Protein qurbanı olan idmançılar: əzələ yoxsa piy yığını?
27-02-2017, 11:57
Bütün bunlar hamı kimi idmançıların da üzləşdiyi problemlərdir. Bəs maraqlıdır, görəsən həmişə formada qalmalı olan idmançılarımız hansı yeməklərdən uzaq durmalıdırlar? Onlar pəhriz saxlayarkən həkimlə məsləhətləşirlər, yosa bunu kortəbii edirlər?
Suallara cavab tapmaq üçün Azərbaycan Gimnastika Federasiyasının (AGF) qidalanma proqramını tərtib etmiş diyetoloq Leyla Zülfüqarlıya müraciət edik. Yeniçağ.az-ın suallarını cavablandıran L.Zülfüqarlı özfəaliyyət şəkildə saxlanılan pəhrizlərin ciddi fəsadlarını yaşamış idmançılarla çox qarşılaşdığını dedi:
“Diyetologiya tibbin bir qoludur. Burada özfəaliyyət məsləhətlər və prosedurlar təhlükəli ola bilər. Həmişə demişəm ki, qidanın təsiri, dərmanın təsirindən daha çoxdur. Təsəvvür edin, özbaşına qəbul edilən dərmanların fəsadları necə olursa, düzgün qidalanmamağın təsiri ondan qat-qat artıqdır. İdmançıların özəl qidalanma rejimi var, buna mütləq əməl olunmalıdır.
Təəssüflər olsun ki, Azərbaycan idmanında bu məsələdə özfəaliyyət hökm sürür. Mənə məşhur idmançılardan tutmuş qeyri-peşəkarlara qədər müraciət edənlər olub. Düzdür, kiminsə adını çəkmək fikrində deyiləm, amma savadı olan başa düşür ki, formada qalmaq təkcə proteinlərlə qidalanmaqdan ibarət deyil. İnsanın fərdi qida rasionu olmalıdır. Bunu anlayanları həmişə alqışlamışam. İdmançının akademik səviyyədə qida rasionu olmalıdır. Bunu da həkim, dietoloq məsləhət görə bilər. İdmançı öz işində necə peşəkardırsa, qidalanma məsələsində də peşəkar olana müraciət etməlidir. Mənim Türkiyədə təhsil aldığım məkanda bizim dərslərin bir qismi məhz idmançıların qidalanması ilə bağlı olub. Bildiyiniz kimi mən eyni zamanda Azərbaycan Gimnastika Federasiyasının da diyetoloquyam. Biz hətta oradakı məşqçilərə belə qidalanma ilə bağlı bəzi nüansları başa salmışıq.
Ümumiyyətlə, “fast food “lar, enerji içkiləri, süni qidalar – bunlar nəinki idmançılara, ümumiyyətlə heç kimə olmaz. Bir məsələni xüsusi qeyd etmək istərdim. Elə qeyri-peşəkar idmaçılar var ki, özlərinin yanlış qidalanması bir yana, rəhbərlik etdikləri zala gələnlərə qidalanma ilə bağlı səhv məlumat verirlər. Deyərdim ki, rafinə olunmuş düyüdən çox istifadə edirlər. Hətta bununla bağlı polemikaya da girməyə hazırdırlar ki, guya bu qida idmançıların rasionunda çox olmalıdır. Amma bunun fəsadlarını da görürlər. Hətta çörəkdən tamam imtina edir, yalnız düyü yeyirlər. Burada nəzəri cəhəddən çox ciddi səhvlər var. Proteinlər yeganə qidadır ki, enerji depolaması olmur. Bəzi məşhur fitnes salonları da var ki, orada da qidalanma ilə bağlı necə səhv məsləhət verdiklərini gözümlə görmüşəm.
Ad çəkməyəcəm, amma tanınmış idmançılar var ki, olduqca yanlış qidalanırlar. Hətta kənardan iriçiyinli, əzələli görünən insanlarda piylənmə dərəcəsi tapmışam. Yəni o insanın çəki şkalası normal səviyyədə olmayıb. Çünki proteinlərdən içib, məşq edir, düşünür ki, düzgün iş görür. Analiz verəndə isə məlum olur ki, sən demə, orqanizminə çox böyük ziyan vurub”.
Bu məqamda idmançılarımıza üz tutub, onların qida rasionui ilə maraqlandıq. Görəsən onlar düzgün pəhriz saxlaya bilirlərmi? Nəfslərinə necə hakim olurlar?
Əməkdar idman ustası, Əməkdar məşqçi, Kikboksinq üzrə 22 qat Dünya çempionu, məşhur idmançı Eduard Məmmədov qidalanmasına diqqət etdiyini desə də bəzən enerjili içkiləri qəbul etdiyini və “fast food ” yediyini etiraf etdi:
“Qida qəbul edərkən, fikir verirəm ki, kalorili olsun, enerji versin. Bu baxımdan da daha çox sıyıq yeməyə çalışıram. Çünki sıyıq həm adamı tox tutur, həm də enerji baxımından yaxşıdır. Ən çox isə “Hercules” sıyıqlarına üstünlük verirəm. Sıyıq olmayanda isə kəsmik yeyirəm, süd içirəm. Hətta hər səhər çalışıram ki, mütləq 1 qaşıq bal yeyim. Bundan sonra lap bir dilim də olsa öyrəşdiyim yağ-çörək yeyirəm. Sulu yeməklərə üstünlük verirəm. Naharda şorba yeyirəm. Axşam məşqindən sonra isə menyuda düyü, toyuq filesi, ya da steyk olur. Düzdür, ətdə kalori çoxdur, amma çalışıram qədərində yeyim ki çəkim artmasın. Etiraf edim ki, balaca uşaqlar kimi mən də qazlı içkiləri xoşlayıram. Yarış olmayanda özümə qazlı içkilərdə, kompotda qadağa qoymuram. Amma yarışlardan əvvəl bunları tamam azaldıram. Bir şeyi də deyim ki, tərslikdən idmançı məşq edəndə şirin bir şey içməyi xoşlayır. Axı nə qədər şirin çay içmək olar? (gülür) İnsan başqa içkilər də istəyir. O ki qaldı enerjili içkilərə, onları məşqdən əvvəl yox, sonra içirəm. Bu həm susuzluğu yatırır, həm yorğunluğu aradan qaldırır, həm də adama doğrudan da enerji verir. Hər gün də olmasa aradabir olur. Amma 1 “banka”dan artıq içmirəm. Yalan danışmayacam, lap balaca uşaq kimi, “fast food ” dəlisiyəm. Amma yarış qabağı , bir həftə qalmış qazlı içkiləri, “fast food”u, dönəri tamam azaldıram. Düzdür, idmançı kimi pəhrizimi pozmamağa çalışıram, amma hər şeyin dadına baxmaq lazımdır. Dözmək olmur axı.. Yarışdan əvvəl isə çörəyi və şirnini azaldıram”.
“Azərbaycan Real Aykido İdman Federasiyası”nın prezidenti Fariz Abdullayev isə elə pəhriz nəticəsində, 4 aya 20 kq. arıqladığını dedi. O, həmçinin nəfsini saxlaya bilmədiyi yeməkdən də danışdı:
“17 ildir ki, peşəkar idmandayam. Vaxtı ilə qıdalanmaq mövzusunda bir az ciddi olmamışam. Buna görə də çəkim hardasa 105-106 kq-a qədər artmışdı. Düzdür, bu çəki mənə idmanda o qədər də çətinlik törətmirdi. Amma bilirdim ki, həm görkəm, həm də sağlamlıq baxımından artıq çəkinin olması məsləhət deyil. Bundan sonra pəhriz saxlamağa başladım. Həmin ərəfədə də karbohidratla zəngin olan qidalardan uzaq durmağa başladım. Nəticədə, 4 aya 20 kq. arıqladım. Bununla da çəkimi 85 kq-a sala bildim. Artıq özümü daha rahat və sağlam hiss edirəm. Təbii ki, artıq çəkinin heç kimə xeyri yoxdur. Nəfsimi saxlaya bilmədiyim qidalar sırasında ən əsası şirniyyatdır. Bununla da lazımi qədər mübarizə aparıram. Buna görə də sadəcə, əlamətdar günlərdə bir az şirniyyatla çay içirəm. Yəni özümə belə bir qayda qoymuşam. Bir çox ziyanlı qidalar var. Buna misal olaraq, enerjili içkiləri və “fast food”ları qeyd edə bilərəm. Enerjili içkilər idmançıları aldadır; insan özünü bir müddət gümrah , sonradan isə ikiqat yorğun hiss edir . Bu cür içkilərin gündəlik qəbulu isə asılılıq yaradır. Çəki atmaq istəyənlərə məsləhət görürəm ki, karbohidradla zəngin qidalardan uzaq dursunlar, çox çörək, şirniyyat qəbul etməsinlər. Bundan əlavə gecələr yatmazdan əvvəl yeməsinlər. Bir az meyvə olar, amma o da az miqdarda… Çünki meyvələrdə də karbohidrat dərəcəsi var”.
Geri qayıt