“Mədəniyyət diplomatiyasından yararlanmağı bacarmalıyıq”
Bu gün, 12:41
Azərbaycan mədəniyyətini və incəsənətini dünyada tanıdan böyük sənətkarlarımız həmişə olub. Sevindirici haldır ki, həmin görkəmli insanların yolunu davam etdirən gənclərimiz də var. Turan Manafzadə məhz belə gənclərdəndir.
Turan xanım İstanbuldakı Memar Sinan Gözəl Sənətlər Universiteti Dövlət Konservatoriyasında həm fortepiano, həm də dirijorluq sinfini bitirib. Dirijor, bəstəkar və pianoçu kimi uğur qazanan istedadlı musiqiçi tez-tez dünyanın müxtəlif ölkələrində, məşhur səhnələrdə çıxışlar edir, mədəniyyətimizin Elçisinə çevrilir. Qardaş Türkiyə Cümhuriyyətinin 100 illiyinə bəstələdiyi Marş azərbaycanlı sənətçiyə böyük uğur qazandırıb, qısa müddətdə əsəri 5 milyondan çox insan dinləyib.
Təkcə elə son bir neçə ayda Turan Manafzadə Londonda, Madriddə, İstanbulda, Tiranada çıxışlar edib və alqışlarla qarşılanıb. Yaradıcılıq işlərinin, konsert və qastrollarının çoxluğuna, vaxtının azlığına rəğmən Turan xanım “Reytinq” qəzetinin suallarını cavablandırmağa vaxt tapa bildi:
- Musiqiçi ailəsində dünyaya gəlmisiniz. Turan xanım musiqini seçmədi, musiqi Turan xanımı seçdi, - demək olarmı?
- Tanınmış pedaqoq və pianoçu, Əməkdar artist İslam Manafovun ailəsində böyüməyim dünya görüşümə, musiqi duyumuma şübhəsiz ki, öz təsirini göstərib, kiçik yaşlarından musiqi təhsili almağa başlamışam. Orta məktəbdə oxuyanda əksər yaşıdlarım kimi gələcək peşə seçimim, karyeram barədə düşünürdüm və bəlkə də qəribə görünə bilər, musiqiçi yox, tamam fərqli sahədə məslək sahibi olmaq istəyirdim. Sonra iş elə gətirdi ki, atamın pedaqoji və musiqiçi fəaliyyəti ilə bağlı ailəmiz Türkiyəyə köçdü. Məslək seçimi dövrü gəlib çatanda məhz valideynlərimizin qərarı ilə həm mən, həm də qardaşım Abuzər musiqini seçməli olduq və səkkizinci sinifdən Memar Sinan Gözəl Sənətlər Universiteti Dövlət Konservatoriyasına hazırlaşmağa başladıq. Həm hazırlıq prosesi, həm də qəbul imtahanları çətin olsa da, Abuzərlə bunu bacardıq və qəbul olunduq. Yadımdadır ki, həmin vaxt müəllimlərimizdən biri tələbə yoldaşlarımıza dedi ki, möhkəm dayanın, iki azərbaycanlı canavar gəlib...
Sualınızın cavabını detallı anlatmağım səbəbsiz deyil, görünür, valideynlərim istedadımı doğru duydular və məni daha düzgün yönləndirdilər. Konservatoriyada təhsil alarkən buna bir daha əmin oldum və musiqi üçün doğulduğumu anladım.
- Musiqini bəşəriyyətin universal dili adlandırırlar. Avropa ölkələrində konsertlər verən, böyük səhnələrdə uğur qazanan bəstəkar, dirijor və ifaçı kimi bu fikirlə razısınız yəqin ki...
- Əlbəttə, musiqinin güclü və effektiv bir dili var, sözlə, görüntü ilə ifadə oluna bilməyən duyğuları belə çatdırmağa gücü yetir, birbaşa insanın ruhuna təsir edə bilir.
Musiqi həm də mədəniyyət diplomatiyasının güclü qollarından biridir. Siyasilərin bəlkə də illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilir. Musiqi - dövlətlər, xalqlar, mədəniyyətlər arasında körpü salan, əlaqələr quran, insanları barışa səsləyən bir sənətdir. Ona görə də düşünürəm ki, mədəniyyət diplomatiyasından doğru-düzgün yararlanmağı bacarmalıyıq.
- Xalqımız işğala məruz qaldığı 30 il ərzində çox acılar çəkdi. Başımıza gətirilən bəlaları incəsənətin müxtəlif janrlarının dili ilə çatdırmağa çalışdıq. Bu baxımdan qardaşınız Abuzər Manafzadənin bəstələdiyi və sizin ifa etdiyiniz Xocalı qətliamına həsr olunan əsər mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Əcnəbi dinləyicilər faciə barədə çatdırmaq istədiyiniz mesajı necə qəbul edir?
- Abuzər bu əsəri müharibələrə, insanlığa qarşı soyqırımlara protesto kimi yazıb. Bəşəri duyğuları, dünyanın indiki vəziyyətində isə həm də çox aktual səslənən bu əsər çox maraqla qarşılanır. Qardaşımın “Xocalıya” əsərini dünyanın müxtəlif ölkələrində ifa edirəm, çalışıram ki, faciə qurbanlarının ağrı-acılarını, yaşadıqları dəhşətləri dinləyicilərə, xüsusilə əcnəbi tamaşaçılara çatdıra bilim. Müəllif də, ifaçı olaraq mən də hesab edirik ki, istədiyimizə nail oluruq. Bayaq qeyd etdiyim kimi, musiqinin unikal dilinin gücü də elə bundandır.
Bizim dövrün insanları maraqlı tale yaşayır, biz müharibələr, məğlubiyyətlər gördük, acılar çəkdik. Həm də böyük Zəfərin şahidi olduq. Bu gün Qarabağımız, dünyaya böyük musiqiçilər, nəhəng tarixi şəxsiyyətlər bəxş edən Şuşa azaddır, ölkəmizin suverenliyi tam bərpa olunub. Azad edilən ərazilərimizdə geniş quruculuq işləri görülür. Bu gün daha Qarabağın adı savaş xəbərlərində deyil, böyük mədəniyyət tədbirlərində hallanır. Biz hamımız, bütün insanlar buna çalışmalıyıq ki, dünyanın hər yerində barış olsun, müharibələr, Xocalıda yaşanan faciələr bir də təkrarlanmasın.
- Musiqimizi Avropada və dünyada daha yaxından tanıtmaq üçün nələr etməliyik?
- Söhbətimizin əvvəlində incəsənətin, özəlliklə də musiqinin gücündən, dövlətləri, xalqları tanıtmaq üçün ondan düzgün istifadədən danışdıq. Bu gün musiqimizi dünyada tanıtmaq üçün geniş imkanlar yaranıb. Təbii ki, biz də bu imkanlardan faydalanıb muğamlarımızı, milli musiqimizi, klassik və müasir bəstəkarların yaratdığı əsərləri təbliğ etməyi bacarmalıyıq. Bəs bunu necə etmək lazımdır,- sualı hər zaman aktualdır.
Milli muğamlarımızla yanaşı dünyanın duya, anlaya biləcəyi dildə ölməz əsərlər yaradan görkəmli bəstəkarlarımızı tanıtmalıyıq. 24 ildir Türkiyədə yaşayan musiqiçi kimi deyə bilərəm ki, Azərbaycan bəstəkarlıq məktəbinin çox parlaq nümayəndələrini qardaş ölkədə yetərincə tanıda bilməmişik.
Pianoçu kimi müxtəlif ölkələrdəki konsertlərimdə repertuarı qurarkən çalışıram dünya və Avropa müəllifləri ilə yanaşı Azərbaycan bəstəkarlarının da əsərləri yer alsın. Ölkəmizi xaricdə təmsil edən hər bir musiqiçi bu məsələlərə diqqət ayırmaqla Şərqlə Qərbin qovşağında yerləşən, mədəniyyətlərarası dialoqa böyük önəm verən, müsəlman aləmində ilk opera, balet, simfoniya yaradan Azərbaycanın təbliğinə töhfə verə bilər. Zalda oturan əcnəbi tamaşaçı anlamalıdır ki, ölkəmiz qədim tarixə və zəngin bir kültürə sahibdir, Qərbin modern mədəniyyətinə hörmət etməklə yanaşı öz milli mənəvi dəyərlərini də qorumağı bacarır.
- Bəstəkar, dirijor, pianoçu, vokalçı.... Turan xanım musiqiçi kimi özünü daha çox harda rahat hiss edir - əsər bəstələyəndə, dirijor pultu arxasında, yoxsa mikrofon önündə?
- Əvvəla bütün bu peşələri birləşdirən gözəl bir məqam var, o da musiqidir. Məşq zamanı və ya səhnədə tamaşaçı qarşısına çıxarkən bəstəkar, dirijor, pianoçu kimi özümü fərqli-fərqli xarakterlərdə hiss edirəm. Çünki ayrı-ayrılıqda bu sənətlərin hamısı insandan zəka, zəhmət, peşəkarlıq və tələbkarlıq istər. Ona görə də hansında daha rahat hiss etdiyimi deyə bilməyəcəm, əsas odur ki, mən musiqidə öz istedadımı realizə etməyi bacarıram, bu işin məsuliyyətini dərk edirəm. Gənc yaşımda Azərbaycanın dövlət sənətçisiyəm, Əməkdar artist fəxri adına layiq görülmüşəm. Yaşadığım Türkiyədə, o cümlədən, çıxışlar etdiyim xarici ölkələrdə Vətənim Azərbaycanı layiqincə təmsil etməyə çalışıram. Məncə önəmlisi də budur.
- Türkiyə Cümhuriyyətinin 100 illiyi ilə bağlı yazdığınız marş böyük maraqla qarşılanıb. Türkiyə mediasında, bizim mətbuatda, eləcə də sosial şəbəkələrdə bu marş haqqında yetərincə müsbət fikirlər səslənir...
- Dünya xəritəsində yeri, politika, ekonomi və hərbi sahədə sözü olan Türkiyə kimi strateji ölkənin Cümhuriyyətinin 100 illiyi sıradan bir olay deyil, həqiqətən də tarixi hadisədir. Mən də yaradıcı insan olaraq bu tarixi önəmi duyulan hadisəyə töhfə vermək istədim və “Türkiyə-100” adlı marş bəstələdim.
Əsərimi həm tanınmış siyasi xadimlər, həm də milyonlarla insan böyük maraqla qarşıladılar, isti, doğma bir münasibət bəslədilər. Marşı məktəblilərin, tələbələrin necə həvəslə ifa etdiyini görmək müəllif kimi məni duyğulandırır. Bəzi təhsil ocaqları məni onur ödülü ilə təltif edib.
Əsərlə bağlı daha bir məqamı vurğulayım, bu gün “Türkiyə-100” marşı türkdilli dövlətlərdə də sevilə-sevilə ifa olunmaqdadır, həmin ölkələrdə yaşayan insanlar milli musiqi alətlərində bu əsəri ifa edir və çəkib mənə göndərirlər.
Cümhuriyyətin 100 illiyinə belə bir marşın məhz azərbaycanlı gəncin yazması düşünürəm ki, ölkəm və şəxsim adına qürurverici hadisədir. Mən bu uğurun sevincini yaşamaqdayam, amma yaradıcılıqda dayanmaq, gördüyüm işlərlə kifayətlənək olmaz. Necə deyərlər, ömür bitər, sənət bitməz.
- Söhbətimizin əvvəlində üzləşdiyimiz faciələrlə bağlı məsələyə toxunduq. Qarabağda qazanılan tarixi zəfərimizlə bağlı əsər barədə düşünürsünüzmü?
- Türkiyədə təhsil alsam da, burda yaşayıb sənət uğurları qazansam da Azərbaycan daim qəlbimdədir. Ana Vətənimin əldə etdiyi hər bir nailiyyət təbii ki, məni sevindirməyə bilməz. Vətənə olan sevgimi hər zaman yaradıcılığımda əks etdirməyə çalışıram, “Azərbaycanım” və “Yüksəliş” əsərlərim məhz bu sevgidən doğub. Gələcəkdə də ana yurdum haqqında yeni əsərlərimin olacağını düşünürəm.
- Turan Manafzadənin Bakı konsertini nə vaxt gözləyək?
- Əziz Bakıda konsert vermək mənim üçün həmişə xoşdur. Burada yaşayan insanların musiqiyə, sənətə necə tələbkar yanaşdığını musiqiçi ailəsində böyüyən bir insan kimi gözəl anlayıram. Ona görə də Bakıdakı çıxışlarıma xüsusi hazırlaşıram. Burada konsertlərim olanda dostlarım, doğmalarım, hətta şəxsən tanımadığım insanlar əldə etdikləri biletləri sosial şəbəkələrdə paylaşırlar. Bu da mənə fərqli bir motivasiya verir. Sizinlə bu söhbətimizdə növbəti Bakı konsertimin vaxtını dəqiq söyləyə bilməsəm də, onu deyə bilərəm ki, yeni layihələrim var və çalışacağam bu konsertlər təkcə paytaxtda olmasın, ayrı-ayrı bölgələrimizi də əhatə etsin.
- Sizi tezliklə Vətəndə görmək ümidi ilə...
- Sayğı və sevgilərlə.
Etibar CƏBRAYILOĞLU
Reyting.az
Geri qayıt