Dərsliklərlə bağlı NARAZILIQ
31-08-2024, 09:01
Təhsil sahəsindəki şikayətlərdən biri də dərsliklərlə bağlıdır. İstər müəllimlər, istər şagirdlər onlara pulsuz verilən dərslik materiallarının çətinliyindən, həmçinin, təhrif və nöqsanlardan narazıdırlar. Çünki dərslik şagirdin istinad etdiyi, ali məktəblərə qəbul olmaq üçün istifadə etdiyi əsas mənbədir.
Dərsliklərdəki nöqsanlar şagirdləri əlavə vəsait axtarmağa vadar edir ki, bu da əsas mənbə hesab edilmir.
Digər məsələ isə dərsliklərə tez-tez edilən düzəlişlərdir. Xüsusilə, tarix müəllimləri şikayətlənirlər ki, bir neçə il öncə dərslikdən çıxarılan tarixi hadisələr, faktlar yenidən dərslikdə yer alıb. Onların sözlərinə görə, söhbət həmin faktların lazımlı olub olmamasından getmir. Əsas məsələ dəyişikliyin tez-tez müzakirəyə çıxarılmamasıdır.
Xatırladaq ki, Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2020-ci il 25 fevral tarixli 67 nömrəli Qərarı ilə “Ümumi təhsil müəssisələri üçün dərsliklərin, dərs vəsaitlərinin və digər tədris-metodik vasitələrin hazırlanması qaydası” təsdiq edilib. Həmin qaydaya görə, materialların elmi etibarlılığı, dəqiqliyi, inkişafyönümlülüyü, dəyəryönümlülüyü, tərbiyəyönümlülüyü, şagirdlərin yaş xüsusiyyətlərinə uyğunluğu, pedaqoji və metodiki yanaşmaların qabaqcıl nəzəriyyələrə uyğunluğu, dizayn və tərtibatın məntiqliyi, estetikliyi və müasirliyi, Azərbaycan Respublikası qanunvericiliyinin tələblərinə uyğunluğu nəzərə alınmalıdır.
Bəs dərsliklərə edilən düzəlişlər, dəyişikliklər aparılarkən bu qaydalar qorunurmu?
Mövzu ilə bağlı Bizim.Media-ya danışan təhsil sahəsi üzrə ekspert Nadir İsrafilov deyib ki, dərsliklərin hazırlanmasında istənilən təcrübə qazanılmayıb:
“Dərslik məsələsi uzun illərdir müzakirə olunur. Bu barədə mütəxəssislər, ekspertlər müəyyən fikirlər söyləyirdilərsə, son vaxtlar sosial mediada valideyn və şagirdlər də müəyyən nöqsanlar tapıb göstərirlər. Dərsliklər sovet dönəmində başqa cür, bir mərkəzdən hazırlanırdı və bizim müəlliflər də həmin dərslikləri tərcümə edirdilər.
Yalnız Azərbaycan dili və ədəbiyyatı, Azərbaycan tarixi həmin standartlar əsasında bizim müəlliflər tərəfindən yazılırdı. Müstəqillik illərində bu sahədə təcrübəsizlik əmələ gəldi, çünki bu vaxta qədər biz ancaq tərcümə ilə məşğul idik. İndi bizdə bütün dərs vəsaitləri Azərbaycan müəllifləri tərəfindən yazılır. 30 il vaxt keçsə də, bu sahədə lazımi təcrübə əldə olunmayıb. Ona görə də yeni sahə olduğu üçün nöqsanlar təkrar olunur”.
O qeyd edib ki, hazırda dərsliklərin hazırlanması tender yolu ilə həyata keçirilir:
“Tenderdə ixtisasından, elmi dərəcəsindən asılı olmayaraq müəyyən şəxslər və ya qrup halında insanlar iştirak edə bilərlər. Tenderdə hansı dərslikin yazılması qeyd olunursa, həmin dərslik də nəşr olunur, yerlərə göndərilir. Bizim elə dərsliklər var ki, digər bir sahənin mütəxəssisi tərəfindən yazılır. Burada texniki, elmi səhvlər olur. Bəzən yalnız bir dərslik təqdim olunur, bu dərsliyin yaxşı və ya pis olmasından asılı olmayaraq da qəbul olunur. Çünki bu dərsliklə rəqabət aparan ikincisi yoxdur”.
Ekspert hesab edir ki, bu sahədə müsbət irəliləyişlər var:
“Əvvəllər olub ki, dərsliklərimizdə jarqon ifadələr işlədilib, müxtəlif təhriflərə yol verilib. Buna görə də bu məsələ hazırda təhsil nazirliyinin də diqqətindədir. Bununla əlaqədar Təhsil İnstitutunda xüsusi şöbə yaradılıb. İndi dərsliklərin elektron dərsliklərlə əvəzlənməsi söhbəti də aparılır. Yəni məsələdən hamı xəbərdardır, nazirlik də nöqsanları aradan qaldırmaq üçün müəyyən işlər görür”.
Geri qayıt