“Bundan sonra heç bir Qərb təşkilatı Azərbaycana hansısa sahədə təzyiq edə bilməyəcək"
4-04-2023, 08:52
ABŞ və Avropanın bir çox siyasi institutları, maliyyə fondları, hüquq-müdafiə təşkilatları Azərbaycanda uzun müddət fəaliyyət göstəriblər. Onların bəziləri fəaliyyətlərini hazırda da davam etdirirlər. Azərbaycan dövləti sağlam əməkdaşlıq prinsiplərinə və vətəndaş cəmiyyəti ənənələrinə sadiq qalaraq onların fəaliyyətinə daim imkan yaradıb. Lakin təcrübə göstərir ki, başda USAİD olmaqla ABŞ hökumətinə bağlı olan, eləcə də guya, müstəqil olan bu cür təşkilatlar vətəndaş cəmiyyətlərinin inkişafına töhfə verməkdən daha çox, siyasi proseslərə müdaxilə etmək, cəmiyyəti çaşdırmaq, ictimai-siyasi prosesləri manipulyasiya etmək, dövlətçilik prinsiplərini zəiflətmək məqsədi güdürlər.
Bir qayda olaraq, bu cür təşkilatlar Azərbaycan dövləti ilə müəyyən istiqamətlərdə əməkdaşlıq etsələr də, onların əsas fəaliyyət istiqaməti, özlərinə sadiq qeyri-hökumət təşkilatları, media qurumları yaratmaq, özünəməxsus şəbəkə formalaşdırmaq, radikal siyasi qüvvələrin anti-dövlət fəaliyyətinə dəstək vermək olub. Azərbaycan dövlət müstəqilliyi əldə etdikdən sonra USAİD, NED, Fridrix Nauman, Marşall, İREX və digər bu kimi qurumlar ölkəmizdə “5-ci kolon” formalaşdırmaq və ondan siyasi hakimiyyətə qarşı təzyiq vasitəsi kimi istifadə etmək, iradələrini diktə etmək, güzəştlərə nail olmaq üçün istifadə ediblər. 2000-ci ilin əvvəllərindən başlayaraq postsovet məkanında baş vermiş rəngli inqilablar, sonrakı dövrdə Yaxın Şərqi qarışdırmış siyasi kataklizmlər Qərbin formalaşdırdığı şəbəkələrin yaxından iştirakı ilə baş tutub.
Məhz bu cür milli mənafeyə zidd fəaliyyətlərin qarşısını almaq məqsədilə Azərbaycanda vətəndaş cəmiyyəti institutlarının xaricdən maliyyələşməsinin qarşısı alındı. Həmin dövrdə QHT-lər vasitəsilə siyasi partiyaların maliyyələşdirilməsi adi praktikaya çevrilmişdi. Radikal müxalifətin zaman-zaman təsis etdiyi SİDSUH, Demblok, İctimai Palata, Milli Şura və digər bu kimi qurumlar məhz Qərbin dəstəyi sayəsində baş tuturdu. Lakin bu yolla hakimiyyətə qarşı müxalifətin birliyini təmin etmək, ondan güclü alternativ formalaşdırmaq cəhdləri baş tutmadı. Xalq süni şəkildə stimullaşdırılan bu prosesi və onun pozucu aktorlarını qəbul etmədi. Xarici qüvvələr Azərbaycanda onların buyruqları ilə hərəkət edən QHT və siyasi partiyalara Gürcüstan üzərindən pul çatdırmağa başladılar. Maliyyə vəsaitləri Gürcüstana göndərilir, oradan isə bəzi QHT nümayəndələrinin vasitəsilə Azərbaycana ötürülürdü. ABŞ-nin maliyyə yardımı adı altında qeyri-sabit, çevriliş və xaos üçün münbit şərait yaratmaq səyləri hələ də davam edir. Əvvəlcə Qərbin, sonra Rusiyanın, daha sonra isə İranın şəbəkələri darmadağın edildikdən sonra boş qalan yerin yenidən Qərb təsisatları tərəfindən doldurulmasına cəhdlər göstərilir. Bu fəaliyyətə indi USAİD və onun qatı ermənipərəst rəhbəri Samanta Pover başçılıq edir. USAİD ABŞ Mərkəzi Kəşfiyyat qurumunun alt qolu kimi yaradılıb. Hazırda yardım adı altında ayrı-ayrı ölkələrin daxili işlərinə aktiv şəkildə müdaxilə etməklə məşğuldur.
Təsadüfi deyil ki, bu təşkilat 2023-2025-ci illərdə müxtəlif ölkələrdə dırnaqarası vətəndaş cəmiyyəti quruculuğuna 9,5 milyard dollar vəsait ayırıb. Bu yaxınlarda açıqlanmış “Demokratiya doktrinası” çərçivəsində bu vəsaitin müxtəlif ölkələrdə çevriliş planlarının reallaşdırılmasına yönəldiləcəyi şübhə doğurmur. Qeyd edək ki, USAİD 1991-ci ildən başlayaraq Azərbaycanda da fəaliyyət göstərir. Rəsmi missiyası zəif inkişaf etmiş, ehtiyacı olan ölkələrə dəstək göstərmək olan bu təşkilatın, o dövrün Azərbaycanında fəaliyyət göstərməsi anlaşılan idi. Lakin indi Azərbaycan özü bir çox dövlətə yardım edir və bir çox iri layihələr üçün donor funsksiyasını yerinə yetirmək gücündədir. O zaman USAİD-in ölkəmizdə fəaliyyətinə nə ehtiyac var? Təşkilat Azərbaycan kimi inkişaf etmiş dövlətə sərf etdiyi vəsaiti həqiqətən ehtiyac olan ölkələrə, məsələn, yardıma möhtac Ermənistana xərcləsə, daha məntiqli olar.
DİA.AZ-ın məlumatına görə, BAXCP sədrinin müşaviri, politoloq Azər Qasımov "Şərq"ə açıqlamasında deyib ki, böyük və hegemon dövlətlərin istər dövlət, istərsə də onların yaratdığı təşkilatların fəaliyyətinə həmin dövlətlərin siyasəti nöqteyi-nəzərindən yanaşmaq lazımdır. Analitik vurğulayıb ki, bu siyasət nəticəsində fəaliyyət göstərdikləri dövlətlərdə onların maraq dairələrinə uyğun kontingent formalaşmasına müqayisəli yanaşmaq lazımdır:
"Bəzi ölkələrin bu tərz kontingentinə, həqiqətən də, "5-ci kolon" adı vermək olsa da, bəzi ölkələrin fəaliyyətinə bu adı verməyin doğru olmadığı qənaətindəyəm. Qərbin bu kimi təşkilatlarının hesab edirəm ki, "5-ci kolon" kimi kontingent formalaşdırmaq istəyi həmin ölkələrin inkişafına yönləndirilə bilər. Amma bəzi ölkələrin bu kimi kontingentlərinə isə bunun əksini demək olar. Onların "5-ci kolon"ları həmin ölkə daxilində inkişafa xidmət etmir. Əksinə, dövlət təhlükədizliyinə birbaşa təhlükə yaradırlar. Məsələn, İran və Rusiya kimi. Təbii ki, Qərb təşkilatlarının içərisində də qərəzli, lobbilərə bağlı təşkilatlar var. Onların fəaliyyətini nəzarətdə saxlamaq lazımdır. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən təşkilatların siyasi proseslərə müdaxilə cəhdlərini neytrallaşdırmaq üçün ölkə daxilində onların müdaxiləsini labüd edən istər siyasi, istərsə də digər onların maraq dairəsində olan sahələrdəki çatışmazlıqları aradan qaldırmaqla nail olmaq olar".
A.Qasımov Qərblə İran və Rusiyanın "5-ci kolonlarını" müqayisə edib: "İranın "5-ci kolon"unun fəaliyyətini gördük. Millət vəkilinə silahlı hücum təşkil etdiər. Rusiyanın "5-ci kolonu" ölkəni Rusiyaya birləşdirmək istəyirlər. Qərbin "5-ci kolonu" nə istəyir? Ölkədə olan çatışmazlıqları aradan qaldırmaq üçün Azərbaycana təzyiq edirlər. Bir sözlə, bizim inkişafımızı dolayı yolla istəyirlər. Burada başqa niyyətləri olan təşkilatlar da ola bilər. Azərbaycan olaraq konkret Qərbin təşkilatlarının qarşısını almağın yolu demokratik, dünyəvi, sivil dünyanın qəbul etdiyi islahatlar, tədbirlər görməkdir. Bundan sonra heç bir Qərb təşkilatı Azərbaycana hansısa sahədə təzyiq edə bilməyəcək".
Geri qayıt