Dünyada ucuzlaşma, bizdə bahalaşma yaşanır
6-10-2024, 11:16
Payız ərəfəsində ərzaq məhsullarının bahalaşacağı proqnozlaşdırılırdı. Əgər yayda mövsümi amilin təsiri ilə ərzaq məhsullarının qiyməti o qədər də bahalaşmamışdısa, soyuq havaların başlaması ilə qısamüddətli sükunət başa çatır.
Rəsmi statistika ölkədə ərzaq məhsullarının gözlənilən bahalaşmasının başladığından xəbər verir. Dövlət Statistika Komitəsindən (DSK) verilən məlumata görə, avqust ayında istehlak qiymətləri indeksi (İQİ) ötən ilin hesabat ayı ilə müqayisədə 3,5 faiz artıb. Bahalaşma əsasən ərzaq məhsullarının – qidalar, içkilər və tütün məmulatlarının 3 faiz bahalaşması ilə bağlıdır. Qeyri-ərzaq məhsullarında 1,8 faiz, pullu xidmətlər sahəsində isə 5,6 faiz bahalaşma var. Əvvəlki ayla müqayisədə İQİ 0,4 faiz, ötən ilin yanvar-avqust ayları üzrə isə qiymətlər 1,3 faiz artıb.
Keyfiyyətli məhsulların qiymətləri artıb: ətin və yağın qiyməti qalxmaqda davam edib, şəkər, mürəbbə, bal, şokolad, qənnadı məmulatları bahalaşıb. Eyni zamanda, statistik məlumatlar bəzi məhsullar üzrə qiymətlərin azaldığını elan edir. Bunlara un, yumurta, günəbaxan və qarğıdalı yağı, həmçinin mövsümi meyvə-tərəvəz daxildir. Bazarlarda alma, armud, balqabağın qiyməti düşür, şirin bibər ucuzlaşır.
Dünya bazarında qiymətlərin aşağı düşməsi fonunda yerli bazarda məhsulların bahalaşmasından media və iqtisadi cameə getdikcə daha çox danışır. BMT-nin Ərzaq və Kənd Təsərrüfatı Təşkilatının (FAO) yenilənmiş hesabatına əsasən, avqust ayında dünya ərzaq qiymətləri bir qədər azalıb.
Beynəlxalq bazarlarda şəkər, ət və taxıl ucuzlaşsa da, bitki yağları və süd məhsullarının qiyməti artıb. FAO Taxıl Qiymətləri İndeksi, əsasən qlobal buğda ixrac qiymətlərinin aşağı düşməsi nəticəsində iyul ayı səviyyəsindən 0,5 faiz aşağı düşüb. Dünya qiymətlərinin sabitləşməsi fonunda Azərbaycanda əsas məhsulların qiymətlərinin artması iqtisadçıların narahatlığına səbəb olur.
İqtisadçı ekspert Akif Nəsirli AYNA-ya deyib ki, ölkə idxaldan asılıdır və buna görə də dünyadakı qiymət vəziyyəti yerli bazara təsir edir: “Bununla belə, inhisar qiymət artımına gecikmə ilə reaksiya verir və ya mənfəətini itirmək istəmədikləri üçün qiymət etiketini ümumiyyətlə aşağı salmağa tələsmirlər. Məhsulların baha olmasının əsas səbəblərindən biri kənd təsərrüfatı sənayesinin zəifləməsi və istehsalın aşağı düşməsidir. Bu tendensiya xüsusilə ət və ət məhsulları seqmentində özünü göstərir, çünki ölkədə mal-qaranın sayı azalır, bu məhsulun istehsalı azalır və idxal tələbatı ödəyə bilmir. Müvafiq olaraq, ət piştaxtalarında orta qiymət etiketi daim artır”.
Kənd təsərrüfatı eksperti Vahid Məhərrəmli də AYNA-ya şərhində söyləyib ki, əsas ərzaq məhsullarının bahalaşması iqtisadiyyatda və kənd təsərrüfatında ciddi problemləri ortaya qoyur: “Dünya qiymətlərinin sabitləşməsi fonunda ölkəmizdə ərzaq məhsullarının qiyməti artır və bu, əhalinin alıcılıq qabiliyyətinə mənfi təsir göstərdiyindən narahatlıq yaratmaya bilməz. Azərbaycan ərzağın qiymətinə görə regionun üç ölkəsi arasında liderdir, əməkhaqqı baxımından isə bu reytinqin sonuncu pilləsindədir. Bu vəziyyət iqtisadiyyatın real sektorunun zəif inkişafının və yerli ərzaq istehsalının aşağı səviyyədə olmasının nəticəsidir”.
İqtisadçı ekspert Natiq Cəfərli isə hesab edir ki, dünyada qiymətlərin cüzi ucuzlaşması ölkəmizdə ərzaq məhsullarının qiymətini dərhal aşağı sala bilməz: “Bahalaşmanın əsas səbəbləri arasında bu yay dizel yanacağının bahalaşmasını qeyd etmək olar. Ona görə də indiki artım gözlənilən idi. Dizel yanacağının qiyməti 25 faiz bahalaşıb və bu avtomobil yanacağının kənd təsərrüfatı sektorunda istehsalın maya dəyərində payı 35-40 faizə çatıb. Dizel yanacağının qiymətinin qalxmasından sonra logistika və nəqliyyat xərcləri proqnozlaşdırılan şəkildə artıb, kənd təsərrüfatı məhsullarının maya dəyəri artıb”.
AYNA.az
Geri qayıt