İrəvanın yeni “sülh” oyunu
17-09-2024, 08:25
Ermənistan Azərbaycanla bu gündən gec olmayaraq sülh müqaviləsi imzalamağa hazırdır.
“Cebheinfo.az” xəbər verir ki, Ermənistanın xarici işlər naziri Ararat Mirzoyan İrəvanda səfərdə olan fransalı həmkarı Stefan Sejurne ilə birgə keçirdiyi mətbuat konfransında belə deyib.
O bildirib ki, Ermənistan Bakıya sülh müqaviləsinin mətninin tam razılaşdırıldığı son redaksiya təkliflərini göndərib.
“Biz razılaşdırılmış mətni dərhal imzalamağa hazırıq. Müqavilə ilə iki ölkə Almatı Bəyannaməsi əsasında bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır. Sənəd Ermənistanın və Azərbaycanın sərhədlərini müəyyən edir. Bu, SSRİ-nin dağıldığı zaman iki ölkə arasında mövcud olan sərhədlərdir”, - deyən Mirzoyan bu məsələdə dəstəyinə görə, rəsmi Parisə təşəkkür edib.
Stefan Sejurne öz növbəsində bildirib ki, Paris İrəvan və Bakı arasında hər iki ölkənin suverenliyinə və ərazi bütövlüyünə hörmət edən ədalətli və sabit sülhün bərqərar edilməsinə dair sazişin tezliklə imzalanmasının tərəfdarıdır.
“1991-ci ildə Almatıda imzalanmış sənədin bütün məqamı budur və 2022-ci ildə Praqada eyni ideya siyasi ictimaiyyətə təqdim olunub”, - deyə Fransa XİN rəhbəri bildirib.
Sərhədin demarkasiyasına gəlincə, Sejurne avqustun 30-da əldə edilmiş razılaşmanın düzgün istiqamətdə getdiyini, suverenlik və ərazi bütövlüyünə əsaslanan bu prosesi dəstəklədiklərini bəyan edib.
O, Cənubi Qafqazın sülh və əməkdaşlıq bölgəsinə çevrilməli olduğunu vurğulayıb. Qeyd edək ki, Ararat Mirzoyanın açıqlaması Ermənistanın sülh müqaviləsi ilə bağlı ənənəvi şərtlərini təkrar etdiyini göstərir. Söhbət sülh müqaviləsinin mətnində mübahisəli qalan 4 bənddən gedir.
Xatırladaq ki, avqustun 31-də Baş nazir Nikol Paşinyan Ermənistanla Azərbaycan arasında sülh müqaviləsi mətninə daxil olan 17 bənddən 13-nün razılaşdırldığını bildirib. Ermənistan 13 bənd əsasında Azərbaycana çərçivə sülh sazişinin imzalanmasını təklif edir.
Ararat Mirzoyan da Fransanın xarici işlər naziri ilə keçirdiyi mətbuat konfransında məhz razılaşdırılmamış məqamları açıqlayıb.
Paşinyan sentyabrın 10-da keçirilən “İrəvan diaoloq” beynəlxalq forumunda çıxışı zamanı iki cümlədən ibarət 3 maddənin qismən razılaşdırıldığını deyib.
“Bu maddələrdəki təkliflərdən biri razılaşdırılıb, digəri razılaşdırılmayıb”, - deyə Ermənistanın baş naziri əlavə edib.
Ararat Mirzoyanın sözlərinə diqqət yetirdikdə Azərbaycan və Ermənistanın daha çox sülh sazişi üzrə əsas prinsiplərlə bağlı ortaq mövqeyə gələ bilmədiklərini görmək olar. Yəni Ararat Mirzoyan yalan danışır və qeyd edilən mövzular üzrə tərəflər arasında razılaşma əldə olunmayıb.
1991-ci ildə Almatı Bəyannaməsi əsasında hər iki ölkə bir-birinin ərazi bütövlüyün tanımaq barədə birgə sənəd imzalasa da, sonradan Ermənistan bu öhdəliyi pozub. Həmin bəyannamənin 3-cü bəndi sənədi imzalayan respublikaların ərazi bütövlüyünə hörmətlə yanaşmağı nəzərdə tutur.
Lakin Ermənistan Azərbaycan ərazilərini işğal etməklə bu öhdəlikdən imtina edib. Azərbaycan və Ermənistan 2022-ci il Praqa Bəyannaməsi ilə bir-birinin ərazi bütövlüyünü qarşılıqlı şəkildə tanımasına baxmayaraq, rəsmi İrəvan hələ də bu razılaşmanı pozmaqda davam edir.
Belə ki, Ermənistan Azərbaycanın 4 anklav kəndini işğal altında saxlayır. Bundan başqa, Ermənistanın Konstitusiyasında və digər hüquqi normativ aktlarında Azərbaycana qarşı ərazi iddiaları davam etdirilir.
Rəsmi Bakının tələblərinə rəğmən, Paşinyan hakimiyyəti Qarabağın Ermənistana birləşdirilməsini nəzərdə tutan Müstəqillik Bəyannaməsinə istinad hissəsini Konstitusiyadan çıxartmaq üçün referendum keçirməkdən yayınır.
Ermənistan Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü və suverenliyini tanımadığı halda hər hansı sülh müqaviləsindən söhbət gedə bilməz.
Çünki belə bir müqavilə Azərbaycan Konstitusiyasına ziddir. Ararat Mirzoyan sülh sazişinin əsas şərtlərindən birini təşkil edən referendum məsələsinin üstündan sükutla keçməklə bu mözvunun Ermənistan üçün prioritet olmadığına işarə edib.
Ararat Mirzoyan Azərbaycanla Ermənistan arasında sülh müqaviləsində sərhədlərin müəyyənləşməsinə dair razılığın əldə olunduğunu iddia edir. Halbuki Ermənistan 1991-ci ildə Azərbaycanla Sovet dövründə mövcud olmuş sərhədləri tanımaqdan imtina etməklə Almatı Bəyannaməsinin 3-cü bəndində əksini tapmış “Sərhədlərin dəyişdirilməməsi” prinsipini pozub.
Bununla da Ermənistan Azərbaycanla sərhəd xəttini ləğv edib. Hazırda Azərbaycanla Ermənistan arsında şərti sərhəd mövcuddur.
Yalnız bu ilin may ayında iki ölkənin Qazax rayonu və Tavuş vilayəti arasında 12,7 kilometrlik hissəsi delimitasiya və demarkasiya edilib.
Ona görə də sərhədlər yenidən müəyyənləşməlidir. Azərbaycanın və Ermənistanın ərazi bütövlüyünün qarşılıqlı şəkildə tanınması da məhz sərhədlərin delimitasiyası və demarkasiyası prosesi başa çatdıqdan sonra müəyyənləşə bilər. Çünki tərəflər bundan sonra dövlət sərhədləri haqqında müqavilə imzalamalıdır. Hazırda isə belə bir müqavilə yoxdur.
Azərbaycanla Ermıənistan arasında SSRİ-nin dağıldığı dövrə aid sərhəd xəttinin müəyyənləşməsi barədə hər hansı razılaşmanın olması da Ermənistan hökumətinin uydurmasıdır.
Ermənistan tərəfi sərhəd xəttinin 1991-ci il xəritələrinə əsasən delimitasiyasını təklif edir. Rəsmi İrəvanın məqsədi Sovet dövründə qanunsuz şəkildə Ermənistana pay verilmiş Azərbaycan torpaqlarını öz nəzarətində saxlamaqdır. Lakin Azərbaycan 1920-ci ildən başlanmış Sovet dövrünün müxtəlif illərində nəşr olunmuş xəritələrin tətbiqini vacib hesab edir.
Bu halda Azərbaycan 70 il ərzində qeyri-hüquqi vasitələrlə Ermənistana verilmiş ərazilərin qaytarılmasını tələb edə bilər.
Ona görə də Nikol Paşinyan hakimiyyəti “Real Ermənistan” ideyasını ortaya atmaqla SSRİ-nin dağıldığı dövrə aid xəritələrin istifadəsinə nail olmağa çalışır. Halbuki Ermənistan bu sərhəd xəttini 1991-ci ildə özü ləğv edib.
Stefan Sejurnenin Ararat Mirzoyanın açıqlamasına dəstək verməsi Ermənistanın “sülh” planının Azərbaycanla deyil, Fransa ilə razılaşdırıldığını deməyə əsas verir.
Fransalı nazir hər iki ölkənin ərazi bütövlüyünə və suverenliyinə hörmət edən sülh sazişindən danışsa da, Ermənistan Konstitusiyasına dəyişiklik məsələsini və ya işğal altındakı kəndlərin qaytarılmasının vacibliyini dilə gətirməyib.
Müşfiq Abdulla
“Cebheinfo.az”
Geri qayıt