Oyun başlamadan məğlubiyyət
19-06-2024, 05:35
Aylarla davam edən qeyri-müəyyənlik və gözləntilərdən sonra AFFA öz seçimini açıqladı: adı bu posta heç də çoxsaylı namizədlər sırasında olmayan portuqaliyalı mütəxəssis Fernando Santuş futbol üzrə Azərbaycan milli komandasının baş məşqçisi oldu.
Santuşun qarşısına qoyulan məqsəd 2028-ci ilə qədər uğur qazanmaqdır. Daha dəqiq desək, portuqaliyalıdan və Azərbaycan millisindən gürcü futbolçularının uğurunu təkrarlayacağı gözlənilir: qonşularımız Avropa çempionatının final mərhələsinə yüksələ bildilər və indi bu tarixi nəticəni yeniləmək əzmindədirlər.
Yəni bu məqsəd realdırmı? Futbolumuz, oyunçularımız, elə Santuşun özü üçün də nə dərəcədə realdır?
Biz istəmirik ki?
İstənilən Azərbaycan vətəndaşı, hətta futboldan uzaq olanlar da portuqaliyalının verilən tapşırıqları necə yerinə yetirdiyinin şahidi olmaq istərdi. Nə deyirsiniz, deyin, amma milli komandalar səviyyəsində fəxr edəcəyimiz heç nə yoxdur. Əgər “Qarabağ” klub səviyyəsində uzun illər Avropa arenasında nokautlar etməklə azarkeşlərin qəlbində qalan yaralara müəyyən dərəcədə məlhəm kimi xidmət edirsə, deməli, 32 ildir ki, millimiz heç nə ilə fərqlənmir: nadir qələbələr, hər biri pərəstişkarları "ildə bir dəfə taxta da atəş açır" deyimini xatırlamağa məcbur edir.
Sadəcə bir statistik göstərici vermək kifayətdir. 1992-ci ildən Azərbaycan yığması dünya və Avropa çempionatlarının bütün seçmə mərhələlərində cəmi 13 qələbə qazana bilib (7-si dünya çempionatında, 6-sı Avropa çempionatında). Adətən futbolçularımız seçmə qruplarda sonuncu yerləri tutur, qapazaltına çevrilirdilər, hətta bəzən Lixtenşteyn kimi “cırtdanlar” da bizi döyürdülər.
Komandanın ən yaxşı nəticəsi DÇ-2014-ün seçmə mərhələsində qrupda 4-cü yer tutması olub. Bir sözlə, 3 onillik ərzində müxtəlif növ məğlubiyyətlər, bəzən hətta astronomik hesabla olanlar bizi olduqca təəccübləndirmir. Deməli, bu mənada kifayət qədər “döyülmüşük”. İndi isə bu qədər məyusluq və məğlubiyyətdən sonra qələbələrə təəccüblənmək istərdim. Amma açığını deyim ki, yeni təyinatdan sonra xüsusi al-əlvan əhval-ruhiyyə yoxdur. Buna görə ki...
Birinci səbəb – yaş
Bəli, bu amil bu cür işdə böyük bir "mənfi"dir. Santuşun 70 yaşı var. Ölkəmizdə ağsaqqallara hörmət və ehtiram göstərilir. Ancaq bu, hər şeyə ağıllı baxmağa mane olmur. Ağsaqqala nə qədər hörmət etsək də, tarladakı məhsulu yığmağa özümüzlə aparmayacağıq, tikinti üçün daş daşımaqda bizə köməklik etməyi təklif etməyəcəyik, onu əmək miqrantı kimi xaricə meyvə yığmağa göndərməyəcəyik.
Təcrübəsi, biliyi və müdrikliyi ilə daha çox şeyə qadir ola bilər, əvəzolunmaz ola bilər, amma... fiziki olaraq 100% güc verməyi tələb edən sahədə deyil. Milli komandanın məşqçisinin işi həm də fiziki əməkdir! Daim hərəkətdə, axtarışda, səyahətdə olmalı, enerjili olmalı, yorulmadan çalışmalıdır.
70 yaşlı baba bunun öhdəsindən gələ biləcəkmi? Təbii ki, dünyada elə presedentlər var ki, bu yaşda insan diqqətəlayiq gücə və qabiliyyətə malik olur. Amma bunlar presedentlərdir...
İkinci səbəb - karyeranın qürubu
Santuşun məşqçilik karyerasını bütövlükdə qiymətləndirsək, bu, mütləq uğurlu sayılmalıdır. Onun arxasında Portuqaliyada “Porto”, “Sportinq” və “Benfika”, Yunanıstanda AEK, PAOK və “Panatinaikos” kimi Avropa futbolunun nəhənglərində iş var. Onun bu sahədəki bütün reqaliyalarını sadalamağın mənası yoxdur, biz bir mütəxəssisin işini yaxşı xarakterizə edə biləcək bir faktı qeyd edəcəyik: 2010-cu ildə Yunanıstanda onilliyin məşqçisi seçilib.
Portuqaliyalı həm də milli komanda səviyyəsində çalışaraq Yunanıstan, Portuqaliya və Polşa komandalarına rəhbərlik edib. Yunanıstanla Santuş Avro-2012 və DÇ-2014-ün pley-off mərhələsinə yüksəlib, Portuqaliya ilə isə 2016-cı ildə Avropa çempionatında qitə çempionu olub. Gördüyünüz kimi, fəxr olunası çox şey var. Amma...
Əgər Santuşun karyerasını qrafik şəkildə təsvir etməyə çalışsaq, onda son illər və nəticələr tənəzzül dövrünə düşəcək. Santuş 15 dekabr 2022-ci ildə Portuqaliya millisinin baş məşqçisi postunu tərk etdikdən sonra o, uzun müddət işsiz qalmadı. Artıq 23 yanvar 2023-cü ildə Polşa Futbol İttifaqının prezidenti Sezar Kulesza Santosun Polşa milli komandasının baş məşqçisi təyin olunduğunu elan edib. Lakin artıq həmin il sentyabrın 13-də portuqaliyalı işdən çıxarılıb.
Və bunun üçün əsaslı səbəblər var idi. Özünüz mühakimə edin. Onun rəhbərliyi altında polşalılar 6 oyun keçirib, 3 qələbə qazanıb və 3 məğlubiyyətlə üzləşib. Santuşun qovulduğu vaxt Polşa 5 oyundan 6 xalla Avro 2024-ün seçmə turnirinin E cədvəlində dördüncü olub. Son oyunda komandanın Albaniyaya uduzması (0:2) Polşa federasiyasının rəsmilərinin səbrini daşıran son damla oldu.
2024-cü ilin yanvarında Santuş Türkiyənin "Beşiktaş" klubunun baş məşqçisi təyin edildi. Lakin burada da onun üçün işlər alınmadı və 13 aprel 2024-cü ildə işdən çıxarıldı. İstanbullular onun rəhbərliyi altında 16 oyun keçirib, 7 dəfə qalib gəlib, 4 dəfə heç-heçə edib, 5 dəfə uduzub. Yalnız qələbələr gözlənilən türk futbolunun nəhəngi üçün bu, təbii ki, sadəcə olaraq fiaskodur.
Gördüyünüz kimi, portuqaliyalının karyerası yavaş-yavaş, lakin əminliklə qüruba doğru irəliləyir. Bu, təəccüblü deyil: qeyd etdiyimiz kimi, kişinin artıq 70 yaşı var! Bu, həyatın qanunudur və bundan qaçmaq mümkün deyil. Karyerasının zirvəsi keçdi və indi ondan hər hansı yüksək nəticə gözləmək düzgün deyil. Amma...
Santuş “Beşiktaş”dan qovulandan cəmi 2 ay sonra Azərbaycan millisinə rəhbər təyin edilib. Onunla 4 il müddətinə müqavilə imzalanıb. Müqavilənin məbləği reklam olunmasa da, mütəxəssisin ildə 4 milyon dollar qazanacağı haqda xəbərlər yayılıb. Və burada tədricən üçüncü səbəbə keçirik.
Üçüncü səbəb - maraq idman deyil, maddiyyatdır
Santuşun özü başa düşürmü ki, köhnə günləri artıq qaytarmaq olmaz və onun karyerası sona yaxınlaşır? Təbii ki, başa düşür. Və o, çox yaxşı bilir ki, son iki uğursuzluqdan sonra böyük müqavilələrə arxalana bilməz.
Və bu zaman Azərbaycandan gözlənilməz təklif! Sadəcə cənnət yarması (maddi mənada təbii ki, əks halda Yunanıstan, Portuqaliya və Polşadan sonra sadəcə uçuruma sıçrayışdır). Və 4 il müddətinə! Müqaviləsi bitəndə portuqaliyalının 74 yaşı tamam olacaq və çox güman ki, Azərbaycan onun karyerasının finalıdır. Bəs niyə əlavə pul qazanmasın?
İstənilən halda, variant istənilən nəticə üçün uduşludur və Santuşun çox yaxşı başa düşdüyü bu nəticə əvvəlki seçmə mərhələlərin nəticələrindən heç bir fərqi olmayacaq.
Onun düşüncə qatarı isə belədir: “Milli komanda uduzacaq? Yaxşı, olsun! O, əvvəllər qalib gəlib ki? Siz nəticədən narazısınız və yaxşı nəticə tələb edirsiniz? Buranın AZƏRBAYCAN olduğunu unutmusuz! Bu, Yunanıstan deyil, Portuqaliya deyil, Polşa deyil! Həmişə uduzublar! Müqaviləni ləğv etmək istəyirsiniz? Buyurun! Mənə düşən cəriməni ödəyin və mən sizi ömrüm boyu xatırlamayacağam!”.
Bu, belədir. Santuş ancaq və ancaq pul üçün gəldi! Gün kimi aydındır. Əgər belədirsə, o zaman hər hansı idman nəticələrindən danışmağa ehtiyac yoxdur. Nəticə yalnız maliyyə olacaq və yalnız portuqaliyalı üçün.
Dördüncü səbəb - obyektiv
Evi damından tikməyə başlamaq fəlakətli bir işdir. Bu gün isə Azərbaycan futbolunda hökm sürən vəziyyət budur. Bəli, milli komandanın qarşısına 4, 6, hətta 8 illik də fantastik hədəflər qoya bilərsən. Amma nə mənası var? Bu gün biz Gürcüstandan nümunə götürürük ki, onun komandası tarixdə ilk dəfə Avropa çempionatına vəsiqə qazana bildi. Biz bu nailiyyətin təkrarlanmasını tələb edirik.
Amma, yaxşı, gürcülərin oyunçu siyahısına baxın. Avropaya gedən futbolçuların təmsil etdikləri klublara baxın: "Valensiya", "Şaxtyor", "Uotford", "Bazel", "Şturm", "Volsburq", "Atalanta", "Metz", "Karlsrue", "Napoli", "Bordo"...
İndi baxın, azərbaycanlı futbolçuların oynadığı (və çox vaxt sadəcə ehtiyatda oturduğu) klublara baxın. Avropa çempionatının final mərhələsində hücum xəttində Mahir Əmrəli və ya Ramil Şeydayevdən ibarət komandanın çıxış edəcəyini düşünmək üçün nə qədər sadəlövhlük lazımdır? Axı, hətta belə bir fantaziya sadəcə olaraq istənilən əsl futbol azarkeşini çaşdırır. Karyerasının zirvəsinə Polşa “Legiya”sı ilə bir neçə uğurlu oyun daxil olan Əmrəli uzun müddətdir ki, Zaqreb “Dinamo”sunda ehtiyat oyunçular skamyasında oturur. Şeydayev isə 10 matçda cəmi 1 qol vura bildiyi Taylandda (təsəvvür edin - TAYLAND!) “Buriram Yunayted”dəki fiaskodan sonra Türkiyənin “Kocaelispor” klubuna keçdi.
Bu duet Avropanı fəth edəcək? Biz sadəcə digər oyunçular haqqında susacağıq, çünki bu iki oyunçu ilə müqayisədə qalanları sadəcə sıravidən də aşağıdırlar. Deməli, gürcü variantının təkrarını gözləməyin mənası yoxdur. Təəssüf ki, biz düzgün tərəfdən başlamadıq. Və belə yanlış yanaşma birinci dəfə deyil. Artıq heç kim nağıllara inanmır...
P.S. Bəli, futbolda möcüzələr olur. Amma Santuş AFFA-nın rəhbərliyi altında Azərbaycan millisindən gözlənilən (ən azından bizi inandırmağa çalışırlar ki, həqiqətən nəsə gözləyirlər) artıq möcüzə deyil, bütün fizika qanunlarına, məntiqə və bütün Kainat qanunlarına zidd olan istəkdir. Məni bağışlayın, sadəcə belə olmur. Amma AFFA-nın atdığı mərmilərin həmişə eyni çuxura düşməsi artıq reallıqdır, biz artıq buna dəfələrlə şahid olmuşuq və inanırıq. Təəssüf ki, inanırıq...
Ayna.az
Geri qayıt