"Artıq pul xərcləmir, ölkələrdən pul, sərvət qoparır, təsirini oralarda gücləndirir"
Dünən, 08:39
Ərəb ölkələrinə səfər edən ABŞ Prezidenti Donald Tramp çıxışı ilə yenidən diqqət mərkəzindədir. Birləşmiş Ərəb Əmirliklərində etdiyi çıxışında Ağ Ev rəhbəri ABŞ hakimiyyətinin digər dövlətlərin daxili işlərinə müdaxiləsini kəskin tənqid edib.
Tramp Co Bayden administrasiyasını Yaxın Şərqdə həyata keçirilən hərbi əməliyyatlara görə ittiham edərək, bu müdaxilələrin “dövlət quruculuğu” adı altında ölkələri dağıtdığını vurğulayıb. O, neokonservatorları, “dövlət qurucularını” və liberal QHT-ləri Kabildə və Bağdadda sabitlik yarada bilmədən trilyonlarla dollar xərclədiklərinə görə qınayıb.
Trampın fikrincə, Səudiyyə Ərəbistanı və BƏƏ-də əldə olunan uğurlar Qərbin müdaxilələri ilə deyil, bölgə xalqlarının öz səyləri nəticəsində mümkün olub.
Tramp çıxışında vəd edib ki, ABŞ bundan sonra bu yanlış siyasətdən əl çəkəcək. Onun sözlərinə görə, yeni kurs regional liderlərlə əməkdaşlıq, terrorizmlə mübarizə və qarşılıqlı iqtisadi maraqlara xidmət edəcək layihələrə fokuslanacaq.
Aydındır ki, Bayden-Blinken administrasiyası dövründə digər ölkələrin daxili işlərinə müdaxilə, təzyiq və şantaj siyasəti, USAİD və digər kanallar vasitəsilə “rəngli inqilablar” ABŞ-ın xarici siyasətində əsas prioritetlərdən biri olub. Bu siyasətin təsirlərini Azərbaycan da son illərdə açıq şəkildə hiss etdi. Halbuki Bakı xarici QHT və fondların daxili işlərə müdaxiləsinə qarşı mübarizəyə illər əvvəl başlamışdı. Xarici fondlar və QHT-lər “demokratiyaya dəstək” şüarı altında ölkədə süni gərginlik və qarışıqlıq yaratmağa çalışırdı. Lakin Azərbaycan bu müdaxilələrin qarşısını aldı və onların “əl-ayağını” yığışdırdı.
Bakı nümunəvi bir model təqdim etdi: Xarici təsirlərə qarşı sərt mübarizə və milli sabitliyin qorunması. Bu model o qədər effektiv oldu ki, Gürcüstan belə "Xarici agentlər haqqında" qanun vasitəsilə oxşar siyasəti tətbiq etməyə qərar verdi. Azərbaycanın göstərdiyi bu iradə, regionda xarici müdaxilələrə qarşı daha geniş bir dalğanın başlanğıcı kimi qiymətləndirilə bilər.
Politoloq Tofiq Abbasov “Yeni Müsavat”a açıqlamasında bildirib ki, ABŞ-ın keçmiş administrasiyalarının hamısı daima özünü təzyiqə məruz qalmış digər xalqların “dostu” kimi qələmə verib. Onun sözlərinə görə, belə bir addım hələ 60-cı illərdə, USAİD-in yeni yaradıldığı vaxtlardan atılıb: “USAİD yardılmışdı ki, ABŞ siyasəti dünyada bərqərar olsun. Sonralar buna bənzər bir çox təşkilatlar ABŞ administrasiyasının razılığı ilə ölkələrin daxili işlərinə müdaxilə etməyə, inqilabları qidalandırmağa başladılar. 50-ci ilin əvvəllərində İranda hökumətin devrilməsində ABŞ birbaşa iştirak etmişdi. Faktiki olaraq bu ənənə Qərb və anqlosaks siyasətində həmişə olub. İndi isə Donald Tramp hər şeyi öz adı ilə çağırır. ABŞ doğrudan da güclü, hegemon dövlət olmaq istəyirsə, gücünü zəifliklərlə yox, layiqli addımlarla təsdiqləsin və nüfuzunu bərpa etsin. Yaxın Şərqdə ABŞ-ın nüfuzu axsaq bir vəziyyətdədir. Xüsusilə Co Baydenin dövründə ABŞ-a olan nifrət daha da artdı. Bu baxımdan Trampın Yaxın Şərq səfəri zamanı etirafları yerinə düşür. Bundan sonra gərək Amerika siyasətçiləri özləri-özlərini islah etsinlər. Trampın prezidentlik dönəmində bu ənənə oturuşacaqsa, sonra onun yerinə başqa adam hakimiyyətə gələndə köhnə hamam, köhnə tas edəcəksə, əlbəttə, bunun mənası olmayacaq. Dünya böyük bir yorğunluq hissinə qapılıb və arxaik yanaşmalardan bezib”.
Politoloq deyir ki, insanlara daha şəffaf və sağlam ruhda olan siyasət lazımdır: "USAİD göstərdi ki, pulsuz pendir siçan tələsində olur. Əgər hansısa bir dövlət bu təşkilata bel bağlayırdısa, bir qədər sonra ondan asılı olurdu. Məqsəd isə ölkələrdə çevriliş etmək, öz adamlarını hakimiyyətə gətirmək idi. Bir çox ölkələrdə buna nail oldular. Lakin Azərbaycan dövlətinin ayıq-sayıqlığı belə bir prosesin ölkəmizdə də baş tutmasına imkan vermədi. Bunun təzahürlərini Ukraynada, Gürcüstanda, Moldovada gördük. Xaos onlara imkan verir ki, istədikləri məqamda ölkələrin daxili işlərinə qarışa bilsinlər. Hökumət rəsmilərinə nə etməli olduqları ilə bağlı təlimat verirdilər. Çalışırdılar ki, bu ölkələrdə düşünən beyinlər fəaliyyət göstərməsin. Təbii ki, Azərbaycan buna etiraz edirdi və bildirirdi ki, bizə heç kim təlimat verə bilməz. Onlara başa salındı ki, Azərbaycan hansı prosesdə nəyi etməli olduğunu özü bilir, dəstəyiniz lazım deyil. Bizim üstünlüyümüz onda idi ki, dövlət başçısı xalqla dialoq apardı və nələrin baş verdiyini anlatdı. Niyə bir qrup adam qəfildən Fəvvarələr meydanında peyda olurdu və plakatlar qaldırırdı? Şüarlar səsləndirən bu adamlar kimlər idi? Onlar xarici institutların maliyyələşdirdiyi adamlar idi. Belə institutlar insanları təsir altına salıb, meydana buraxırdılar.
Bizim o boyda Qarabağ dərdimiz var idi, lakin onun haqqında heç kim danışmırdı. Çağırışlar edirdik, dünyaya səslənirdik, lakin onlardan səs çıxmırdı. Əvəzində Azərbaycanda inqilab məfkurəsi adı altında LGBT, transgenderlər, həmcins evliliklərdən söz açırdılar. Bu, kimə lazım idi? Ona görə də qətiyyətlə belə qızışdırıcılığın qarşısını aldıq".
Politoloq Qulamhüseyn Əlibəyli “Yeni Müsavat”a bildirib ki, ABŞ tərəfindən Azərbaycanda birbaşa hakimiyyət dəyişikliyinə cəhdlər olmasa da, kobud şəkildə siyasi müdaxilələr edilib: “Azərbaycandakı siyasi partiyalar, QHT-lər, müstəqil siyasətçilərlə bağlı ayrıca proqram hazırlanmışdı. Azərbaycan hakimiyyəti isə bunun qarşısını almaq üçün vaxtında tədbirlər gördü. Xarici təsirləri kənarlaşdırdı. Doğrudur, Azərbaycanda Gürcüstandakı kimi xüsusi qanun qəbul olunmadı, amma xaricdən maliyyələşmə məsələlərini önlədi. İndiki dövrdə ABŞ rəsmilərinin bunu etiraf etməsi müəyyən əhəmiyyətə malikdir. Doğrudur, siyasət dəyişməyib. Əvvəllər ayrı-ayrı ölkələrdə maliyyə xərcləyib qızışdırıcılıq, çevriliş edirdilərsə, indi başqa üsulla ABŞ öz təsir dairəsini genişləndirir. Ukrayna sərvətlərinin istismarı ilə bağlı müqavilə bağlanmasını buna nümunə göstərə bilərəm. Suriyaya sanksiyaların azaldılması müqabilində sərvətlərindən istifadə ilə bağlı müqaviləni də demək olar. Yəni ABŞ bir az yönümünü dəyişib. Artıq pul xərcləmir, ölkələrdən pul, sərvət qoparır, təsirini oralarda gücləndirir”.
Geri qayıt