Daşnaklar danışıqlara qarşı

Azərbaycan və Ermənistan vətəndaş cəmiyyəti nümayəndələri 21–22 noyabr tarixlərində Bakıda “Sülh körpüsü” təşəbbüsü çərçivəsində keçirilmiş görüşlərdə əldə olunmuş qərar və razılaşmaların siyahısını açıqlayıblar. Bu barədə KİV-ə Azərbaycan QHT-ləri Milli Forumu İdarə Heyətinin sədri və təşəbbüsün üzvü Ramil İskəndərli məlumat verib.

Onun sözlərinə görə, Bakıya Ermənistan vətəndaş cəmiyyətinin nümayəndələrindən ibarət qrup gəlib – Areq Koçinyan, Boris Navasardyan, Naire Sultanyan, Narek Minasyan və Samvel Meliksetyan. Onlar azərbaycanlı həmkarları – Fərhad Məmmədov, Rusif Hüseynov, Kəmalə Məmmədova, Fuad Abdullayev və İskəndərlinin özü ilə birlikdə iki günlük müzakirələr aparıblar.

Proses bir ay əvvəl İrəvanda başladığından, təşəbbüsün vahid ad altında – “Sülh körpüsü” kimi formalaşdırılması qərara alınıb.

Görüşlər zamanı tərəflər münasibətlərin normallaşdırılması, hazırkı vəziyyət və sülh prosesinin perspektivləri barədə fikir mübadiləsi aparıblar. Vətəndaş cəmiyyətinin dialoqu dəstəkləməkdə rolu və gələcək birgə addımlara xüsusi diqqət yetirilib.

Müzakirələrin nəticəsi olaraq konkret razılaşmalar əldə olunub:
— media sahəsində kontaktların aktivləşdirilməsi;
— müxtəlif sahələr üzrə ekspertlər arasında birbaşa ünsiyyətin qurulması;
— vətəndaş cəmiyyətinin məlumatlandırılması mexanizmlərinin tətbiqi;
— sülh təşəbbüsü çərçivəsində qarşılıqlı səfərlərin təşkili.

İskəndərlinin qeyd etdiyinə görə, görüşün əsas nailiyyəti onun praktiki nəticələr verməsi olub.

Təşəbbüsün nümayəndələri Azərbaycan Prezidentinin köməkçisi, Prezident Administrasiyasının Xarici siyasət məsələləri şöbəsinin müdiri Hikmət Hacıyevlə də görüşüblər. Söhbət zamanı Vaşinqton görüşündən sonra sülh gündəminin möhkəmləndirilməsi istiqamətində atılacaq addımlar müzakirə edilib və iştirakçıların sualları cavablandırılıb.

Səfərin rəsmi hissəsi ilə yanaşı, mədəni proqram da təşkil olunub. Ermənistan nümayəndələri Botanika Bağını, İçərişəhəri, Şirvanşahlar sarayını, Qız qalasını, Dənizkənarı bulvarı, Nizami küçəsini, Kukla teatrını və “Kiçik Venesiya”nı ziyarət ediblər. Ertəsi gün onlar Ağ Şəhərdə olublar, Heydər Əliyev Mərkəzini gəzib, onun daimi və müvəqqəti ekspozisiyaları ilə tanış olublar.

İskəndərlinin sözlərinə görə, mədəni proqram Ermənistan nümayəndə heyətinin böyük marağına səbəb olub və səfərin mühüm hissəsinə çevrilib.

İlk baxışda hər şey kifayət qədər yaxşı keçib. Lakin Ermənistanda bəzi dairələr bunu qəbul etmir və hətta buna qəzəb və aqressiya ilə reaksiya verirlər.

“Alçalma, ədalətsizlik, qorxu və təhdid şəraitində nə sülh, nə də etimad qurmaq mümkündür”. Armİnfo-nun məlumatına görə, parlamentinin müxalif “Ermənistan” fraksiyasından olan deputat İşxan Saqatelyan Ermənistan vətəndaş cəmiyyətinin beş nümayəndəsinin Bakıya səfərini şərh edərək Facebook səhifəsində yazıb. Xatırladaq ki, daşnak Saqatelyan İkinci Qarabağ müharibəsindən sonrakı ilk illərdə Paşinyan və komandası əleyhinə kütləvi etiraz aksiyalarını təşkil etməyə cəhd göstərsə də, buna nail ola bilməmişdi.

İndi isə o, narazılıq edir: “Ermənistan Respublikası hökuməti Ermənistan nümayəndə heyətinin birbaşa reyslə daşınmasının təşkilinə 17,5 milyon dram ayırıb, səfərin məqsədi isə iki ölkə cəmiyyətləri arasında etimadın möhkəmləndirilməsi kimi əsaslandırılıb. Bakıda “Artsaxın” hərbi-siyasi rəhbərliyinə və digər hərbi əsirlərə qarşı saxta məhkəmə prosesi davam edir. Bir neçə gün əvvəl isə Azərbaycan Baş Prokurorluğu Araik Harutyunyan, David İşxanyan, David Manukyan, Levon Mnatsakanyan və David Babayanın ömürlük həbsə məhkum edilməsini, digər həmvətənlərimizin isə 16–20 il müddətinə azadlıqdan məhrum olunmasını tələb edib. Eyni vaxtda Bakıya gedən vətəndaş cəmiyyəti nümayəndələri proqramda əsirlərə baş çəkilməsi ilə bağlı bəndin olmadığını bildiriblər. Bu, ölkələr arasında etimadı möhkəmləndirən addım deyil, “Artsaxda” baş verən etnik təmizləməni və soyqırımı legitimləşdirmək cəhdidir”.

“Əliyevin və onun ortağı Paşinyanın bütün cəhdləri iflasa uğrayıb. Qeyd etmək lazımdır ki, Azərbaycan tərəfi sadəcə öz təsir agentləri ilə açıq görüş keçirib. Onların Ermənistan xalqı və vətəndaş cəmiyyəti ilə heç bir əlaqəsi yoxdur”, – rusiyapərəst revanşistlərin nümayəndəsi olan Saqatelyan oxucularını inandırmağa çalışır.

Amma Saqatelyan özü də ermənidir və başa düşməlidir ki, bu gün Ermənistanın qonşularla sülh münasibətlərinin qurulması və bütün problemlərin danışıqlar yolu ilə həll edilməsindən başqa çıxış yolu yoxdur. Və ölkələrimizin vətəndaş cəmiyyətləri arasında heç olmasa müəyyən kontaktlar yaranmasının nəyi pisdir? Bu, bütün regionda sülhə xidmət edir, Ermənistan isə öz suverenliyini və ərazi bütövlüyünü qoruyur. Bu, kimə ziyan verir Bəlkə problem ondadır ki, Saqatelyanı və onun kimiləri Ermənistanın deyil, tamam başqa qüvvələrin maraqları narahat edir?

Bununla bağlı Pressklub.az-a şərh verən siyasi elmlər üzrə fəlsəfə doktoru, Sosial Tədqiqatlar Mərkəzinin sektor müdiri İlyas Hüseynovun sözlərinə görə, 8 avqustdan sonra Cənubi Qafqaz regionunda Azərbaycan və Ermənistan arasında münasibətlərin qurulması istiqamətində yeni meyllər yaranıb.

“Yaxşı qonşuluq münasibətləri üçün vacib istiqamətlərdən biri də “Sülh körpüsü” təşəbbüsüdür. Bu təşəbbüs çərçivəsində vətəndaş cəmiyyəti və beyin mərkəzlərinin nümayəndələri görüşür, fikir mübadiləsi aparır, qarşılıqlı səfərlər zamanı yüksək vəzifəli şəxslərlə danışır və geniş mədəni proqramlar həyata keçirilir. Sevindiricidir ki, Bakıya cavab səfərinin nəticəsi olaraq media sahəsində əlaqələrin aktivləşdirilməsi, müxtəlif sahələr üzrə ekspertlər arasında birbaşa ünsiyyətin qurulması və vətəndaş cəmiyyətinin məlumatlandırılması mexanizmlərinin tətbiqi barədə konkret razılaşmalar əldə olunub.

Mən düşünürəm ki, bütün bu təşəbbüslər xalqları böyük sülhə hazırlamaq məqsədi daşıyır və bu görüşləri imitasiya adlandırmaq düzgün deyil. Çünki bu proseslərdən əvvəl də müxtəlif geosiyasi mərkəzlərin vasitəçiliyi ilə danışıqlar aparılırdı, görüşlər keçirilirdi, lakin onların gündəliyini və marşrutları məhz həmin vasitəçilər diktə edirdi. O zaman Azərbaycan əraziləri işğal altında idi. İndi isə tamamilə başqa bir atmosfer var. Konstruktivlik, xoş niyyət, bərabərhüquqlu münasibətlər böyük diqqət çəkir”, – tədqiqatçı bildirib.

Amma o, təəssüflə əlavə edib ki, Ermənistanda hələ də regionda sülh istəməyən revanşistlər mövcuddur. “Onlar müxtəlif geosiyasi mərkəzlərin maraqları üçün çalışırlar və bu revanşistlərin ən bariz nümunələrindən biri Daşnaksütyun funksioneri İşxan Saqatelyandır. O, hakimiyyəti uğursuz devirmək cəhdlərinin sonra indi Ermənistan və Azərbaycan vətəndaş cəmiyyətləri nümayəndələrinin görüşlərini tənqid edir. O, açıq şəkildə bu təşəbbüsləri “uğursuz” adlandırır. Məncə, bu adam tamamilə başqa bir məkanda və reallıqdan kənarda yaşayır.

Yeni geosiyasi reallığı qəbul etmək lazımdır, miflər və illüziyalar yaratmaq yox. Əksinə, sülh prosesinə pozitiv impuls vermək lazımdır. Saqatelyanın dedikləri isə reallığa uyğun gəlmir və bu mühüm regionda sülhə və təhlükəsizliyə zərər vurur”, – Hüseynov bildirib.