Milli iqtisadiyyatımız çətin sınaq qarşısında - NƏ ETMƏLİ?
Tarix: 15-05-2025, 19:05 | Çap et
Azərbaycan 2025-ci ilə xarici ticarətdə mənfi saldo ilə başlayıb. Vəziyyət idxalın artması ilə bağlıdır: bu ilin ilk iki ayında Azərbaycanın xarici ticarət dövriyyəsi 8 milyard 211 milyon dollar təşkil edib. Bunun 4 milyard 73 milyon dolları ixraca, 4 milyard 138 milyon dolları isə idxala xərclənib.
Yeri gəlmişkən, gömrük hesabatlarından fərqlənən Dövlət Statistika Komitəsinin (DSK) hesabatında göstərildiyi kimi, ixracdan gələn gəlirlər xarici malların idxalına kifayət etmir. Rəqəmlərlə ifadə etsək, xarici ticarət dövriyyəsində ixracın xüsusi çəkisi 49,6 faiz, idxalın payı isə 50,4 faiz təşkil edib.
DSK-nın məlumatına görə, uzun illərdən sonra ilk dəfə olaraq respublikanın xarici ticarət saldosu mənfi olub. Belə ki, ötən il müsbət saldo 3 dəfə - 15 milyard dollardan 5 milyard dollara qədər azalıb, bu ilin ilk iki ayında isə ixrac gəlirləri ilə idxal xərcləri arasındakı fərq mənfiyə doğru gedib.
Maraqlıdır ki, statistik rəqəmlər Dövlət Gömrük Komitəsinin (DGK) hesabatlarından fərqlənir. Gömrük xidməti müsbət saldo elan edir ki, bu artım da fevralın sonuna 628 milyon dolları keçib: burada ixracın payı 4 milyard 766 milyon dollar təşkil edib, idxal isə 4 milyard 138 milyon dollar içərisində oldu. DGK-nın məlumatına görə, yanvar-fevral aylarında xarici ticarətin ümumi dövriyyəsi 8 milyard 904 milyon dollara çatıb.
Bir sözlə, DSK-nın məlumatına əsaslansaq, DGK-nın fevral hesabatında bəyan edilən xarici ticarət dövriyyəmizin daha 693 milyon dollarının hara getdiyi məlum deyil...
Belə ki, rəsmi statistikaya görə, fevral ayında xarici ticarət dövriyyəsi xərclər və gəlirlər arasında mənfi fərq var. Bunun səbəbi nədir və ticarət balansı niyə minusa gedir?
İqtisadçı ekspert Xalid Kərimli AYNA.AZ-a açıqlamasında 2022 və 2023-cü illərin iqtisadi baxımdan çox uğurlu olduğunu deyib: “Fakt budur ki, 2022-ci ildə neftin orta qiyməti 100 dollar, 2023-cü ildə isə 85 dollar səviyyəsində idi. Bundan əlavə, qazın qiymətləri sadəcə fantastik idi – haradasa, min kubmetr üçün 760-3000 dollar arasında idi. Ötən il respublikamız üçün də yaxşı başa çatıb: qazın qiyməti 326 dollara düşsə də, neftin bir barelinin orta qiyməti 80 dollar olub. Bu il neft və qazın qiyməti düşür, hasilat da ildən-ilə azalır. Demək istəyirəm ki, bu səbəbdən ötən il müsbət saldomuz 3 dəfə – 15 milyard dollardan 5 milyard dollara qədər azalıb”.
“Bu il də xoşagəlməz tendensiya davam edib, ötən illə müqayisədə neftin maya dəyəri daha 25 faiz ucuzlaşıb. Təbii qazın qiyməti bir qədər artıb, amma bu, əlavə gəlirlər neft gəlirlərinin itkisini kompensasiya edə bilmir. Ona görə də ixrac göstəriciləri durmadan azalır. Yəni, gəlirlərin azalmasının əsas səbəbi neft hasilatının və qiymətinin azalması və qazın nisbətən ucuz olmasıdır. Ötən ilin birinci rübündən baha olsa da, qiymətlər əvvəlki iki ilin səviyyələri ilə müqayisə oluna bilməz. Qeyri-neft sektoruna gəlincə, burada bizim cəmi 3,6 milyard dollar və ya bütün ixracda 13,7 faiz payımız var. Göründüyü kimi, neft və qaz gəlirlərin əsas hissəsini təşkil edir, ona görə də karbohidrogenlər ucuzlaşdıqca ölkənin gəlirləri azalır”, - deyə həmsöhbətimiz bildirib.
Mütəxəssisin sözlərinə görə, xarici ticarət balansının azalması ilə bağlı problemlər idxalın artan mövqeləri müstəvisinə də daxil olur: “Burada dövlət satınalmalarının yüksək rolunu görürük, çünki idxal xərclərində bəyan edilən 4 milyard pərakəndə satış üçün deyil. Bütün bunlara baxmayaraq, bu maliyyə ilindən müsbət nəticələr və xarici ticarətdə müsbət saldoya ümid edirəm”.
Milli Məclisin üzvü, iqtisadçı alim Vüqar Bayramov da məsələyə toxunub. Dediyb ki, vəziyyət idxal xərclərinin optimallaşdırılmasını və qeyri-neft mallarının ixracının artırılmasını tələb edir. İdxalın artmasına qızıl idxalının artmasının səbəb olduğunu deyən deputat xüsusilə xarici ərzaq məhsullarının alınması ilə bağlı xərclərdən narahatdır.
Onun sözlərinə görə, xarici ticarət dövriyyəsi göstəricilərinə qızıl idxalı göstəriciləri güclü təsir göstərsə də, eyni dövrdə buğda alışı 39.1 faiz, kərə yağı və digər süd yağları və sredstləri 79.8 faiz, xam şəkər 86.8 faiz, çay 72.9 faiz, kartof 0.2 faiz, minik avtomobilləri 27.3 faiz, boru-prokat 30.2 faiz, qara metallar 2.7 dəfə artıb. Rezin təkərlər, yük avtomobilləri, polietilen, polipropilen idxalı da artıb. Avtobus alışı isə 4,4 dəfə artıb.
Bayramov qeyd edib ki, statistika ölkəyə idxal olunan ərzaq məhsullarının xeyli artdığını göstərir. Bu, həm ölkənin ödəmə qabiliyyəti göstəricisi (xarici ticarət balansı) baxımından, həm də ərzaq təhlükəsizliyi baxımından arzuolunmazdır.
|
|
|
|
|
|
|
|
Putin SSRİ-ni bərpa edə biləcəkmi?
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| • Məşhur diaspor lideri Şahin Şıxlınski də saxlanıldı
Bu gün, 21:21 |
|
|
|
| • İmtahanda 96 toplayan şagird attestatda 3 alıb - Məktəb qiymətlərinin uyğunsuzluğu mübahisə yaratdı
Bu gün, 18:10 |
|
|
|
| • Ermənistanda Rusiya kanalları bağlanacaq - RƏSMİ
Bu gün, 18:07 |
|
|
|
| • Məhkəmə "Sputnik Azərbaycan" işi üzrə saxlanılan şəxslər barəsində qərar çıxarıb
Bu gün, 18:01 |
|
|
|
| • Rusiya MN-in təyyarəmizin vurulmasını əmr etdiyi anın - Sensasion səs yazısı
Bu gün, 17:59 |
|
|
|
| • Rusların Azərbaycandakı məktəbləri də bağlanır - QƏRAR VERİLİB
Bu gün, 17:55 |
|
|
|
| • Hakim Sülhanə Hacıyevanın hakimlik fəaliyyəti bitib
Bu gün, 17:49 |
|
|
|
| • Rusiyanın Ermənistana total hücumu - Lavrov KTMT-nin toplantısını İrəvana qarşı çevirib
Bu gün, 17:46 |
|
|
|
| • “Kupça”sız Azərbaycan – əmlakın var, amma sənin deyil paradoksu!
Bu gün, 14:57 |
|
|
|
| • 2006 müəllim sertifikatlaşdırma imtahanında keçid balını toplaya bilməyib
Bu gün, 14:49 |
|
|
|
| • DİN “Sputnik Azərbaycan” işinə görə cinayət işi başladıb, həbslər var
Bu gün, 14:39 |
|
|
|
| • Rusiyanın azərbaycanlılara hücumları davam edəcək - Ekspert səbəbləri açıqladı
Bu gün, 14:35 |
|
|
|
| • Solovyov Azərbaycanı görün, nə ilə hədələdi... - AÇIQLAMA
Bu gün, 12:35 |
|
|
|
| • Sayt rəhbərinin məhkəməsi: - şahid danışdı
Bu gün, 12:19 |
|
|
|
| • Mülayim şimal-qərb küləyi gündüz bəzi yerlərdə arabir güclənəcək - belə deyirlər...
Bu gün, 12:18 |
|
|
|
| • Sumqayıtda çörəkçi Tofiq sahibkarın çörəyini kəsib? - Əmlak dağıdılıb, 40 min manatlıq ziyan...
Bu gün, 12:16 |
|
|
|
| • Paşinyan II Qaregini Patriarxatlığı tərk etməyə çağırıb
Bu gün, 12:11 |
|
|
|
| • Ermənilərin "nökər"ləri İsveçrədə pərişan oldu - GƏLİŞMƏ
Bu gün, 12:09 |
|
|
|
| • Azərbaycana qarşı ikili plan – “Zəngəzurda müharibə” və “Zəngilandan hücum”…
Bu gün, 12:06 |
|
|
|
| • “Umico” adını və logosunu dəyişdi - FOTO
Bu gün, 11:59 |
|
|
|
| • Aqrar Tədarük və Təchizatın rəhbərliyinə təyinat olub - ƏMR
Bu gün, 11:56 |
|
|
|
| • “Baku Electronics”də yeni təyinat - BUNDAN SONRA...
Bu gün, 11:54 |
|
|
|
| • Yekaterinburqda qətlə yetirilən Ziyəddin Səfərov posttravmatik şok nəticəsində ölüb
Bu gün, 11:53 |
|
|
|
| • “BOA Agency” şirkəti səhmdarlarına dividend ödəyəcək
Bu gün, 11:43 |
|
|
|
| • Yekaterinburqda öldürülən azərbaycanlıların meyitləri ilə bağlı ekspertizanın rəyi açıqlanıb - TƏFƏRRÜAT
Bu gün, 11:40 |
|
|
|
| • AYNA bu şirkətə yol xətlənməsi və nişanlanmaya görə - 32 MİLYON ÖDƏYƏCƏK
Bu gün, 11:35 |
|
|
|
| • “Pulu Vasif Talıbovun oğlunun sürücüsünə verirdim” - Rəisdən ŞOK AÇIQLAMA
Bu gün, 11:32 |
|
|
|
| • Slovakiya Azərbaycana Kəlbəcər kökənli azərbaycanlı diplomatını səfir təyin etdi – böyük etimad!
Bu gün, 11:30 |
|
|
|
| • “Mən təqaüdçüyəm, yaşamaq istəyirəm, normal yaşamaq istəyirəm!” - ETİRAZ
Bu gün, 11:25 |
|
|
|
| • Oliqarx-məmur saxta yağ biznesinə girişib... - ÖZÜ DƏ GÖRÜN, KİMİNLƏ...
Bu gün, 11:19 |
|
|
|
| • “Sputnik Azərbaycan”dakı dostlarının köməyinə gələn Aytəkin necə saxlanılıb? — DETALLAR
Bu gün, 11:13 |
|
|
|
| • İran Prezidenti Xankəndiyə səfər edəcək - SƏBƏB
Bu gün, 11:10 |
|
|
|
| • Miri Yusifə ağır itki - FOTO
Bu gün, 11:04 |
|
|
|
| • Fuad Nəcəfli göstəriş verib ki, Talıbovun ağaclarını sulamayın... - DƏLİXANADIR, VALLAH...
Bu gün, 11:02 |
|
|
|
| • "Görəsən, bu `Təmiz Qaz` QSC kimindi ki?.." - HƏQİQƏTƏN DƏ...
Bu gün, 10:58 |
|
|
|
| • MİDA-nın Füzulidə tikdiyi evin qapısı aşdı - VİDEO
Bu gün, 10:49 |
|
|
|
| • Baş direktor işdən çıxarıldı - BUNDAN SONRA
Bu gün, 10:44 |
|
|
|
| • Bərdə xəstəxanasının həkimləri saxta arayış verir? - VİDEO
Bu gün, 10:28 |
|
|
|
| • Paşinyan hakim elitanı Laçınla qonşu şəhərə toplayır... -"Johovurd"
Bu gün, 10:26 |
|
|
|
| • Xocavənddə yarımstansiyasının tikintisi və şəbəkə ilə əlaqələndirilməsi işlərinə 4 milyon manata yaxın vəsait xərclənəcək – Yenə həmin şirkət...
Bu gün, 10:24 |
|
|
|
| • Cənubi Qafqazda sülh üçün dünya ictimaiyyətinin dəstəyi lazımdır - Ovannisyan
Bu gün, 10:16 |
|
|
|
| • Birdəfəlik “stop” qoyuldu – Yeni qadağa qalmaqalı
Bu gün, 10:12 |
|
|
|
| • Paşinyan kilsə ilə bağlı xəbərdarlıq etdi: - Hazır olun
Bu gün, 10:06 |
|
|
|
| • Turizm Agentliyinin tenderi LƏĞV OLUNDU - BUNA GÖRƏ...
Bu gün, 09:58 |
|
|
|
| • Dövlət Agentliyi baş verən faciəyə görə – GÜNAHI SAHİBKARLARIN ÜZƏRİNƏ QOYDU
Bu gün, 09:56 |
|
|
|
| • Bu dəfə Yeni Yasamalda yol çökdü - VİDEO
Bu gün, 09:47 |
|
|
|
| • İran dövlət televiziyası Azərbaycandakı iki media quruluşunu ölüm fətvası ilə təhdid etdi - BAŞLARI QAÇIB...
Bu gün, 09:33 |
|
|
|
| • Külli miqdarda pulu səhvən öz adaşının adına köçürdü və... BƏLAYA DÜŞDÜ... - ATB-dən isə...
Bu gün, 09:31 |
|
|
|
| • "Qardaşlarımın cəsədlərinin ekspertizisiyası zamanı gördüklərim məni dəhşətə gətirdi" - Seyfəddin
Bu gün, 09:24 |
|
|
|
| • “Sputnik” və Azərbaycan sözləri niyə YANaşı ola bilməzdi... - Bu "PEYKK" gec-tez bizi YANdıracaqdı...
Bu gün, 09:22 |
|
|
|
|
