ABŞ Prezidenti Donald Tramp daha çox ölkənin İsraillə bir sıra ərəb dövlətləri arasında münasibətlərini normallaşdıran “İbrahim Sazişləri”nə qoşulacağını deyib.

“Reuters”-in məlumatına görə, Tramp daha çox ölkənin “İbrahim Sazişləri”nə qoşulmaq istədiyini bildirib.

Qəzzadakı müharibə səbəbindən səudiyyəlilərin İsraillə bağlı ehtiyatları olsa da, Ağ Ev Səudiyyə Ərəbistanını müqavilənin mümkün iştirakçısı kimi göstərib. Qeyd edək ki, İbrahim Sazişinə qoşulacaq dövlətlər arasında Azərbaycanın da olacağına dair məlumatlar var. Martın 9-da ABŞ yəhudi icmasının 50-dən çox ravvini İbrahim razılaşmalarının genişləndirilməsi ilə bağlı Prezident Donald Trampa müraciət edib. Ravvinlər türk dövlətlərindən Azərbaycan, Qazaxıstan və Özbəkistanın bu razılaşmaya daxil olunmasını xahiş ediblər.

Xatırladaq ki, İbrahim razılaşmaları İsrail və ərəb dövlətləri arasında münasibətlərin normallaşdırılmasını nəzərdə tutur. 2020-ci ildə Trampın əvvəlki prezidentlik dövründə imzalanmış bu sənəd İsrail ilə BƏƏ və Bəhreyn arasında münasibətlərin normallaşdırılması məqsədi daşıyır. Daha sonra Sudan və Mərakeş İsraillə münasibətlərin normallaşdığını elan ediblər. Bu müqavilələrdən əvvəl yəhudi dövlətinin ərəb ölkələri arasında yalnız Misir və İordaniya ilə diplomatik əlaqələri var idi.

Azərbaycan, Qazaxıstan və Özbəkistanın “İbrahim Sazişləri”nə qoşulacağına dair İsrailin Xarici İşlər Naziriliyi də məlumat yaymışdı. İndi isə ABŞ Prezidentinin açıqlaması bu qənaəti daha da möhkəmlədir.

Millət vəkili Hikmət Babaoğlu “Cebheinfo.az”-a açıqlamasında bildirib ki, yeni dövlətlərin, o cümlədən Azərbaycanın “İbrahim Sazişləri”nə qoşulması Orta Asiyadan Yaxın Şərqə qədər sülhün tımin olunmasına və iqtisadi inkişafa yol aça bilər.

“Müsəlman şərqində sabitliyin və inkişafın yolu sülhdən keçir. Bu coğrafiyada sülhün yaranmasında İbrahim fəlsəfəsi mühüm rol oynaya bilər. Hər üç səmavi dinin beşiyi olan Yaxın Şərq İbrahim fəlsəfəsinə söykənir. Ona görə də bugünkü münaqişələrin, qarşıdurmaların önünü kəsəcək yeganə ideya üç səmavi dinin qəbul etdiyi İbrahimi dəyərlərdən keçir. Bu baxımdan, həm ərəb dünyasının, həm də türk dünyasının müsəlman ölkələri ilə İsrailin barışığı yeni dünya nizamı üçün aktual məsələdir. Nəticə etibarı ilə bu cür yanaşma həm həm müsəlman şərqinə, həm Orta Asiyaya, həm də İsrailə sülh gətirəcək.

Çünki ərəblər, suriyalılar, arameylər kimi, İsrail oğulları da şərq coğrafiyasına aid bir xalqdır. Belə olan halda, bu mənsubluğu gücləndirmək və ortaq dəyərlərə söykənməklə uzunmüddətli sabitlik qurmaq mümkündür. Azərbaycana və Orta Asiyaya gəldikdə, bu da əhəmiyyətli məsələdir.

Orta Asiyaya gedən yol Azərbaycandan keçdiyinə görə Azərbaycan-İsrail münasibətləri həmin region üçün cazibə mərkəzinə çevrilir. Azərbaycan-İsrail strateji tərəfdaşlığı bu mənada çoxsaylı dövlətlərə nümunə ola bilər. Bunun memarı da Azərbaycanın sülh siyasəti və Azərbaycan-İsrail münasibətlərinin ortaq təmaslarımız və ortaq strateji məqamlara söykənməsidir.

Bu sazişiə qoşulmaq Azərbaycanın və İsrailin yerləşdiyi coğrafiyanın resurslarının sülh, iqtisadi inkişaf üçün səfərbər olunması demək olacaq. Eyni zamanda, dünya üçün yeni, təhlükəsiz kommunikasiyanın açılmasına gətirib çıxaracaq. Üçüncüsü, müasir həbi texnologiyaların tətbiqi baxımından öndə olan İsrail bu innovativ nailiyyətləri müsəlman Şərqi və Orta Asiya ilə paylaşacaq. Beləliklə, yeni dünya nizamı kontekstində yeni bir güc mərkəzi meydana çıxacaq.

Burada Azərbaycanın həm coğrafi baxımdan mərkəz kimi, həmçinin Azərbaycan-İsrail münasibətlərinin dərinliyi mühüm hadisə kimi önə çıxacaq. Azərbaycan iqtisadi əməkdaşlıq kontekstində və coğrafiyanın resurslarının paylaşılması istiqamətində real addımlar atıb. Aralıq dənizində İsrailə məxsus neft-qaz yataqlarında Azərbaycanın müvafiq strukturları axtarış-qazma işlərinə başlamaq barədə razılaşma əldə edilib. Ona görə də hesab edirəm ki, “İbrahim Sazişləri” həm müsəlman şərqinin, həm də Orta Asiya xalqlarının İsraillə münasibətlərində ortaq gələcəklərini inşa etmək, eləcə də sülhü qorumaq baxımından mühüm əhəmiyyət kəsb edir”.