29 Avropa ölkəsinin xarici sərhədlərini keçmək üçün yeni qaydalar Avropa İttifaqı (Aİ) ilə vizasız rejimin olub-olmamasından asılı olmayaraq, Aİ-dən kənar ölkələrin vətəndaşları üçün 2025-ci il oktyabrın 12-dən qüvvəyə minib. Şengen ölkələri Elektron Giriş Çıxış Sistemini (EES) tətbiq edib. Bu sistem üçüncü ölkə vətəndaşlarının beynəlxalq hava limanlarında, qatar stansiyalarında, yol sərhədi keçidlərində və dəniz limanlarında giriş və çıxış zamanı biometrik məlumatlarını toplayacaq və yoxlayacaq.
“DW”nin məlumatına görə, Aİ-nin daxili işlər və miqrasiya üzrə komissarı Maqnus Brunner bazar günü dərc olunmuş bəyanatında “EES yeni ümumi Avropa miqrasiya və sığınacaq sistemimizin rəqəmsal əsasını təşkil edir” deyə bildirib. Bəyanatda vurğulanıb ki, qüvvəyə minmiş yeni qaydalar viza müddətindən artıq qalanları izləmək üçün nəzərdə tutulub və şəxsiyyət saxtakarlığı ilə mübarizə və qeyri-qanuni miqrasiyanın qarşısını almaq məqsədi daşıyır.
EES 180 günlük müddət ərzində 90 günə qədər qısa müddətdə Şengen ölkələrinə gələn üçüncü ölkə vətəndaşlarının məlumatlarını elektron şəkildə qeyd edəcək. Bu qayda Şengen zonasında yaşamaq icazəsi olan üçüncü ölkə vətəndaşlarına şamil edilməyəcək.
Aİ ölkələrinin rezidentləri və vətəndaşları, habelə uzunmüddətli Şengen vizası sahibləri üçün ayrıca növbələr yaradılacaq, burada onlardan viza və ya yaşayış icazəsi, pasport təqdim etmələri tələb olunacaq.
Yeni sistemlə ilk dəfə əlaqə saxladığınız zaman sizdən fotoşəkil çəkdirmək və barmaq izlərini götürmək tələb olunacaq. Bu, pasport məlumatlarınızı da ehtiva edən rəqəmsal qeyd yaradacaq. Şengen zonası sərhədini sonrakı keçidlər zamanı biometrik məlumatlarınız bu qeydlə təsdiqlənəcək. 12 yaşdan kiçik uşaqların barmaq izlərini təqdim etməsinə ehtiyac yoxdur.
Uşaqlar ya xüsusi EES terminallarında, ya da pasport məlumatlarını skan edən və sərnişinlərin biometrik məlumatlarını toplayan sərhəd-keçid məntəqələrində qeydiyyatdan keçməlidirlər. Maşınlardan yalnız biometrik pasport sahibləri istifadə edə biləcək.
Bütün sərhəd-keçid məntəqələri dərhal yeni sistemə keçməyəcək. EES-in tətbiqi mərhələli olacaq: 2026-cı il aprelin 10-dək onun bütün buraxılış məntəqələrində tam tətbiq edilməsi, pasport ştamplarının məlumat bazasında elektron qeydlərlə əvəzlənməsi nəzərdə tutulur.
Hələlik Avropa səlahiyyətliləri bu sistemdən hansı sərhəd keçidlərində və nə vaxt istifadə etməyə başlamağa qərar verə biləcəklər. Keçid dövrü sərhədçilərə, nəqliyyat işçilərinə və səyahətçilərə yeni prosedurlara uyğunlaşmaq üçün vaxt verməlidir.
İlk altı ayda standart analoq pasportun yoxlanılması və möhürlənmə prosedurunun adi qaydada davam edəcəyi gözlənilir, lakin sərnişinlərdən paralel olaraq biometrik məlumatların təqdim edilməsi də tələb oluna bilər. Sərhədçilər yalnız sistem tam işə düşənə qədər pasportlara möhür vura biləcəklər.
EES sisteminin məqsədi sərhəd nəzarətini sürətləndirmək və onu daha səmərəli etməkdir. Avropa Komissiyası vəd edir ki, biometrik və pasport məlumatları Şengen zonasına ilkin giriş və çıxış zamanı qeydə alınacağından, hər bir sonrakı giriş və çıxış yalnız çox sürətli yoxlama tələb edəcək, çünki məlumatlar artıq sistemdə olacaq. Komissiya əmin edir ki, yeni sistem hər kəs üçün səyahətləri daha təhlükəsiz, sadə və sürətli edəcək.
Avropa Komissiyasının sözçüsü Markus Lammert bildirib ki, EES təkcə sərnişinlər üçün səyahəti asanlaşdırmayacaq, həm də Aİ-yə vizasız ölkələrin vətəndaşları da daxil olmaqla, sui-istifadə ilə mübarizə aparmağa kömək edəcək.
180 gün ərzində Şengen zonasında artıq 90 gün qalmış şəxs yenidən daxil olmağa cəhd edərsə, sərhəddə girişdən imtina ediləcək. Bundan əlavə, girişdən imtina barədə məlumatlar EES-də qeyd ediləcək və ya fiziki şəxs EES-də qeydiyyatdan keçmək üçün uyğun deyilsə, onun pasportuna girişdən imtina möhürü vurulacaq.
“Yeni rəqəmsal sistem sərhəd keçidləri ilə bağlı etibarlı məlumatları təmin edəcək və sistematik olaraq müddətdən artıq qalan şəxsləri, habelə sənəd saxtakarlığı və şəxsiyyət oğurluğu hallarını müəyyən edəcək”, - Lammert Brüsseldə keçirdiyi brifinqdə bildirib.
İndi bütün səyahət məlumatları ümumavropa məlumat bazasında saxlanılacaq və bu, səlahiyyətlilərə Şengen zonası daxilindəki ölkələr arasında əcnəbilərin hərəkətini daha effektiv şəkildə izləməyə imkan verəcək.
Əvvəllər hər bir Aİ ölkəsi yalnız öz məlumat bazasına çıxış əldə edirdi. İndi Şengen ölkələri Aİ-yə daxil olan bütün şəxslər haqqında məlumat mübadiləsi aparacaq və eyni məlumatlara çıxış əldə edəcək. Brüssel rəsmilərinin sözlərinə görə, EES sərhəd xidmətləri və hüquq-mühafizə orqanlarına sərnişin məlumatlarına çıxış imkanı verəcək, səlahiyyətlilərə təhlükəsizlik təhdidlərini müəyyənləşdirməyə və cinayət və terrorizmlə mübarizə aparmağa kömək edəcək.