İrəvan Tehranı qəzəbləndirib:
3-12-2024, 14:00
Ötən həftə Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi İranla “Araz-2024” birgə taktiki təlimlərinin keçirildiyi barədə məlumat yayıb. Bu təlimlər İranın Ərdəbil əyalətinin Aslandüz qəsəbəsi yaxınlığında Azərbaycan ordusunun quru qoşunlarının və İran İslam İnqilabı Keşikçiləri Korpusunun quru qoşunlarının xüsusi təyinatlılarının iştirakı ilə keçirilib.
Qeyd edək ki, bu, son bir ayda Azərbaycan ilə İran arasında müdafiə sektorunda keçirilən üçüncü tədbirdir. Bundan əvvəl Xəzər dənizində AZİREX-2024 birgə hərbi təlimləri və Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi ilə İran Silahlı Qüvvələrinin Baş Qərargahı arasında Hərbi və Hərbi-Texniki Əməkdaşlıq üzrə Birgə Komissiyanın iclası keçirilib.
Müdafiə sektorunda hadisələrin bu cür tez-tez baş verməsi onu deməyə əsas verir ki, Azərbaycan və İran geosiyasi fikir ayrılıqlarını və narazılıqları arxada qoyub. Baxmayaraq ki, təxminən 2 il əvvəl, 2023-cü il yanvarın 27-də Azərbaycanın Tehrandakı səfirliyinə silahlı hücumdan sonra Azərbaycan-İran münasibətləri diplomatik əlaqələrin qurulmasından bəri ən böyük böhran yaşadı.
Lakin həmin ilin yayında münasibətlərdə istiləşmənin ilk əlamətləri üzə çıxdı. İranın xarici işlər naziri Hüseyn Əmir-Abdollahyanın Bakıya səfəri zamanı tərəflər dialoqa hazır olduqlarını nümayiş etdiriblər. 2023-cü il sentyabrın 19-20-də Azərbaycanın ərazi bütövlüyü tam bərpa edildikdən sonra İran öz yanaşmalarına yenidən baxıb. Tehran Azərbaycanın Qarabağ bölgəsinin bərpasında Bakıya kömək etməyə hazır olduğunu vurğulayıb.
Bununla bağlı Azərbaycan Prezidentinin Xarici siyasət məsələləri üzrə köməkçisi Hikmət Hacıyev bildirib ki, Bakı Tehrandan müsbət siqnallar alır. Beləliklə, İran Cənubi Qafqazda 2020-ci ilin 44 günlük müharibəsinin nəticələri ilə başlayan yeni geosiyasi nizamın qurulmasının labüdlüyünü anlayaraq yanaşmalarına yenidən baxıb.
Bu prosesdə Azərbaycanın Türkiyə və Pakistanla artan əməkdaşlığı, eləcə də Rusiyanın Şimal-Cənub layihəsini sürətlə həyata keçirmək niyyəti mühüm rol oynayıb. Bu layihənin Moskva üçün əhəmiyyətini Rusiya tərəfinin İranda Rəşt-Astara dəmir yolunun çatışmayan hissəsini tikməyə, xərcləri özünün 1,3 milyard avro məbləğində kredit hesabına ödəməyə hazır olması əyani şəkildə nümayiş etdirir.
Bu səbəbdən İran Azərbaycanla münasibətləri istiləşdirmədən bacara bilməzdi. Əks halda İran anti-Azərbaycan mövqeyinə görə, Rusiya, Türkiyə və Azərbaycan ilə müttəfiq olan Pakistanla da qarşıdurmada qalmaq riskinə düşmüşdü.
Belə bir şəraitdə Ermənistanın Qərblə əlaqələri gücləndirmək cəhdləri İranla Azərbaycan arasında münasibətlərin normallaşması üçün əlavə arqumentə çevrildi. “Eagle Partner 2024” erməni-amerikan hərbi təlimi İranın təhlükəsizliyinə açıq çağırış oldu. Bundan əlavə, Ermənistan Avropa İttifaqının (Aİ) monitorinq missiyasını öz ərazisinə cəlb edib və Fransa ilə fəal hərbi-texniki əməkdaşlıq qurub.
Bununla bağlı İran rəhbərliyi mövcud vəziyyətdən narahatlığını açıq şəkildə bildirib. Belə ki, bu ilin yanvarında İran Prezidenti İbrahim Rəisi Ermənistanın Baş naziri Nikol Paşinyanla telefon danışığında regionun regiondankənar güclərin rəqabət aparacağı sahəyə çevrilməməli olduğunu vurğulayıb. Daha sonra, mart ayında İranın müdafiə naziri Məhəmməd Rza Aştiani erməni həmkarı Suren Papikyanı qəbul edərkən, Cənubi Qafqazın geosiyasi rəqabət meydanına çevrilməsindən ciddi narahatlığını bildirib.
İranın Ermənistanın xarici siyasətindən narazılığı Qərbin köməyi ilə Ermənistanın müdafiə qabiliyyətinin güclənməsinin qarşısını almaqda Tehran və Bakının müttəfiq olmasına səbəb oldu. Bu, Azərbaycan və İran arasında müdafiə sahəsində hadisələrin artması ilə izah edilə bilər. Tamamilə təbiidir ki, Tehran Bakı ilə boş mübahisələr aparmaq əvəzinə, yeni regional nizamla barışmaq və ondan faydalanmaq qərarına gəlib.
İran tərəfi gələcəkdə yeni tranzit marşrutlarına çıxış əldə etməyə və Tehranın Qərblə qarşıdurmada ciddi ümidlər bəslədiyi Rusiya ilə ticarətin inkişafını yaxşılaşdırmağa çalışır. İranla Azərbaycan arasında normal münasibətlər olmasa, bu proses qeyri-real olacaq ki, bunu Tehran yaxşı bilir və müvafiq nəticələr çıxarır.
AYNA.az
Geri qayıt