Paşinyanın başqa yolu qalmadı: Sülhə ilk addımı
Bu gün, 17:16
Nikol Paşinyan hökuməti Ermənistanın dövlət rəmzlərinin dəyişdirilməsi istiqamətində ilk addımını atıb.
Bu barədə Nikol Paşinyanın sədrliyi ilə Nazirlər Kabinetinin noyabrın 28-də keçirilən iclasında qərar qəbul olunub. İclasın gündəliyinə 48 məsələ daxil edilsə də onların 38-i ictimaiyyətə açıqlanmayıb. Hökumətin iclasında “Ermənistan Respublikasının himni haqqında” Qanuna dəyişikliklər layihəsi təsdiqlənib. Layihədə himnlə bağlı bəzi münasibətlərin, eləcə də himnin ifasının nizamlanması təklif edilir.
Qərara əsasən, Ermənistan himninin yalnız bir rəsmi variantı yaradılmalıdır.
“Əgər mövcud qanuna görə qanunun icrası məcburidirsə, qanunun icrası məktəblərdə və universitetlərdə məcburidirsə, planlaşdırılan dəyişikliklərlə kollec və uşaq bağçalarında da məcburi xarakter alır.
Qanuna görə, rəsmi idman tədbirlərinin açılışı və bağlanışı zamanı dövlət himninin ifası məcburi idisə, layihəyə əsasən, bu dövrdə keçirilən mükafatlandırma mərasimlərində bu, məcburi xarakter alır”, - Ermənistanın elm, təhsil, mədəniyyət və idman naziri Daniel Danielyan belə deyib.
Layihə Ermənistan hökumətinə qanunun qeyd olunan əlavəsinin mətninə və nəzarətinə uyğun olaraq qısa variantını yaratmaq səlahiyyətini verir. Hökumətin iclasında çıxış edən Baş nazir Paşinyan dövlət himnini tənqid edib.
“Mən Baş nazir olduğum müddətcə - X anına qədər- rəsmi tədbirlər zamanı himn səsləndirilərkən diqqət yetirmirəm. Xeyli müddətdir ki, Ermənistan Respublikası himninin eyni ifa forması ilə rastlaşmamışam”,-deyən Paşinyan himnin standarta uyğun gəlmədiyini deyib.
“Məsələn, hər hansı tədbiri təşkil edəndə himndən çox suya, şəraba, basdırmaya, sucuğa daha çox önəm və diqqət yetiririk, himn nədir axı? “YouTube”-da minlərlə himn var. Daxil olursan, yazırsan, Ermənistanın himni səslənir. Mənim şəxsi təcrübəm isə belədir: heç kim özünə sual verməyib: qulaq as, hansı himn səslənəcək, necə çalınacaq? Bu, bizim bu layihə ilə həll etməli olduğumuz əsas problemdir”,-deyə Paşinyan bildirib.
Qeyd edək ki, Ermənistanın indiki himni 1918-1920-ci illərdə İrəvan quberniyasının ərazisində yaradılmış Ararat (Ermənistan) Respublikasının himni əsasında hazırlanıb. “Bizim Vətən” kompozisiyası adlanan himn 1991-ci il iyulun 1-də Ermənistan Ali Sovetinin qərarı ilə təsdiq edilib. Lakin Barseq Kanaçyan tərəfindən bəstələndiyi iddia edilən bu himn müasir erməni dilinə uyğun gəlmir.
Ona görə də 1995-ci ildə Aram Xaçaturyan, Şarl Aznavur yeni himnlər hazırlayıb. Lakin bu təkliflər qəbul olunmayıb. Yeni hazırlanacaq himnlə bir tərəfdən fərqi aradan qaldırmaq, eyni zamanda, Ararat (Ermənistan) Respublikasının varisliyindən imtina məsələsi həll olunacaq. Ermənistan himninin dəyişdirilməsi təklifi son vaxtlar tez-tez səslənir. Bu barədə daha açıq danışan isə Ermənistan palamentinin sədri Alen Simonyan olub. Simonyan bu himnin erməni musiqisinə və himn qaydalarına uyğun olmadığını bəyan etmişdi. Spiker həmçinin yazıb ki, Ermənistanın gerbinin dəyişdirilməsinin də vacibliyini təklif etmişdi. Ermənistanın dövlət rəmzlərinin dəyişdirilməsinə dair vaxtaşırı müzakirələr aparılsa da konkret addım atılmayıb.
Nəhayət, Nikol Paşinyan hökuməti bu istiqamətdə rəsmi qərar qəbul etməli oldu. Xatırladaq ki, Ermənistanın dövlət rəmzləri bu ölkənin konstitusiyasının 21-ci maddəsi ilə təsbit olunur. Ona görə də Ermənistanın himninə dəyişikliklə bağlı qərarda ən çox diqqəti cəlb edən onun məzmunu və ya erməni dilinə uyğun olub-olmaması deyil. Yeni himnin qəbulu rəsmi İrəvanın bu məsələni ümumxalq səsverməsinə çıxaracağına dair sualları gündəmə gətirib. Lakin bu məsələnin layihədə nəzərdə tutulan təkliflərin hazırlanması və icrası daha çox hökumətə həvalə edilib.
Söhbət əsasən “Ermənistan Respublikasının himni haqqında” Qanuna düzəlişlərdən gedir ki, bu da parlamentin səlahiyyətlərinə aiddir. Ermənistan Milli Məclisi qanuna dəyişikliyi təsdiq etdikdən sonra icra orqanları onun tətbiqi ilə məşğul olacaq. Çünki Ermənistan Konstitusiyasının 21.4-cü maddəsində himn haqqında yalnız belə qeyd edilir:
“Ermənistan Respublikasının himni qanunla müəyyən edilir”.
Yəni, himinin mətni və ona dəyişiklik məqsədilə referendumun keçirilməsi barədə heç nə yazılmayıb. Lakin bu məsələnin özü də mübahisəlidir. Çünki Paşinyan hökuməti yeni himn qəbul etməklə 1918-1920-ci illərdə mövcud olmuş Ararat Respublikasının rəmzindən imtina edir. Bu da Ermənistanın Müstəqillik Bəyannaməsində və konstitusiyanın preambula hissəsində öz əksini tapıb. Bu məntiqlə Paşinyan hakimiyyəti referendum keçirməli və ilk növbədə, Ararat Daşnak Respublikasının siyasi varisliyindən imtina etməlidir. Yəni, Müstəqillik Bəyannaməsinə istinad hissəsi Ermənistan konstitusiyasından çıxarılmalıdır. Çox güman ki, Paşinyan himnin dəyişdirilməsini qanunverici orqanın və hökumətin vasitəsilə etməklə Azərbaycana ərazi iddialarının yer aldığı Müstəqillik Bəyannaməsinin normativ xarakter daşımadığını göstərmək istəyir.
Buna baxmayaraq, himnin dəyişdirilməsi yeni dövlət gerbinin qəbulu istiqamətində Paşinyan hakimiyyətinin qarşısında bir sıra maneələri aradan qaldıra bilər. Yəni, bir dövlət rəmzinin başqası ilə əvəz edilməsi Ermənistan cəmiyyətini referenduma hazırlamaq istiqamətində ilk mərhələ olacaq. Rəsmi İrəvan Ermənistanın yeni dövlət gerbi qəbul edilmədən Türkiyə ilə münasibətlərin normallaşmayacağını da yaxşı anlayır. Ankara Ermənistanın dövlət gerbindən Ağrı dağının təsvirinin yer almasını Türkiyəyə qarşı ərazi iddiası hesab edir. Ona görə də gerbdən Ağrı dağının təsvirinin çıxarılması Ermənistanın qaqarşısında əsas şərtlərdən biri kimi dayanır. Bunu isə yalnız “Ermənistan Respublikasının Dövlət Gerbi haqqında” Qanuna düzəlişlərlə təmin etmək mümkün deyil.
Çünki Ermənistan konstitusiyasının 21.2-ci maddəsində gerbin dəqiq təsviri əks olunub. Orada Ağrı dağı Ermənistanın dövlət gerbinin mərkəzində yer aldığı qeyd edilir. Ona görə də Ermənistan hökuməti himndən sonra gerbin dəyişdirilməsi üçün referendum keçirməlidir. Bundan başqa, Ermənistanın Müstəqillik Bəyannaməsinin 11-ci bəndində və konstitusiyanın preambula hissəsində Türkiyəyə qarşı ərazi iddiası yer alır.
Türkiyənin 6 vilayəti “Qərbi Ermənistan” adlanır. Həmin bənddə “1915-ci il erməni soyqırımı”nın dünyada tanıdılmasının Ermənistan tərəfindən dəstəkləndiyi qeyd edilir. Bu səbəbdən, Türkiyəyə qarşı qondarma soyqırım və ərazi iddilarının yer aldığı konstitusiyanın dəyişdirilməsi Ermənistan hakimiyyəti üçün qaçılmaz zərurətə çevrilib.
Əslində, bunu Ermənistan rəsmiləri də etiraf edirlər. Hələ bu ilin yanvar ayında Alen Simonyan gerbin dəyişdirilməsini təklif etmişdi:
“Məncə, gerbin dəyişdirilməsi məsələsini də müzakirə etməliyik. Ən azından gerbdə Ermənistan su altında qala bilməz, bu, bəşəriyyətin cəzası idi. O, “Facebook”-dakı gülüş işarəsinə bənzər şir kimi, Ermənistanı qoruyan qılınc zəncirləmiş ola bilməz”, - Simonyan yazıb.
Bununla da spiker Ermənistanın gerbindəki şir təsvirinin ermənilərə aid olmadığını açıb söyləmişdi. Araşdırmalar həmin şir təsvirini ermənilərin Qacarlar dövlətinin və onların tabeliyində olan İrəvan xanlığının bayrağından oğurlayıb öz adlarını çıxardıqlarını təsdiq edir.
Baş nazir Paşinyanın isə noyabrın 23-də Ermənistan İctimai Televiziyasına müsahibəsində səsləndirdiyi bir fikir prosesin referenduma apardığını göstərir.
““Qərbi Azərbaycan” ifadəsini eşidəndə dözməkdə çətinlik çəkirik və bunu problem hesab edirik, amma “Qərbi Ermənistan” ifadəsini işlədəndə bunun da müəyyən insanları qıcıqlandırdığını düşünmürükmü?”,-deyə Paşinyan bildirib.
“Elə bir vəziyyətdəyəm ki, xalqla danışmağa, səbəb-nəticə əlaqəsini göstərməyə məcburam. Mən bunu etməsəm, bu, o deməkdir ki, mən bilərəkdən ölkəmizi dövlətçiliyin itirilməsinə aparıram”,- deyən Paşinyanın bu sözləri Ermənistanın konstitusiyaya dəyişiklik etməkdən, Azərbaycanın və Türkiyənin şərtlərini yerinə yetirməkdən başqa yolu qalmadığını isbat edir.
Geri qayıt