“Seçkinin tez, ya gec keçirilməsinin parlamentə düşməyə dəxli yoxdur”
4-07-2019, 09:18
Bu günlərdə sosial şəbəkələr və bəzi media orqanlarında parlamentin buraxılacağı və növbədənkənar seçkilərlə bağlı qərarın veriləcəyi ilə bağlı dezinformasiya kimi təqdim olunan xəbər şimşək effekti verdi. YAP üzvü, 40 saylı Kəpəz ikinci (Gəncə) seçki dairəsindən seçilmiş deputat, Milli Məclisin Səhiyyə, həmçinin Əmək və sosial siyasət komitələrinin üzvü Musa Quliyev (Urud) “Yeni Müsavat”ın bununla bağlı suallarını cavablandırdı:
- Musa müəllim, bu il ərzində artıq neçənci dəfə növbədənkənar seçkilərin keçiriləcəyi barədə xəbər yayıldı. Bu məlumatın hansısa əsasının olmadığı bildirilsə də, davamlı şəkildə eyni məzmunlu xəbərlər tirajlanır. Bunun səbəbləri barədə nə deyə bilərsiniz?
- Əvvəla, bəzi kütləvi informasiya vasitələrində sensasiya yaratmaq meyli var. Eyni zamanda sosial şəbəkələrdə bu meyl, bu tendensiya daha güclüdür. Düzdür, sosial şəbəkələr Azərbaycanda son illər ərzində çox geniş yayılıb, amma hələ tam oturuşmayıb, formalaşmayıb. Əslində sosial şəbəkələrdə də bir polemika mədəniyyəti, əndazə, məsuliyyət hissi olmalıdır. Görünür, hələ təzə başlamışıq deyə, bizə bir neçə il vaxt lazım gələcək ki, sosial şəbəkələr müəyyən mədəniyyət və ünsiyyət formalarına yiyələnsin. Yəni bu şayiələr, müzakirələr sensasiya yaratmaq-maraqlı oxunmaq arzusundan və məsuliyyətin az olmasından irəli gəlir. Rəsmi olaraq da elə bir fikir yoxdur. O ki qaldı iyul ayında növbədənkənar sessiyasının daha iki iclasının keçirilməsinə, burada da təəccüblü və qeyri-adi bir məsələ yoxdur. Yaz sessiyası başa çatmaq ərəfəsində məlum oldu ki, parlamentin gündəliyində yarımçıq qalan xeyli məsələlər var. Ona görə bir çox deputatlar Milli Məclisin sədrinə müraciət etdilər ki, yaz sessiyasından əlavə növbədənkənar sessiya çağırılsın və yarımçıq qalan məsələlər bitsin. Növbədənkənar sessiya da 2 iclasdan və ya 5 iclasdan ibarət ola bilər. Burada da qəribə bir məsələ yoxdur. İyulun 9-u və 12-də nəzərdə tutulan iclaslar da həmin o növbədənkənar sessiyanın iclaslarıdır. Yəni nə fövqəladə iclasdır, nə xüsusi iclasdır, nə də xüsusi tapşırıqla olan iclasdır. Həmçinin Milli Məclisin buraxılması da şayiə səviyyəsindən yuxarı qalxmır. Bunu rəsmi mənbələr də təsdiq etmir, nə də ki, həmin mənbələrdən belə bir məlumat yoxdur. Milli Məclis də niyə özünü buraxmalıdır ki? Bunu deyənlər özləri birinci öz suallarına cavab versinlər və cavablarını tapsalar, bizə də desinlər.
- Çox maraqlıdır, dəfələrlə bildirilib ki, konstitusiyaya əsasən, seçkilər gələn ilin noyabrında keçiriləcək. Amma vaxtaşırı növbədənkənar seçkilərin keçiriləcəyi barədə xəbər yayılır. Sizcə, bu məsələyə ictimai maraq haradandır? Nədən mövzuya həssas münasibət var və ictimai rəy parlament seçkilərinin vaxtından qabaq keçirilməsini istəyir?
- İctimaiyyət də istəmir, ictimai maraq da deyil. Bu, sadəcə olaraq, sosial şəbəkələrdə və bir neçə saytlardadır. Saytların da çoxu sensasiya dalınca qaçır, daha çox oxunmaqdan ötrü. Bəzən beş səhifəlik müsahibə veririk, onun içərisindən bir dənə maraqlı görünəcək, camaatın diqqətini cəlb edəcək söz tapıb başlığa çıxarırlar. Mətni oxumayan şəxslər də sosial şəbəkədə həmin fikrə rəy yazmağa başlayırlar. Bu da o şəkildə sensasiya yaratmağa xidmət edir ki, guya Milli Məclis buraxılır, növbədənkənar seçki keçiriləcək. Amma heç kəs demir ki, parlament niyə buraxılır və niyə növbədənkənar seçki keçirilməlidir. Bu barədə nə rəsmi məlumat, nə rəsmi açıqlama yoxdur. Əslində rəsmi açıqlamalar var ki, bu, olmayacaq, növbəti seçki öz vaxtında, 2020-ci ilin noyabrında keçiriləcək. Amma Milli Məclisin buraxılması üçün əsaslar varmı, yoxmu, bunu söyləyən yoxdur, “Milli Məclis buraxılır” deyənlərin içərisində. Hesab edirəm ki, bu, sensasiya naminə və oxucu toplamaq marağından irəli gəlir. Bir də bəli, radikal müxalifət cəbhəsinin arzuları var ki, seçki daha tez olsun, bəlkə onlar parlamentə düşə bildilər. Amma seçkinin tez, ya gec keçirilməsinin parlamentə düşməyə dəxli yoxdur. Parlamentə düşməkdən ötrü nüfuz qazanmaq lazımdır.
- Bəs parlamentin hazırkı tərkibi hakim düşərgəni qane edirmi?
- Hakim partiyadan söhbət gedirsə, o, yalnız öz deputatları üçün cavabdehdir və öz deputatlarının fəaliyyətinə qiymət verir. Həmin deputatların da fəaliyyəti YAP-ı qane edir. Deputatın fəaliyyətinə qiyməti də onun seçicisi verməlidir.
- Hakim partiyanın rəhbərliyində təmsil olunan Siyavuş Novruzov bir neçə dəfə həmkarlarına xitabən onları mövqe bildirməyə çağırıb. Bu mənada gözləmək olarmı ki, susqun deputatlarla yolların ayrılacağını, tərkibin ciddi şəkildə dəyişəcəyini güman etmək olar?
- Güman və reallıq ayrı şeydir. Mövqe bildirmək deyəndə ki, hər kəsin mövqeyi bəllidir, ortadadır. YAP-ın hər bir deputatının mövqeyi aydındır ki, bu, Heydər Əliyev yoludur, İlham Əliyevin müəyyən etdiyi və apardığı siyasətdir, YAP-ın hər bir üzvü bu xəttə sadiqdir, sədaqətlə xidmət edir, o cümlədən də parlament üzvləri. Amma Siyavuş müəllim ola bilsin konkret məsələ üçün “mövqe bildirin” söyləyib. YAP-çı deputatların mövqeyi aydındır. Konkret məsələ ilə bağlı da mövqeyini hərə bir cür bildirir, kimi müsahibəsində, kimi gördüyü işində, kimi televiziya verilişində, kimi qanunla bağlı çıxışında. Kimisi də heç mövqe bildirmir, bu da var.
- Bəs mövqe bildirməyənlərə münasibət necədir?
- (Gülür). Mən onu deyə bilmərəm. Bunu seçki vaxtı biləcəyik.
- Növbədənkənar seçkinin keçirilməsi ona görə zəruri sayılır ki, növbəti prezident və parlament seçkiləri eyni ilə təsadüf edəcək. Bu, nə dərəcədə ciddi amil sayılır?
- Bu, prinsipcə texniki bir məsələdir. Ancaq bu, hər 35 ildən bir üst-üstə düşə bilər. Prezident seçkiləri 2025-ci ilin aprelində keçiriləcək, parlament seçkiləri isə konstitusiyaya görə, 2025-ci ilin noyabr ayında keçiriləcək, əgər irəli çəkilməsə. Orada 6 ay fərq var, bir çətinlik yoxdur. Bizim dövlətçilik təcrübəmizdə bir il ərzində iki seçki, yaxud seçki və referendum keçirmək ənənəsi də var. Mən burada bir çətinlik görmürəm.
- Məntiqlə parlament və bələdiyyə seçkilərini eyni ildə keçirmək daha rahatdır, nəinki prezident və parlament seçkilərini...
- Düzü, mən onların dərinliyinə çox varmıram. Məni çox da düşündürmür ki, seçki bu il olacaq, ya gələn il. Amma hər halda, mən bu gün belə bir rəsmi məlumat eşitməmişəm ki, parlament seçkiləri vaxtından qabaq olacaq.
- Milli Məclisin növbədənkənar sessiyasının iyulun ortalarınadək davam etdirilməsi də xeyli rezonans doğurdu. Bununla bağlı səslənən fikirləri əsaslı saymaq olarmı?
- Təcrübədə olub. İyul və avqust ayında da keçirilib. Elə mənim özüm parlamentdə olduğum zaman fövqəladə sessiya çağırılıb. Amma bu, növbədənkənar sessiyadır. İki il bundan əvvəl “Normativ hüquqi aktlar haqqında” Konstitusiya qanunu qəbul olundu. Həmin qanuna görə, qanuna əlavə və dəyişikliklər də üç oxunuşda müzakirədən keçir və ondan sonra qəbul olunur. Üç oxunuşda müzakirə olunduğuna görə, parlamentin iş yükü artır. Buna görə də bu il bir çox qanunlar ilk oxunuşdan keçmişdi, növbəti oxunuşun payız sessiyasına saxlanılması məqsədəuyğun deyildi. Ona görə də deputatlar Milli Məclis rəhbərliyinə müraciət edərək növbədənkənar sessiyanın keçirilməsini xahiş etdilər. Növbədənkənar sessiyanın bir iclası da ola bilər, bir neçə iclası da. İyul ayında da iki iclasımız olacaq, yəqin ki, bununla bitər.
- Yay tətilinin qısalması sizi narahat etmədi ki?
- Yox. Əslində bizim tətilimiz də nisbidir. Tətil dövründə bir çox deputatlar elə öz seçiciləri ilə görüşür, işləyir. Bir çox deputatlar beynəlxalq tədbirlərdədir. Yaxud ola bilsin bəzi deputatlar QHT-lərin xətti ilə müəyyən tədbirlərdə iştirak edirlər. Yəni bizdə normativ qəbul olunmuş iş rejimi yoxdur, o cümlədən də tətil rejimi. Digər tərəfdən, Milli Məclisin deputatlarının tətil vaxtı kifayət qədərdir və iclasların keçirilməsi bizim istirahətimizə mane olmayacaq. Bir də ki, istirahət etmək üçün uzaqbaşı üç həftə tam kifayət edir.
- Sosial şəbəkədə belə bir iddia var idi ki, deputatlara yay boyunca ölkəni tərk etmək qadağan olunub. Nə qədər ciddi məlumatdır?
- (Gülərək) Yox, heç kəsə heç nə qadağan olunmayıb. Bu da növbəti şayiələrdən biridir.
- Yuxarıda dediklərinizdən belə başa düşdüm ki, hakim partiyada parlament seçkiləri məsələsi müzakirə mövzusu deyil, eləmi?
- Yox, belə söhbət, ümumiyyətlə, yoxdur. Hakim partiyada təmsil olunanlar, istər partiya sədrinin müavini, icra katibi Əli Əhmədov, istərsə də icra katibinin müavini, İdarə Heyətinin üzvü Siyavuş Novruzov da mətbuata açıqlamalar veriblər ki, seçki 2020-ci ilin noyabrında keçiriləcək. Yəni ortada konkret mövqe var. Hakim partiyada heç kim tərəfindən növbədənkənar, yaxud vaxtından əvvəl seçki barədə fikir səslənməyib.
- 2020-ci il həm də icbari tibbi sığortaya keçidlə əlaqədar çox əlamətdar olacaq, deyilmi?
- Bəli, bu, çox mühüm, bütün ictimaiyyəti düşündürən, maraqlandıran, hamını darıxdıran bir məsələdir. İcbari tibbi sığortanın tətbiqini çox insanlar gözləyir. Allah qoysa, 2020-ci ildən bütün ölkə ərazisində icbari tibbi sığortanın tətbiqinə başlanacaq.
- Bu, yenə də müəyyən əraziləri əhatə edəcək, yoxsa bütövlükdə ölkəyə aid olacaq?
- Düşünürəm ki, yox... Bizim qəbul etdiyimiz qanunda da göstərilir, həm də prezident fərmanında da göstərilir ki, 2020-ci il yanvarın 1-dən bütün ölkə ərazisində tətbiq olunsun. Amma ola bilər ki, hazırlıq işi başa çatmaya bilər.
- 2019-cu ildə də tətbiqi gözlənilirdi. Qərar yenə də ertələnə bilərmi?
- Yox, 2019-cu ildə ümumi fikir var idi, amma konkret qanunda, ya prezident fərmanında müddət göstərilməmişdi. Amma keçən ilin sonunda TƏBİB Publik Hüquqi şəxsin yaranması ilə bağlı prezidentin fərmanı oldu. Orada da göstərildi ki, 2020-ci il yanvarın 1-dən fəaliyyətə başlayacaq. Ötən ilin sonunda “Tibbi sığorta haqqında” Qanuna da 100-dən çox dəyişiklik oldu. Orada da göstərildi ki, əsas müddəalar gələn ilin 1 yanvarından qüvvəyə minəcək. Yəni icbari sığortanın bütün ölkə ərazisində tətbiqi ilə əlaqədar. Amma yenə deyirəm, müəyyən məsələlər başa çatmaya və qismən də tətbiq olunmaq imkanı yarana bilər. Bunu İcbari Tibbi Sığorta Agentliyinin rəhbərliyi daha yaxşı bilər. Onu da deyim ki, dünya təcrübəsində icbari tibbi sığortanın bütün ölkə ərazisində birdən-birə tətbiq edilib, oturuşması yoxdur. Bəzi ölkələrdə 3, 4, 5 ilə tam oturuşmuş ola bilir. Burada tam icbari tibbi sığortadan da söhbət gedə bilər, qismən tibbi sığortadan da. Amma mən düşünürəm ki, Azərbaycanda 2020-ci ilin 1 yanvarında bütün ölkə ərazisində icbari tibbi sığortaya keçmək üçün tam imkan və şərait var.
- Musa müəllim, təqribən 10 gündən sonra tətilə çıxacaqsınız. Harada dincələcəksiniz?
- Hələlik Bakıdayam. Mən adətən Azərbaycanda dincəlirəm, təbiətən kənd adamıyam, dağlarda olmağı daha çox sevirəm. Yəqin ki, Azərbaycanda olacağam. Gəncə və Gəncə ətrafında dincələcəyəm.
“Yeni Müsavat”
Geri qayıt