirəm ki, bu səbəbdən ötən il müsbət saldomuz 3 dəfə – 15 milyard dollardan 5 milyard dollara qədər azalıb”.
“Bu il də xoşagəlməz tendensiya davam edib, ötən illə müqayisədə neftin maya dəyəri daha 25 faiz ucuzlaşıb. Təbii qazın qiyməti bir qədər artıb, amma bu, əlavə gəlirlər neft gəlirlərinin itkisini kompensasiya edə bilmir. Ona görə də ixrac göstəriciləri durmadan azalır. Yəni, gəlirlərin azalmasının əsas səbəbi neft hasilatının və qiymətinin azalması və qazın nisbətən ucuz olmasıdır. Ötən ilin birinci rübündən baha olsa da, qiymətlər əvvəlki iki ilin səviyyələri ilə müqayisə oluna bilməz. Qeyri-neft sektoruna gəlincə, burada bizim cəmi 3,6 milyard dollar və ya bütün ixracda 13,7 faiz payımız var. Göründüyü kimi, neft və qaz gəlirlərin əsas hissəsini təşkil edir, ona görə də karbohidrogenlər ucuzlaşdıqca ölkənin gəlirləri azalır”, - deyə həmsöhbətimiz bildirib.
Mütəxəssisin sözlərinə görə, xarici ticarət balansının azalması ilə bağlı problemlər idxalın artan mövqeləri müstəvisinə də daxil olur: “Burada dövlət satınalmalarının yüksək rolunu görürük, çünki idxal xərclərində bəyan edilən 4 milyard pərakəndə satış üçün deyil. Bütün bunlara baxmayaraq, bu maliyyə ilindən müsbət nəticələr və xarici ticarətdə müsbət saldoya ümid edirəm”.
Milli Məclisin üzvü, iqtisadçı alim Vüqar Bayramov da məsələyə toxunub. Dediyb ki, vəziyyət idxal xərclərinin optimallaşdırılmasını və qeyri-neft mallarının ixracının artırılmasını tələb edir. İdxalın artmasına qızıl idxalının artmasının səbəb olduğunu deyən deputat xüsusilə xarici ərzaq məhsullarının alınması ilə bağlı xərclərdən narahatdır.
Onun sözlərinə görə, xarici ticarət dövriyyəsi göstəricilərinə qızıl idxalı göstəriciləri güclü təsir göstərsə də, eyni dövrdə buğda alışı 39.1 faiz, kərə yağı və digər süd yağları və sredstləri 79.8 faiz, xam şəkər 86.8 faiz, çay 72.9 faiz, kartof 0.2 faiz, minik avtomobilləri 27.3 faiz, boru-prokat 30.2 faiz, qara metallar 2.7 dəfə artıb. Rezin təkərlər, yük avtomobilləri, polietilen, polipropilen idxalı da artıb. Avtobus alışı isə 4,4 dəfə artıb.
Bayramov qeyd edib ki, statistika ölkəyə idxal olunan ərzaq məhsullarının xeyli artdığını göstərir. Bu, həm ölkənin ödəmə qabiliyyəti göstəricisi (xarici ticarət balansı) baxımından, həm də ərzaq təhlükəsizliyi baxımından arzuolunmazdır.
|
|
|
|
|
|
|
|
Putin SSRİ-ni bərpa edə biləcəkmi?
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| • İnternetsiz İran: “Starlink” də kömək etməyəcək - NƏ BAŞ VERİR?
Bu gün, 00:03 |
|
|
|
| • DTX-nın Qaxda keçirdiyi əməliyyatla bağlı daha bir AÇIQLAMA - "Dövlətimizin prinsipiallığı..."
Bu gün, 00:00 |
|
|
|
| • "Şaurma və kolaya 20 lari verirsən... - Qalanını özünüz hesablayın"
Dünən, 23:55 |
|
|
|
| • Axundun qaçırdığı 16 yaşlı qızın atası danışdı: “Elçi də göndərmək istədi, razı olmadıq” - BELƏ HARA GEDİRİK?
Dünən, 23:52 |
|
|
|
| • İranda qaçaqmalçılıq və “Mossad” bazaları: - İraq və Əfqanıstan yolları
Dünən, 18:04 |
|
|
|
| • Paşinyan Türkiyəyə səfərinin iki ölkə arasındakı münasibətlərə yeni təkan verəcəyinə ümid edir - KİV
Dünən, 18:03 |
|
|
|
| • “Daşnaksütyun”un regional ofislərində həbslər başlayıb, kütləvi aksiyalarla bağlı xəbərdarlıq edilib
Dünən, 17:59 |
|
|
|
| • Təhsildə etimad böhranı: - Builki imtahan sualları əvvəlki illərlə müqayisədə daha çətin idi
Dünən, 17:57 |
|
|
|
| • “Bəzi müğənnilər özlərini göstərmək üçün xaricə gedir!” - Şou əhlinin yay planları
Dünən, 17:51 |
|
|
|
| • Rüşvət almaqda ittiham olunan sabiq icra məmuru barədə qərar verilib
Dünən, 17:45 |
|
|
|
| • “Vaxtın 1 ay qısaldılmasının izahatını da vermirlər” - Tələbələr narazıdır
Dünən, 17:41 |
|
|
|
| • Azərbaycanda məşhur provayder ləğv olundu
Dünən, 17:33 |
|
|
|
| • Məhkəmə Gənc Qazilər Birliyinin sədri Hacı Vəliyevlə bağlı qərar verib
Dünən, 17:27 |
|
|
|
| • "Abituriyent atestatla tanınmayan bir universitetdə təhsil alır, ölkəyə qayıdanda diplomunu tanıda bilmir" - NƏ ETMƏLİ?
Dünən, 17:25 |
|
|
|
| • Şirkətin borcu 13 milyon manatı ötdü - Sahibkara "stop" qoyuldu
Dünən, 17:19 |
|
|
|
| • Əməliyyat olunan Əli Mirəliyevin səhhəti NECƏDİR? – Özündən AÇIQLAMA
Dünən, 17:15 |
|
|
|
| • "Öləndən sonra başdaşıma "Xalq artisti" yazılması lazım deyil" - ETİRAZ
Dünən, 17:11 |
|
|
|
| • “Bakı Süd Co” MMC cərimələndi - Ölkədən 35 min dolları qanunsuz çıxardı
Dünən, 17:08 |
|
|
|
| • Azərbaycanda həbs edilən icra başçıları - SİYAHI
Dünən, 17:06 |
|
|
|
| • “QIZIM İNTİHAR ETMƏYİB, BUNA MƏCBUR EDİBLƏR” – Paytaxt sakinindən Baş prokurora müraciət
Dünən, 17:00 |
|
|
|
| • Öz gözündə tiri görməyən Putin... - ŞƏRH
Dünən, 16:55 |
|
|
|
| • “Baku Medical Plaza”nın həkimi Günel Məmmədlidən ŞİKAYƏT - BU NƏDİ BELƏ?
Dünən, 16:50 |
|
|
|
| • Məntəqə komissiyalalarının tərkibində dəyişiklik mümkündür - MSK sədri AÇIQLADI
Dünən, 16:40 |
|
|
|
| • Naxçıvan Ağciyər Xəstəlikləri Dispanserinə baş həkim təyin edilib - ƏMR
Dünən, 16:32 |
|
|
|
| • Ermənistan yenidən reallığı təhrif edir - "...hücum etməmək prinsipinə ciddi əməl edir"
Dünən, 16:22 |
|
|
|
| • Azərbaycanda DSK sədri vəfat edib
Dünən, 16:19 |
|
|
|
| • “Abzas Media” işi üzrə həbs olunan şəxslərə hökm oxunub - TƏFƏRRÜAT
Dünən, 16:15 |
|
|
|
| • Naxçıvanın muxtariyyəti ləğv edilir, doğru qərardır - partiya sədri
Dünən, 16:13 |
|
|
|
| • Mərkəzi Bank yenə “Palladium”un cərimələnməsini istədi - Bu dəfə 2 milyondan çox vəsait...
Dünən, 16:05 |
|
|
|
| • Qaxın icra başçısı BUNDA İTTİHAM OLUNUR - TƏFƏRRÜAT
Dünən, 15:51 |
|
|
|
| • Zaqatalanın icra başçısı xalası oğlunun həbsindən DANIŞDI - "Mən Zaqataladayam. Siz Qaxa zəng edin"
Dünən, 15:47 |
|
|
|
| • Apteklərdə reseptsiz satılan TƏHLÜKƏ – Şəkər dərmanı arıqlama üçün İSTİFADƏ edilir?
Dünən, 15:44 |
|
|
|
| • “Bolt” və rəhbərliyi ilə bağlı sensasion iddialar: Vasif Talıbovla əlaqələr, sertifikatsız sürücülər... VƏ AYNA-nın adından istifadə...
Dünən, 15:38 |
|
|
|
| • Ət bahalaşır? - "Nə etdik ki, ucuzlaşsın?"
Dünən, 15:32 |
|
|
|
| • Kahramanmaraşdan verilən mesajlar: həssas bölgədə iradə nümayişi - NƏ BAŞ VERİR?
Dünən, 15:25 |
|
|
|
| • İran-İsrail savaşı NAXÇIVANI VURDU: Yanacaq tükənmək üzrədir, talon sisteminə keçilir... - MR yenidən BLOKADA ŞƏRAİTİNDƏ...
Dünən, 15:21 |
|
|
|
| • Azərbaycanda mədən şirkətinin rəhbərliyində 5 yeni təyinat olub - ADLAR
Dünən, 15:15 |
|
|
|
| • “Lukoil Azərbaycan”ın rəhbəri dəyişdirilib - DOSYE
Dünən, 15:14 |
|
|
|
| • Başçı ilə bərabər müavinləri də HƏBS OLUNUB - Bakıya gətirilirlər...
Dünən, 15:11 |
|
|
|
| • İranın Azərbaycan qorxusu... - daha bir İFŞA
Dünən, 15:08 |
|
|
|
| • Ermənistanın başqa ÇIXIŞ YOLU YOXDUR... - ÇÜNKİ...
Dünən, 15:05 |
|
|
|
| • 3 ayda Azərbaycandan bu ölkələrə 113 milyon dollar pul köçürüblər - SİYAHI
Dünən, 15:01 |
|
|
|
| • "Bu sürücülərə cinayət işi açılmamalıdır" - Hüquqşünas özünü ölümə atan piyadalardan DANIŞDI
Dünən, 14:58 |
|
|
|
| • Tahir Qədəşovun kürəkəni deyir ki, milyonları ona verib... - MƏHKƏMƏ
Dünən, 14:52 |
|
|
|
| • DTX əməliyyat keçirdi: Qaxın icra başçısı SAXLANILDI - DETALLAR
Dünən, 14:49 |
|
|
|
| • Vətəndaşları hərbi xidmətdən yayındırmaqda təqsirləndirilən vəzifəlilərin məhkəməsi başlayır - TƏFƏRRÜAT
Dünən, 14:46 |
|
|
|
| • İsrail-İran davası: Münaqişənin sonu necə görünür? - “İzvestiya”
Dünən, 13:03 |
|
|
|
| • Visa Azərbaycanın daxil olduğu regiona yeni prezident təyin etdi
Dünən, 13:02 |
|
|
|
| • Müharibəni Azərbaycan dayandıracaq? - ŞƏRH
Dünən, 12:59 |
|
|
|
| • İsrailin 5 casusu İranda məsciddə TUTULDU - TƏFƏRRÜAT
Dünən, 12:56 |
|
|
|
|
