Azərbaycan oliqarxiyasının böyük çöküşü – Analiz
Tarix: 25-11-2015, 09:12 | Çap et
Cəmi iki ay əvvələdək sabiq milli təhlükəsizlik naziri Eldar Mahmudovun cinayətkar çete başçısı olmasının rəsmi şəkildə etiraf edilməsi bir yana, hətta tutduğu postdan uzaqlaşdırılacağını söyləsən, yəqin ya sənin ağlını itirdiyini düşünərdilər, ya da reallıq hissini itirdiyini.
Yenə cəmi iki ay əvvəl Azərbaycanın ən “mistik” generallarından biri olan, adı ətrafında ən tükürpədici cinayətlərlə bağlı söyləntilər dolaşan Akif Çovdarovun qollarına qandal vurulduğunu əks etdirən fotoların KİV səhifələrini, sosial şəbəkləri, informasiya saytlarını bəzəyəcəyini desən, sənə ya dəli kimi baxardılar, ya da uşaq kimi.
İki ay əvvəl kimin ağlına gələrdi ki, rabitə və yüksək texnologiyalar naziri Əli Abbasov “vurulacaq”, onun nazirliyində ağılalmaz korrupsiya cinayətlərinin üstü açılacaq.
İki ay əvvəl kimin ağlına gələrdi ki, MTN-in Teymur Quliyev, İlqar Əliyev kimi “qılıncının dalı da, qabağı da kəsən” yüksək çinli fiqurları hakimiyyətin ən yuxarı eşalonlarında “reket” olaraq damğalanacaq, onların səsi bir zamanlar haqsız yerə, şərləyərək həbs etdikləri insanların saxlanıldığı Kürdəxanı təcridxanasından gələcək.
Bəli, müdrik bir ata sözündə deyildiyi kimi: “Əvvəl gülən axır gülər”.
Biz illərdir ölkədə at oynadan milli oliqarxiyanın nəhəng çöküş dövrünə şahidlik edirik. Bir zamanlar əli üstə, sözü üstrə söz tanımayan iribuynuzlu məmurlar böyük sürətlə “bıçaq altına” yatırılır, onların toplumun aktibv kəsimi üçün təəccüblü görünməyən, adi qarşılanan geniş xalq kütləsi üçün isə ilk baxışda qeyri-adi təsir bağışlayan cinayətləri rəsmi kanallarla ifşa olunur. Bir sözlə, siyası hakimiyyətin “güvəndiyi dağlara qar yağır”.
Əslində qanunsuz formalaşan, gücünü inzibati nüfuzdan, administrativ özbaşınalıqdan və rəqabətsiz biznes mühitindən, inhisarçılıqdan, korrupsiyadan alan bu məmur oliqarxiyasının çöküşünə görə biz ilk növbədə neftə, daha doğrusu, neftin dünya bazarlarında kəskin ucuzlaşmasına borclu olmalıyıq. Qəribə situasiyadır: cəmi bir neçə ay əvvələdək neft Azərbaycanın real iqtisadi-sosial inkişafının təmin edilməsi, ölkədə hüquqi-demokratik dövlət quruculuğu istiqamətində həlledici addımların atılması, insan haqlarının və azadlıqlarının bərqərarına nail olunması yolunda başlıca əngəl sayılırdı. Çoxluq belə hesab edirdi ki, nə qədər neft var, Azərbaycanın azad, xoşbəxt gələcəyi də şübhə altındadır.
İndi isə eyni neft Azərbaycanda milli oliqarxiyanı çətin sınaq qarşısında qoyub. Neftin kəskin ucuzlaşması iqtisadiyyatının ən azı 80 faizə yaxın hissəsini “qara qızıl”ın təşkil etdiyi Azərbaycanı “analoqsuz inkişaf” barədə ənənəvi xəyalpərəstlikdən acı reallığın qoynuna itələyir. Məlum olur ki, ölkəni gözlənilən daha dərin böhrandan mümkün olduğu qədər az itki ilə çıxarmaq, ən əsası isə siyasi hakimiyyətin mövcudluğuna qarşı mümkün təhlükələri önləmək üçün müəyyən idarəçilik qaydalarını dəyişmək lazımdır. Bəli, həmişəki kimi davam etmək artıq müşkül, hətta mümkünsüz məsələdir, hökumət bəzi islahatlar aparmaq məcburiyyətindədir, ən azı Azərbaycanda “kölgə iqtisadiyyatının” payını minimuma endirmək, oliqarxlaşmış məmurların biznes və sahibkarlıq fəaliyyəti üzərində hegemoniyasını bacarılan qədər azaltmaq, ölkədə sözün həqiqi mənasında azad, rəqabətə dayanan iqtisadi mühit yaratmaq lazımdır ki, gec dəolsa neftin su qiymətinə düşməsi nəticəsində yaranan itkilərin yerini doldura biləsən.
Əks halda qarşıda Azərbaycan xalqını yalnız aclıq illəri gözləmir.
Həm də perspektivdə siyasi hakimiyyət sosial və iqtisadi partlayışlar təhlükəsini hər keçən gün daha da artıq hiss edəcəkdir. Kimlərsə bunu şablon siyasi pafos hesab edə bilər. Amma unutmaq lazım deyil ki, “ac adam qılınca çapar”. Xalq kütlələri demokratiya, hüquq və azadlıqlar kimi məsələlərdə laqeydlik göstərə bilər, amma o çörəklə sınağa çəkilməyə başlanılanda cilovlanması mümkün olmayan qəzəb dalğasına çevrilir. Bunun yaxın və uzaq tarixdə kifayət qədər nümunələri var, odur ki, onlar barədə geniş xatırlatma edib əlavə vaxt aparmağı gərəksiz sayırıq.
Eyni zamanda şübhə etmirik ki, iqtidar özü də belə bir təhlükəli perspektivin yaxşı fərqindədir, ona görə də öz “bağırsaqlarında” “təmizləməni” zəruri sayıb.
Nəticə etibarilə hazırda Azərbaycanda maliyyə və inzibati qüdrətinə görə dünyada ya yerli-dibli analoqu olmayan, ya da çox az bənzəri tapılacaq məmur oliqarxiyası “qürub dövrünü” yaşayır. Ümid edək ki, hazırda şahidi olduğumuz proseslər təkcə hakimiyyətdaxili güc savaşlarının sonu olmayıb, həm də bu günə qədərki yanlış siyasi və iqtisadi hesablamalardan geriyə addım atmaq, postneft erasında Azərbaycanı ciddi siyasi. Sosial, iqtisadi və mənəvi təlatümlərdən bacarıldığı qədər uzaq tutmaq, ya da az itki ilə çıxarmaq məqsədi daşıyır.
Eyni zamanda ona da ümid edək ki, sadəcə neft pullarına və polis dəyənəyinə güvənən, daha çox bu ikisinin sayəsində özünün məğlubedilməz obrazını yaradan idaretmə sistemi köklü reformlara qucaq açacaqdır. Çünki Eldar Mahmudovları Mahmud Eldarovlarla, Akif Çovdarovları Çovdar Akifovlarla əvəzləyərək yuxarıda haqqında danışılan təhlükəli perspektivi n təxirə salmaq, nə də yerli-dibli önləmək olar. Adların dəyişməsi çətin ki, nəyisə müsbətə doğru dəyişsin.
Ona görə də hökumətdəki hazırki təmizləmələr, “vurulmalar”, cəzalandırılmalar müasir idarəetmə standartlarının tətbiqi ilə müşaiyət olunmalıdır. Əks halda məmur oliqarxiyanın çöküşü simvolik xarakter daşıyacaq, siyasi, sosial və iqtisadi mənada heç bir təhlükəli tendensiyanı önləyə bilməyəcək. Hətta hakimiyyətin özü də daxil olmaqla, ölkəni dibsiz uçuruma bir az da yaxınlaşdıracaq... Qaynar.info
|
|
|
|
|
|
Putin SSRİ-ni bərpa edə biləcəkmi?
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• Ermənistandan Bakıya kimlər gələcək? - Nazirlər, deputatlar...
Bu gün, 20:26 |
|
|
|
• Azərbaycan hərbi qüdrətini 44 gün ərzində bütün dünyaya nümayiş etdirdi - MƏQALƏ
Bu gün, 20:23 |
|
|
|
• 8 noyabr Şuşa şəhəri günüdür - MƏQALƏ
Bu gün, 19:12 |
|
|
|
• COP29-un media tərəfdaşları açıqlanıb
Bu gün, 19:09 |
|
|
|
• Əliyev İrəvana sərt xəbərdarlıq mesajı verdi: - Paşinyan xoflandı, Makrondan dəstək istədi
Bu gün, 18:28 |
|
|
|
• "Bu gün biz qalib ölkənin vətəndaşlarıyıq" - deputat
Bu gün, 18:27 |
|
|
|
• Ermənistan XİN-dən konstitusiya ilə bağlı mühüm açıqlama - NƏ BAŞ VERİR?
Bu gün, 18:15 |
|
|
|
• 44 günlük müharibə həyatımın dönüş nöqtəsidir - Amin Musayev
Bu gün, 18:12 |
|
|
|
• Hər dövlətin Trampdan özəl gözləntisi var - Görünəni odur ki...
Bu gün, 17:56 |
|
|
|
• Konstitusiya bəhanəsinə son: “Parlamentin qərarı kifayətdir ki...” - GƏLİŞMƏ
Bu gün, 17:54 |
|
|
|
• “İrəvanın Trampa ümidi azdır, Ermənistan özünü qorumalıdır” - Qriqor Balasanyan
Bu gün, 17:51 |
|
|
|
• Nəsimi rayonunda 8 Noyabr - Zəfər Gününə həsr olunmuş tədbir keçirilib - FOTO
Bu gün, 17:45 |
|
|
|
• ABŞ-da hakimiyyət dəyişikliyi Paşinyanı çıxılmaz duruma salıb - İrəvan mühüm dəstəyini itirir
Bu gün, 17:41 |
|
|
|
• 8 noyabr-Zəfər Günü münasibəti ilə “Şəms” şadlıq sarayında şəhid ailələri, qazilər və müharibə veteranlarının iştirakı ilə tədbir kecirilib - FOTO
Bu gün, 17:31 |
|
|
|
• Astanada Zəfər Gününə həsr edilmiş “Vətən müharibəsi tarixi: Şəxsiyyət faktoru” kitabının təqdimatı olub
Bu gün, 17:29 |
|
|
|
• Media qurumlarının rəhbərləri və nümayəndələri COP29-a hazırlıqla bağlı yekun işlərlə tanış olublar
Bu gün, 15:19 |
|
|
|
• Qəzəbli Trampın Ağ Evə dönüşü: Amerikada yeni dönəm başlayır - AKTUAL
Bu gün, 14:00 |
|
|
|
• Müharibəyə görə rusların Avropaya qapıları bağlıdır - RƏY
Bu gün, 12:00 |
|
|
|
• "Çox böyük zəhmətlərdən keçdik" - deputat
Bu gün, 11:52 |
|
|
|
• Paşinyan Ərdoğanla görüşdü - Dunay boyu velosiped sürdü...
Bu gün, 11:43 |
|
|
|
• Avropa Azərbaycanla münasibəti tam qırmaq fikrində deyil - GÖRÜNƏNİ BUDUR...
Bu gün, 11:38 |
|
|
|
• Erməni kilsəsi yenə “bulanıq suda balıq tutmağa” çalışır - KİV
Bu gün, 11:35 |
|
|
|
• Qiymətləndiricilər Palatası yaradıldıqdan sonra AQC-nin taleyi necə olacaq? - AÇIQLAMA
Bu gün, 11:24 |
|
|
|
• "Mənəvi ziyana görə maddi məsuliyyət daşıyır..." - Ekspert danışır...
Bu gün, 11:12 |
|
|
|
• `Arkoz` Holdinq Babək sakinlərini BOĞAZA YIĞIB... - GİLEY
Bu gün, 11:08 |
|
|
|
• Rusiyada bank hesabları bloklanan Hüseyn Bakıya qayıtdı - FOTO
Bu gün, 11:00 |
|
|
|
• Azərbaycanlının zibilliyə atdığı araqları içən 11 nəfər öldü - TƏFƏRRÜAT
Bu gün, 10:58 |
|
|
|
• “Türk NATO”su qurmaq mümkün olacaqmı? - İNCƏLƏMƏ
Bu gün, 10:34 |
|
|
|
• DEPUTATIN “GÖYƏRÇİN DƏRDİ” – “Cərimə üstünə cərimə” istəyirlər...
Bu gün, 10:28 |
|
|
|
• Şuşanın işğaldan azad olunmasından nə öyrənməliyik? - Aqşin Yenisey
Bu gün, 10:21 |
|
|
|
• Tramp gəldi: nə, necə dəyişəcək? -RƏYLƏR
Bu gün, 10:17 |
|
|
|
• “Bizim hekayəmiz Vətən Azərbaycanın hekayəsidir” - Rauf Arifoğlu
Bu gün, 10:09 |
|
|
|
• “Turan Tovuz”un sədri “Turan FK” adlı yeni şirkət təsis edib
Bu gün, 10:02 |
|
|
|
• "Mən xoşbəxt insanam ki, Allah mənə səs, istedad verib"
Bu gün, 09:57 |
|
|
|
• Üçtərəfli bəyanat yeni reallığın hüquqi və siyasi bünövrəsini müəyyən etdi - MƏQALƏ
Bu gün, 09:49 |
|
|
|
• İsmayıllının qalmaqallı icra başçısı ÖZ AMPLUASINDA... - NARAZILIQ VAR...
Bu gün, 09:48 |
|
|
|
• Regionda tam yeni reallıq yaradan Bəyanat - İsrafil Kərimovun yazısı
Bu gün, 09:44 |
|
|
|
• Yeni müharibə riski: Bütün Avropa buna məcbur ediləcək - GƏLİŞMƏ
Bu gün, 09:37 |
|
|
|
• Zakir Həsənov Zəfər Günü münasibətilə Azərbaycan Ordusunun şəxsi heyətini təbrik edib - MƏTN
Bu gün, 09:34 |
|
|
|
• Aslan Quliyev daha bir vətəndaşın evini yerlə-yeksan etdi -“Məhkəmə qərarını saya salmır”
Bu gün, 09:31 |
|
|
|
• "Bu gün də dünya hərbi ekspertləri Şuşa əməliyyatını araşdırırlar" - deputat
Bu gün, 09:25 |
|
|
|
• Sorosun gənc “kuklası” Tiflisdən Bakının əleyhinə danışdı - ZİBİLƏ DÜŞMÜŞÜK...
Bu gün, 09:22 |
|
|
|
• Ermənistanın xarici siyasəti yenə iflas etdi - FAKT BUDUR!
Bu gün, 09:21 |
|
|
|
• İrəvan Ankaradan hansı cavabı gözləyirdi ki... - HƏQİQƏTƏN DƏ...
Bu gün, 09:19 |
|
|
|
• Türkiyəli fermerdən Zəfər Günümüzə İLGİNC JEST - FOTO
Bu gün, 09:01 |
|
|
|
• Rəfiyev jurnalistlərlə AÇIQ ƏDAVƏTDƏ... - NƏ BAŞ VERİR?
Bu gün, 08:54 |
|
|
|
• 8 milyona satılan restoran hansı keçmiş məmurundur? - FOTO
Bu gün, 08:46 |
|
|
|
• «BANK OF BAKU»da inanılmaz kredit qalmaqalı - BU NƏDİ BELƏ?..
Bu gün, 08:43 |
|
|
|
• Bakının bu ərazilərində kirayə mənzil tapmaq mümkün olmayacaq - NƏ ETMƏLİ?
Bu gün, 08:39 |
|
|
|
• Saatlıda 19 yaşlı oğlan xalasının qızına təcavüz etdi - TƏFƏRRÜAT
Bu gün, 08:35 |
|
|
|
|