Mən siyasətə ədəbiyyatdan yox, elə siyasətdən gəlmişəm
30-10-2024, 13:03
Müsahibim ictimaiyyətdə əvvəlcə şair, eyni zamanda isə jurnalist kimi tanınan, lakin hazırda adının qarşısına deputat sözü də əlavə olunan Elçin Mirzəbəylidir.
Bu müsahibədə onunla həm siyasətdən, həm də ədəbiyyatdan danışdıq. Amma məlum oldu ki, şair Elçin Mirzəbəylinin əsas hədəfi Xalq şairi olmaq yox, deputat olmaq imiş.
Gununsesi.info şair, jurnalist, deputat Elçin Mirzəbəyli ilə sözügedən müsahibəni təqdim edir:
-Elçin bəy, cəmiyyətdə “şair-yazıçı siyasətə qoşulmalıdır” deyənlər də var, “başını aşağı salıb, yazısını yazsın” deyənlər də. Siz deyəsən, “qoşulsun” deyənlərin sözünü rəhbər tutaraq deputat oldunuz.
-Prinsip etibarı ilə mən siyasətə ədəbiyyatdan yox, elə siyasətdən gəlmişəm. 80-ci illərdən, Milli Azadlıq Hərəkatından hesablasaq, 34 ildir, siyasətdəyəm. Davamlı olaraq isə 25 ildir ki, siyasi analitika, jurnalistika ilə məşğulam. Ədəbiyyat isə mənim peşəm deyil, bunu da belə qəbul etmirəm.
-Ədəbiyyatı ümumən peşə hesab eləmirsiniz?!
-Mübahisəli mövzudur. Dünyada müəyyən mərhələdən sonra ədəbiyyatı özünə peşə seçənlər olub, fəqət mənim düşüncəm budur ki, ailəni, özünü, həyatını hansı sahədən təmin edirsənsə, məhz peşən də odur. Gəlir əldə etmirsənsə, bu, sənin peşən deyil, sadəcə, fəaliyyət göstərdiyin bir şeydir. Azərbaycanda da bu xüsusda demək olar, heç kim yoxdur. Barmaqla sayılacaq qədər adam ola bilər ki, bütün dolanışığı ədəbiyyatdan olsun.
-Ümumiyyətlə, deputat olmağa bəlkə ehtiyac yox idi? Məsələn, Musa Yaqub deputat olduğu üçün sonradan peşman olmuşdu. Siz də birdən peşman olmasınız ki?
-Yox, niyə peşman olum ki? Mənim bütün ömrüm, hədəfim olub ki, qanunvericilik orqanında təmsil olunum, illərdir, bu an, bu hədəf üçün çalışmışam.
-Yəni ki, bütün ömrü boyu deputat olmağa çalışmısınız?
-Bəli. İnsanın hədəfi olmalıdır da. Xüsusi ilə də siyasətdə. Hədəfim yoxdursa, proseslərin içində niyə var idim ki?!
-Demokratiyada son nöqtə olmadığı kimi, yəqin, burada da son nöqtə yoxdur. Konkret desək, daha yuxarılara qalxmaq istəyirsiniz, yoxsa ki, deputatlıq kifayət edir?
-Xeyr, buradan o tərəfi yoxdur. Elə çalışacam ki, bu sahədə məsuliyyətli, səriştəli formada öz vəzifəsimi icra edim.
-Belə bir şey də var ki, şairlər təbiət olaraq humanist, xəyalpərəst olurlar. Amma siyasətdə belə olmaq mümkün deyil. Bunlar qarışırmı sizdə?
-Bu günə qədər qarışmayıbsa, bu gündən sonra da qarışmayacaq. Bilirsiniz, yaradıcı insan ancaq yaradıcı məhsulu ərsəyə gətirdiyi anda yaradıcı insan olur. Bütün günü şair olur? Belə adamın psixoloji problemi var. Yanlış Sovet təbliğatı var ki, şair elə oturub bütün günü şeir yazır. Ötən əsrin əvvələrindən, tarixdən kifayət qədər nümunə var ki, Azərbaycan şairlərinin içində siyasətlə məşğul olan, eyni zamanda da şeir yazan şəxsiyyətlər var. İnsanın şeir yazması mənfi xüsusiyyəti deyil ki. Siyasətdə amma bəzən bunu damğa kimi vurmağa çalışırlar.
-Siz, sanki, şeirə də, ədəbiyyata da bir qədər ciddi yanaşmırsınız. Dolayısı ilə siyasi yolunuzda bunlar da bir vasitə olub…
-Ciddi nəyə deyirsiniz? Həyatımın kredosu deyil, ondan daha vacib məsələlər var.
-Məsələn, hansı məsələlərdir daha vacib olan, məişət məsələləri, dediyiniz dolanışıq?
-Xeyr. Ölkə ilə bağlı, cəmiyyətlə bağlı, gələcəyimizlə bağlı, ideoloji faktorlarla bağlı, mübarizəmiz və hədəflərimizlə bağlı. Şeirlə cəmiyyətə çox böyük fayda vermək qənaətində deyiləm. Bu, sadəcə, insanın mənəvi dünyasına xitab edə, ruhunu oxşaya bilər. Hətta bəzən yanlış düşüncələrin formalaşmasına da xidmət edir.
-Elçin bəy, məsələn, hazırda mediada çalışan, daha dəqiq, köşə yazan, jurnalistika fəaliyyəti ilə məşğul olan yazıçı-şairlərə demək olar ki, bunun müqabilində qəpik-quruş verirlər. Məsələn, bu məsələni Milli Məclisdə qaldırmaq fikriniz varmı?
-Ədəbiyyat baxımdan desək, bu, dövlət tərəfindən stimullaşdırılan bir sahə deyil o qədər də. Daha dəqiq, bizim ədəbiyyatımız arafdadı.(gülür)Nə dövlət tərəfindən maliyyələşdirilən kimi maliyyələşdilir, nə də biznes formasına çevrilir. Qonorar məsələsi isə biznes münasibətlərindən formalaşmalıdır. Bazarın böyüklüyü və şərtləri elə qonorarın da şərtlərini müəyyən edir. Razıyam, burada tam ədalətli münasibətdən söhbət gedə bilməz. Amma ədəbiyyata təlabat nə qədərdi? Aydındır ki, azdır. Az olanda yazıçı da qazana bilmir, nəşriyyat da. Ona görə də formalaşa bilmir. Bunlar daha çox iqtisadi məsələlərdir. İstəsək də, istəməsək də iqtisadi faktorlar hər şeyə təsir edir. Bu gün mədəni insanın yetişməsi üçün də iqtisadiyyat önəmlidir. Məsələn, nümunələr deyək. Ədəbiyyata, mədəni sahəyə vaxt ayırmaq istəyən teatra, hansısa sənət nümayişi olan yerə də getməlidir. Bunun üçün də vaxt və madiyyat tələb olunur. Bunları əldə edə bilməyən insan necə formalaşacaq və bu sahə necə inkişaf edəcək?
-Konkret deyək, Milli Məclisdə bununla bağlı məsələ qaldırıla bilərmi?
-Milli Məclisin həll etməli olduğu məsələ deyil. Orada qanunlar qəbul olunur. Bu məsələlərin qanunla tənzimlənməsini necə görürsünüz? Rəqabət mühiti yoxdursa, digər şeylərin hamısı müdaxilədir. Bir tərəfdən azad münasibətlərdən danışırıq, buradan da deyirik, dövlət müdaxilə eləsin. Belə olanda narazılıqlar yaranacaq.
-Məsələ budur ki, məsələn, qonorar verən qurumların büdcəsi artsın, onlar da çox versin.
-Sizə yaxşı qonorar verilməsi üçün işlədiyiniz müəssisə yaxşı qazanc əldə etməlidir. Yaxşı qazanc üçün də yaxşı reklam olmalıdır. Yaxşı reklamın olması üçün, o cümlədən özəl sektor inkişaf etməlidir. Bütün hallarda məsələnin kökü yenə iqtidasi məsələlərə dayanır. Dövlət isə bu prosesi nisbətən tənzimləyə bilər, tam müdaxilə etməz.
-Ümumiyyətlə, Elçin Mirzəbəyli bu gün özünü necə hiss edir? O, şairdi, ya jurnalist? Ya da elə bəlkə, sadəcə, deputat?!
-Deputatlıq müəyyən müddətli bir statusdur. Yəni ki, peşə deyil. Peşə etibarı ilə özümü siyasətçi hesab edirəm. Şairlik, ədəbiyyat isə mənəvi tərəfimi qoruyan, təmin edən bir istiqamətdir. Tələbəlik illərimdə primitivizm janrında heykəllər də düzəldirdim. Belə demək olarsa, yaradıcılıq özünü bütün istiqamətlərdə göstərə bilər. Bunların da siyasətə faydalı olacağını düşünürəm. Siyasətçi obraz olaraq yaradıcı olanda da daha çox, daha yaxşı fayda verə bilər. Bir sözlə, hərtəfərli olmaqda fayda var. Yaradıcı olmaq təkcə şeir yazmaq deyil.
-İllərdir, brend olan bir ifadə var: “Jurnalistika yazıçılığı, şairliyi məhv edir”.
-Yalan söhbətdir. Daha dəqiq, bu, bu sözü deyən adamların bəhanəsidir. Ola bilsin, düşünürlər ki, jurnalistikada yazmağa məcbur olduqları üçün digər sahəyə vaxt az qalır. Amma hər gün də şeir yazırlar? Elədirsə, o da şeir ola bilməz. İfadəmə görə üzr istəyirəm, adam da gücənə-gücənə şeir yazar? Ondansa, yazma da, “Şair işləmə”. Azərbaycanda bəzi adamlar var ki, onlar elə bilir, oturmalıdır evdə, ürəyi istəyəndə beş-on cümlə yazmalıdır, bunun qarşılığında da həyatını təmin etməlidirlər. Harada belə şey var? Sənin bir işin, məşğuliyyətin olmamalıdırmı? Azad ədəbiyyat yaratmaq üçün belə maliyyə asılılığını yaratmaq lazımdır. Bunun üçün də işləmək lazım gəlir.
-Azad ədəbiyyat deyirsiniz. Deputat olub nə qədər azad olmaq olar?!
-Deputat olub sənin əxlaqın, düşüncən, cəmiyyətin mənafeyini düşünürək müəyyənləşdirdiyin sərhədlər qədər azad olmaq olar. Deputat olmaq insanların azadlığını əlindın almır. İndi baxır, kimin üçün azadlıq nədir? Mənim üçün öz sahəndə özünü tam ifadə etməkdir. Bizdə zəncirvari olan maraqlar sistemi var. Fərd, ailə, ictimai və dövlət maraqları. Fərdi maraqlar yanlış istiqamətə gedəndə ailə onu düzəltməlidir. Ailə maraqları sərhədləri aşanda ictimai maraqlar saxlamalıdır. Bir sözlə, sonda dövlət maraqları gəlir və mənim üçün də ən əsası odur. Əgər sənin milli dövlətin yoxdursa, heç nəyin yoxdur. Bəzən digər maraqlar da yanlış ola bilər, burada belə ortaya dövlətin maraqları girir.
-Elçin bəy, həm şair kimi, həm deputat, həm də jurnaıist kimi AYB-nin fəaliyyətinə münasibətiniz necədir?
-Azərbaycan Yazıçılar Birliyi bir ictimai təşkilatdır, heç kimi yazıçı eləmir. Mən oranın İdarə heyyətinin üzvüyəm, amma heç bir gözləntim yoxdur, olmayıb da. Amma qurum kimi lazımdırmı? Məncə, lazımdır. Ən azı, insanlar, yaradıcı adamlar bir yerə toplaşır, proses canlanır. Ədəbi proseslərə təsir etməsə belə bir funskiyası var. Səlahiyyətləri çərçivəsində oradan mütləq ədalət gözləmək də yanlışdır.
-Amma gözlənti çoxdur. Ev verir, az da olsa qonorar, təqaüd və.s. Bütün bunlar isə sadəcə, üzvlər üçündür…
-Təşkiların qayda-qanunu odur. Hər bir yerin daxili qaydaları var. Ora üzv olmaqda da problem yoxdur, olmamaqda da. Üzv olmamaq yazıçı etmədiyi kimi o demək deyil ki, üzv deyilsənsə, demək, yaxşı yazıçı deyilsən. Əgər qurum olaraq qəbul etmir və üzv olmursansa, imtiyazlardan yararlanmamaq normaldır. Axı o cür məsələlər üzvlər üçün nəzərdə tutulur. Əslində, Penclublar kimi bir şeydir, sadəcə, kofesi yoxdur. (gülür)
-Elçin bəy, xalq şairi adı necə, almaq istəyirsiniz?
-İstəmirəm…
-Səbəb?
-Heç bir xüsusi səbəb yoxdur.
-Ramiz Rövşən də demişdi istəmirəm, amma sonra götürdü…
-O, başqa məsələdir. Dövlət münasibətini göstərir, dəyərləndirirsə, imtina etmək nə qədər ədəbə uyğundur?!
-Məsələn, Sartr Nobel kimi nüfuzlu bir mükafatdan imtina etmişdi.
-Nobel ictimai mükafatdır, onu dövlət vermir. Mən məhz dövləti nəzərdə tuturam. Bütün həyatımızın fəlsəfəsi Azərbaycan dövlətinin qurulması və inkişafı üzərinə olub. Ola bilsin, kimlərsə bu düşüncədən uzaqdır, amma mənim baxış bucağım budur. Mən Azadlıq marşı yazanda cəmi 21 yaşım var idi.
“Qalx ayağa millət,
boğmasınlar səsimizi,
Bir bayraq altında
birləşdir bizi.“
Onda bayrağımız da yox idi. O zaman üçün ali hədəf bu idi bizim üçün. Bu gün də mənə şərəfdir ki, o bayrağı döşümdə daşımaq şansı əldə etmişəm. Ona görə bu məsələdə də dövlət maraqlarını düşünmək lazımdır. Əslində, xoş bir hadisədir ki, dövlət səni görür və qiymətləndirir, dəyər verir.
-Elçin bəy, amma ümumi baxanda nəsə proseslərdən də kənardasınız, sanki. Ədəbi mühitdə görünmürsünüz. Yoxsa, sizin də ayrı “kruq”unuz var?!
-Tədbirlərdə dəvət ediləndə gedirəm. Edilməyəndə isə yox. Bəzən də vaxtım olmur, getmirəm. Daha dəqiq, elə çox vaxt vaxtım olmur. Mənim bəlli işlərim var və mənim üçün əsas olan da işimdir. Ədəbi cameənin içində isə olmaq istəmirəm. Ədəbiyyata kolxoz təfəkkürü ilə yanaşılmasının tərəfdarı deyiləm.
-Mühit sizə “kolxoz” kimi görünür?
-Təbii ki, hamıya aid etmirəm. Müəyyən adamlarla görüşmək, söhbətləşmək olur, amma hamı ilə yox. Mənim də dostlarım var ki, vaxt olanda görüşlərimiz də olur. Cameədəki hadisələr maraqlı olmayıb mənim üçün. Üstəlik, siyadətdə hər şey aydındır. Rəqib də, tərəfdaş da. Burada mübarizə aparana eyni cür cavab verə bilirsən. Amma ədəbiyyatda bu sərhədlər yoxdur. Sadəcə, bəsit intiriqalar, dedi-qodular var. Siyasətçilər isə bu baxımdan praqmatikdirlər, ali dəyərlərdən çox danışmırlar. Hədəfləri olanda da onu deyirlər. Amma ədəbiyyatda belə deyil. Heç kim hədəfini demir, lakin əlindən gələni edir ki, hədəfinə çatsın. Bu “əlindən gələnlər” isə əksər hallarda iyrənc olur. Hamıya aid etmirəm, amma qənaətimə görə, ədəbi cameədən uzaq durmaq lazımdır.
-Elçin bəy, şairləri bildik, Milli Məclisdə necə, dostunuz var?
-Dostluq böyük anlayışdı. İndi bu suala cavab vermək bir az çətindir, çünki Parlamentdə yeniyəm. Amma əvvəldən tanıdığım adamlar var. Uzun illər boyu münasibətdə olduğum adamlar var ki, sayları da az deyil, çoxdur. Özümə yaxın hiss etdiklərim də, əlbəttə, var. Dost hesab etdiklərimin adı çəkmirəm, çünki ola bilsin, onlar belə düşünmür.
-Bu sizi narahat eləməz bəs?
-Qətiyyən.
-Belə bir fikir də var ki, siyasətçilər ən böyük yalançılardır. Füzuli də deyir, “İnanma, şair sözü, əlbəttə, yalandır.” İndi biz hansı Elçin Mirzəbəyliyə inanaq: Siyasətçi, yoxsa şair Elçin Mirzəbəyliyə?
-Siyasətçilərin içində yalançılar var, amma siyasətçilər yalançı deyillər. Siyasət sözünün ərəbcədən mənası “atın əhilləşdirilməsi” deməkdir. Mən isə politika ilə məşğulam. Siyasətçi bildiyini həqiqəti tam deməyə bilər, o da ümumi mənafelərə görə. Şair də yalan danışa bilər, siyasətçi də. Bu onların hamısının yalançı olduğu anlamına gəlmir.
Geri qayıt