"Direktor dedi, səni işə götürməyəcəm, “bezdarnı”san..."
2-05-2023, 23:08
Onu sənətdə atdığı ilk addımlardan tanıyıram. Hələ televiziyada “Dəcəllər” adlı uşaq verilişi hazırladığı vaxtlardan. İlk övladı dünyaya gələndə qəzetdə ““Dəcəllər”in dəcəli dünyaya gəlib” başlıqlı informasiya vermişdim. Hələ Gənc Tamaşaçılar Teatrının səhnəsində ilk hazırladığı “Tıq-tıq”dan. İstedadlı və bacarıqldır, özünü sənət yolunda oda-közə atır, həyata keçirdikləri potensialının yarısı deyil. Ona görə də özünü qane etmir, elə bilir, bu da o olmadı, nədirsə, ona doğru qaçır, çabalayır, çatmaq istəyir… Sənətin zirvəsi maraqlandırmır onu, zatən sənətin zirvəsi deyilən nəsnə yoxdur. Zirvə olmur, sənətkarın çatmaq istədiyi hüzura qovuşmaqdır. Bütün potensialını qoyduğu, içinə rahatlıq gətirən işi ortaya qoyan sənətkar daxilən hüzura qovuşur… Çətin ki, bu, hər kəsə nəsib ola.Adətən, ya özünü qane etmir, ya da bunun üçün zaman yetişmir. Bu saat bizim sənət aləmində ikinci hal hökm sürür. Mühitimiz yarımçıq qalmış sənət adamlarından korluq çəkmir, içi dolu, potensialı bol, amma meydanı dar olan adamlardan.
Nə isə, sonuncular qəhrəmanımın taleyindən yan keçsin. Bu saat kükrəyən dağ çayıdır, özünü qayadan qayaya çırpır, sakit axarına, məcrasına doğru hüzurlu yolu olsun. Qarşıda onu daha bir yarım əsr gözləyir, birinci yarım əsri arxada qoyması münasibəti ilə həm ona, həm də sizə onun hekayəsini danışmaq istəyirəm.
Söhbət əməkdar artist Nicat Kazımovdan gedir. Televiziyadan başlayıb, teatrla davam edən, aktyorluqdan rejissorluğa keçən, kinodan “yarımayan” Nicat Kazımov.
***
1972-ci il iyunun 17-də Şabran çəhərində (o vaxt Dəvəçi idi) Mirəziz və Güldəstə Kazımovların ilk övladı dünyaya gəlir. Adını Nicat qoyurlar ki, ailənin nicat yolu olsun.
Ondan sonra dünyaya gələn 3 uşaqla bərabər, ailə Nicat hələ uşaqkən Sumqayıt şəhərinin H.Z.Tağıyev qəsəbəsinə köç edir. Nicat Kazımov Tağıyev qəsəbəsində yerləşən Sumqayıt şəhər 6 nömrəli orta məktəbdə təhsil alıb. Məktəbdə fəal olub, yaxşı da oxuyurmuş. Sovet uşağı üçün şərəf sayılan pioner sıralarına da, komsomola da keçən ilk şagirdlərdən olub. Pioner baş dəstə rəhbəri, “komsorq” seçilib. Məktəb tədbirlərində şeir deyər, mahnı oxuyar, aparıcı olarmış.
İlk dəfə 1985-ci ildə Dzefirellinin ekranlaşdırdığı “Romeo və Cülyetta” filminə baxanda hiss edir ki, içində qəribə bir hiss baş qaldırıb. Bu əsər və onun ekran həlli Nicatı elə bir sehirli dünyaya aparır ki, indiyə qədər də ordan qayıda bilməyib. Aktyor olmaq arzusu onu əvvəlcə qəsəbədə Kirov adına klubun dram dərnəyinə çəkir. 10-cu sinifdə isə o vaxtkı İncəsənət İnstitunun hazırlıq kurslarına yazılır.
***
1989-cu ildə sənədlərini İncəsənət İnstitutuna verir, amma səhnə danışığından kəsilir. Həyatın istehzasına baxın, zaman keçir, səhnə danışığından kəsilən oğlan sonralar səhnə danışığı müsabiqəsində iki dəfə ardıcıl birinci olur, dövlət televiziyasının diktor müsabiqəsində isə 3 nəfərdən biri.
Növbəti il atası sənədlərini İncəsənət İnstitutuna verməyə qoymur, Nicatı məcbur edir ki, Dəmiryol texnikumuna getsin. Nicat texnikumda oxuya-oxuya Lütfi Məmmədbəylinin Xalq teatrına yazılır. Xalq teatırında “Oktay Eloğlu”, “Özümüz bilərik”, “Qaçırılmış qız” tamaşalarında oynayır. Nəhayət, 1991-ci ildə ailəsindən xəbərsiz sənədlərini Dəmiryol texnikumundan götürüb, İncəsənət İnstitutuna verir. Bu dəfə üç “5” alıb, dram teatrı və kino aktyorluğu fakültəsinə qəbul olunur. Çox keçmir, Gənc Tamaşaçılar Teatrında aktyor kimi peşəkar sənət yoluna ilk qədəmlərini qoyur. Onu teatra “Roneo və Cülyetta” tamaşasına dəvət etmişdilər. Zaman gələcək, Nicat Kazımov həmin tamaşanı rejissor kimi özü hazırlayacaq və özü ayrı-ayrı vaxtlarda həmin tamaşada iki əsas rolda oynayacaq, Romeo və Tibalt rollarında.
1992-ci ildən 1994-cü ilə qədər tearda hazırlanan bir neşə tamaşada ona rol verirlər. Məşqlərə gedir, amma tamaşalarda oynamır. Teatrın direktoru bir gün Nicat Kazımovu çağırıb soruşur ki, bala, rejissorlar sənə rol verirlər, niyə oynamırsan? Gənc aktyor deyir ki, mən onları rejissor saymıram! Sonralar Nicat Kazımov bu fikrin gəncliyin çılğınlığından yarandığını desə də o vaxt xeyirli bir işin təməlini qoymuşdu. Teatrın direktoru Kamal Qurbanov ondan “Bəs sənin üçün rejissor kimdir?” – soruşanda Nicat Kazımov Bəxtiyar Xanızadənin adını çəkir. Direktor da Bəxtiyar Xanızadəni işə dəvət edir. Dəvətdən iki ay sonra Bəxtiyar Xanızadə “Dəli yığıncağı” teatr studiyasını yaradır. Nicat Kazımov da həmin studiyanı – indiki Dövlət Pantomim teatrını yaradanlardan və ilk aktyorlarından biri olur. Sonra…sonra ordan da uzaqlaşır.
“Ona qədər “Ələddinin sehrli çırağı”na görə “İlin rejissoru” oldum. Gənc Tamaşaçılar Teatrının rus bölməsində uğurlu tamaşalarım olub. Tamaşalarımdan utanmıram, amma demirəm ki, hamısı uğurludur. 18 tamaşadan 5-nin adını çəkərəm – “Ələddinin sehirli çırağı”, “Ana qaz”, “Xeyir və Şər”, “Pəri cadu”, “Kabuslar””.
Bir tamaşaçı kimi onun seçimi ilə razıyam. Beşinin içindən isə “Ana qaz”, “Pəri cadu” tamaşalarını seçərdim. Seçim olanda belə olur. Adını çəkdiyim hər iki tamaşa təkrarsız sənət əsəridir. Heç kimin işinə, özünün digər tamaşalarına bənzəmir, amma dəst-xətti həmindir, özünə xas.
***
“Zorən şorgöz” tamaşasına quruluş verməzdən çox əvvəl olub bu hadisə. Bu tamaşanı Akademik Dram Teatrın səhnəsində hazırlayana qədər Nicat Kazımov Gənc Tamaşaçılar Teatrının səhnəsində onlarla uğurlu tamaşa ərsəyə gətirib. “Tıq-tıq və Tuk-tuk” (1996), “Сənnətin üç alması” (1997), “Qırmızı papaq” (1998), “Pişiyin evi” (rus bölməsi) (1999) və sair. Ola bilər, ardıcıllıqda səhv edərəm. Amma hazırladığı tamaşaların hamısı yadımdadır və hər birini elə premyerada izləmişəm. Bir də, ola bilər ki, fasilə verdiyi illər dəqiqliyi ilə yadımda deyil, amma o yadımdadır ki, Nicat Kazımov sənətdən, səhnədən, onu əhatə edən mühitdən və ümumiyyətlə, Bakıdan küsüb getdi rayona. Bir müddət uzaqlaşdı, torpaqla ünsiyyətdən nə öyrəndisə, nə dərk etdisə qayıtdı geri. Qayıdan kimi ondan müsahibə almışdım. Soruşmuşdum ki, neynədin kənddə?
“Getdim kənddə yer belləməyə. Sağ olsun yaxşı dostlar, kömək olub məni o depressiyadan çıxartdılar. Qayıtdım Gənc Tamaşaçılar Teatrına, Kamal müəllim dedi, səni işə götürməyəcəm, “bezdarnısan”. Dedim, imkan verin, bir tamaşa qoyum, sizdən heç nə istəmirəm, xoşunuz gəlsə qəbul edin, gəlməsə yox. “Tıq-tıq xanım”ı hazırladım. Tamaşaçı bilet tapmayıb, teatrın pəncərəsini sındırmışdı. Məcburən rejissor oldum, çünki nə qədər naftalin iyi verən tamaşalarda oynamaq olar. Amma yalnız “Pəri cadu” tamaşasından sonra hiss etdim ki, rejissorluğu peşəm hesab edə bilərəm. Aktyor kimi hələ də içimdə aclıq var. Bəlkə də rejissorluğum da o səbəbdən oldu. Neronu, Sultan İbrahimi, nə vaxtsa Kral Liri oynamaq istəyirəm”.
Bu son dilə gətirdiyi arzusu hələ də gerçəkləşməyib, amma çox arzular gerşəkləşdirib Nicat Kazımov. Adını çəkdiyi tamaşa teatr aləmində tamamilə yeni dəst-xəttdir. “Pəri cadu”, “Ana qaz” tamaşaları hər ikisi Azərbaycan teatrının ala biləcəyi yüksək mükafatları qazanıb. Çatdığı arzulardan biri də xoşbəxt ailəsinin olması idi. Atası onu aktyor olmağa qoymurmuş ki, aktyorun normal ailəsi olmur. “Bütün həyatım boyu bu məqsədə xidmət etmişəm ki, atama aktyorun normal ailəsinin olmasını isbat edəcəm”.
***
Xanımı Gülarə polis işçisidir. Gənc Tamaşaçılar Teatrının aktrisası Sevincin bacısıdır. 1997-ci ilin may ayında Nicat Kazımov Gənc Tamaşaçılar Teatrının səhnəsində ilk tamaşası olan “Tıq-tıq və tuk – tuk”u hazırlayır. Aktrisa Sevinc Rzayeva teatrda ilk rolu həmin tamaşada oynayıb. Ona görə də bütün ailəsi onu təbrikə gəlibmiş. Nicat da Gülarəni onda görüb. “Bir gün evlərinə qonaq getdim. Sevinci külək yıxmışdı. Getdim ki, görüm külək niyə bu qızı yıxıb. Getdim, gördüm hazırlıq görülüb. Yay ayları idi, evlənmək təklifi etdim. Bir ayın içində hər şey həll olundu. Cəmiyyətdə o qədər riyakarlıqla rastlaşırsan ki, tamam fərqli bir insana ehtiyacın olur. Gülarə evin sonbeşiyidir, elə indinin özündə də saf, ərköyün olaraq qalır”.
İki övladları var. Mirsənan aktyordur. Nicat Kazımov oğullarının aktyor olmasını istəməsə də, Mirsənanla bu gün səhnəni bölüşür. Mirismayıl Azərbaycan Dövlət Memarlıq və İnşaat Universitetində dizayner ixtisası üzrə təhsil alır.
***
Nicat Kazımov isə yaradıcılığına davam edir. Müxtəlif illərdə həm Gənc Tamaşaçaılar Teatrının, Akademik Dram Teatrın, həm də xarici ölkə teatrlarının səhnəsində “Ələddinin sehirli çirağı”, “Xeyir və Şər”, “Ana qaz”, “Ah qadınlar, qadınlar”, “Зоoлушка” (rus bölməsi), “Pəri cadu”, “Çəkməli pişik” “Yatmış gözəl”, “Kabuslar”, “Qoca kloun”, “Zorən şorgöz”, “Danışan gəlincik”, “Kölgə”, “Qoğal” “Çirkin ördək balası”, “Öldür məni, can-ciyər” (Qaqauz Milli Teatrı, Moldova, 2016), “Sarı gəlin” (tarixi rekanstruksiya), “Leyli və Məcnun, “Bremen musiqiçiləri”, “Tanrıya 14 məktub”, “Sindibad” rok operası, “Filumena Marturano”, A. P. Çexov “Qağayı” kimi tamaşaları hazırlayıb.
Çoxsaylı dövlət tədbirlrinə quruluş verib. Gənclər və idman nazirliyi, Tələbə baharı 2014, 2015, 2016, 2017, 2019. 2021. 2018, 2019, 2021 və 2022 – ci illərdə Böyük Britaniya Kraliçasının ad günü şərəfinə keçirilən beynəlxalq “windsor real horses show” tədbirlərində Azərbaycan heyyətinin çıxışları. Beynəlxalq Paralimpiya Komitəsinin 30 illiyinə həsr olunmuş “Yenilməzlər” adlı şou – 2019. 2021- ci ildə Şuşada keçirilən “Musiqi milli irsi və Qarabağ atları Cıdır düzündə” tədbiri. Şuşada keçirilən 1-ci Beynəlxalq Kulinariya festivalı (2022) Şuşada keçirilən Vaqif poeziya günləri “Əsrlərin sədası” (2022) və s.
Əməkdar artist, dəfələrlə Prezident mükafatına layiq görülmüş səntkar 2018-ci ildə Böyük Britaniyada II Yelizavetanın şərəfinə təşkil olunmuş Vindzor Kral At Şousunun rejissoru kimi “Hərbi əməkdaşlıq sahəsində xidmətlərə görə” medalı ilə təltif olunub. “Azərbaycan Respublikası Sərhəd Mühafizəsinin 100 illiyi”, “Hərbi əməkdaşlıq sahəsində xidmətlərə görə”, “Şücaətə görə” medalları ilə təltif olunmuş bəlkə də yeganə rejissordur.
Sözün gəlişi, 50 yerdə dərs deyir. 2018-ci ildən peadqoji fəaliyyətlə məşğuldur. Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət universitetində, Üzeyir Hacıbəyli adına Bakı Musiqi Akademiyasında, Bakı Xareoqrafiya Aakademiyasında dərs deyir. Hardan alır bu qədər vaxtı..? Bir cavabı var: sadəcə sənətini sevir.
***
Ailəsini və oğlanlarını isə sənətdən də çox sevir. Deyir, mənim onlara sevgim normal deyil, normadan artıqdır: “Ona görə də onların tərbiyəsini uşaqlıqdan analarına həvalə etmişəm”.
Yazdıqlarımın heç biri keçmiş zamanda deyil, davam edir, sabaha ümidlər yaradır. Nicat Kazımovun sənəti sabahın optimist proqnozunu verir. Ona baxanda hiss edirsən ki, teatr sənəti yaşayır, həm də onu sevənlərin və yaşadanların çiyinlərində irəliləyir. Yaşadanlar yaşayacaq. Yaradanları yaşatmağı bacarsaq. Çörəyi çörəkçiyə həvalə etsək.
Ramilə Qurbanlı - Press klub
Geri qayıt