Ötən həftə yerli informasiya məkanı unun ucuzlaşması səbəbindən çörəyin qiymətində mümkün ucuzlaşma ilə bağlı xəbərlərlə dolu idi. Amma bir neçə gün ərzində onun qiymətləri yenidən artdı. Əgər ötən ay 50 kiloqramlıq bir kisə unun qiyməti 25,05 manat idisə, may ayında bu rəqəm 27,35 manata çatıb. Ötən həftə eyni mənbələr may ayında unun qiymətinin 6 faiz ucuzlaşdığını bildirərək, ucuzlaşmanın sosial çörəyin qiymətində əks olunmamasından şikayətlənirdilər. Yerli praktikada “zavod” və ya “dəyirmi” çörəyi belə adlandırırlar, görünür, beləliklə, qiymətlərin düşməsini yalnız çörək məhsullarının bu seqmentində izah edirlər. Həqiqətən də, xarici təcrübədə “sosial” çörək bişirmək adətən digər çörək növlərinə nisbətən daha ucuz başa gəlir, lakin bu fərq rəqabətli bazarda istehsalçıların dövlət dəstəyi ilə əldə edilir.
“Zavod istehsalı” çörəyin qiymətinin nisbətən aşağı saxlanılması mexanizmləri yerli təcrübədə qeyri-müəyyəndir, lakin unun ucuzlaşması məhz bu seqmentdə ucuzlaşma ilə müşayiət olunur. Son bir ildə “yumru” çörəyin qiyməti 20 faiz ucuzlaşıb və hazırda 55 qəpikdir.
Ekspert dairələri bu məntiqdən çıxış edərək unun ucuzlaşması fonunda “zavod” çörəklərinin qiymətinin daha 5 qəpik ucuzlaşacağını gözləyirdilər. Bununla belə, unun qiymətləri yenidən artıb. Yerli ekspert dairələrində buna səbəb daxili inhisarda olan bazarın xüsusiyyətləri və Rusiya buğdasının bahalaşması göstərilir.
“Son günlər mətbuatda unun bahalaşması ilə bağlı məlumatlar yayılır”. Bu sözləri kənd təsərrüfatı üzrə ekspert Vahid Məhərrəmov deyib: “Yazırlar ki, apreldə 50 kiloqramlıq kisənin qiyməti 25 manat 5 qəpik idisə, bu ay 27 manat 35 qəpik oldu. Bunun əsas səbəbi Rusiya buğdasının ixrac qiymətlərinin artması olmalıdır. Qonşu ölkənin müvafiq idarələri Rusiyanın cənubunda yağıntıların azalması və quraqlıq səbəbindən bu kənd təsərrüfatı ilində taxıl istehsalının azalacağını gözləyirlər”.
Məhərrəmov deyir ki, Rusiyanın ölkəmizə taxıl idxalında əsas bazarının olması məlumdur: “Proqnozlara əsasən, Rusiya Federasiyasında bu kənd təsərrüfatı ilində taxıl məhsulu keçən illə müqayisədə aşağı olacaq. Bu arada, rusiyalı ekspertlər və qonşu ölkənin hökumət rəsmiləri artıq bu il buğda istehsalı ilə bağlı proqnozlarını aşağı salırlar. Əsas səbəb bütün dənli bitkilərin 40 faizdən çoxunun istehsal olunduğu ölkənin cənubunda quru hava şəraitinin hökm sürməsidir. Rusiya Federasiyasının analitik mərkəzləri Krasnodar diyarında taxıl və paxlalı bitkilərin məhsulunun azalacağını proqnozlaşdırırdılar. Bunun da səbəbi var, çünki yazda cənub bölgələrində, xüsusən Kubanda çox az yağış yağır. Bunun fonunda Rusiya Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi də taxıl istehsalı ilə bağlı gözləntiləri azaldıb - onlar hesab edirlər ki, taxıl yığımı keçən ilki 144,9 milyon tondan 132 milyon tona düşə bilər”.
Ekspertin sözlərinə görə, bu il mayın əvvəlində Rusiya buğdasının ixrac qiyməti 6 faiz artıb: “Ayın ortalarında onun bir tonunun qiyməti 199 dollar idisə, indi 211 dollara qalxıb. Azərbaycan ərzaq buğdasına olan tələbatının 70 faizindən çoxunu idxal hesabına ödəyir. Ona görə də daxili bazarda un və çörək məhsullarının qiyməti dünya bazarındakı qiymətlərindəki dalğalanmalardan asılıdır”.
Rusiyada “may şaxtası” bir neçə yüz min hektar taxıl sahəsinə ziyan vurdu ki, bu da Rusiyada nisbi yeni məhsul haqqında proqnozlara mənfi təsir etdi və dünya qiymətlərinə təsir etdi - Amerika və Avropa birjalarında buğda fyuçersləri qalxdı. Ancaq havanın ən ağır bədəlini taxıl məhsulları çəkdi.
“Aqrospeaker” analitik şirkətinin baş direktoru Vitali Şamayevin sözlərinə görə, Mərkəzi Federal Dairənin cənub-şərqinə, Cənub Federal Dairəsinin şimalına və Volqa bölgəsinin cənub-qərbinə təsir edən şaxtalar yazlıq əkinlərə və payızlıq buğdaya düzəlməz ziyan vurub.
Mövcud məlumatlara görə, Azərbaycan Rusiyadan əsasən dördüncü sort buğda alır, “sosial çörək” isə yemlik taxıldan müxtəlif zərərsiz olmayan kimyəvi maddələrdən istifadə edilməklə bişirilir. Son illər bu cür çörəyin qiymətinin ucuzlaşması ilə yanaşı, alıcılar onun keyfiyyətinin aşağı düşməsi, dadının pisləşməsi və digər arzuolunmaz metamorfozalardan daha çox şikayət edirlər.
