Daha iki il münaqişə?
19-08-2024, 00:05
Azərbaycan Prezidentinin xüsusi tapşırıqlar üzrə nümayəndəsi Elçin Əmirbəyov “Azadlıq” radiosuna müsahibəsində ölkə rəhbərinin bəyanatını təkrarlayıb ki, əgər Ermənistan Respublikası öz Konstitusiyasını (Qarabağa iddialarla bağlı müddəanı) dəyişməsə, sülh müqaviləsi bağlanmayacaq. O, həmçinin Ermənistanın Baş naziri Nikol Paşinyanın Azərbaycan hökumətinin nümayəndələri ilə Konstitusiyaya dəyişiklik edilməsi məsələsini müzakirə etdiyini bildirib: “Paşinyan yeni Konstitusiyanın qəbulu üçün vaxt istəyib”.
Bu bəyanatla əlaqədar İrəvanın “Factor.am” portalı Ermənistan Xarici İşlər Nazirliyinə (XİN) yazılı sorğu göndərib. Sorğuya cavab olaraq XİN cavab verib ki, Konstitusiyaya dəyişikliklər prosesi Ermənistan Respublikasının daxili işidir.
Xatırladaq ki, may ayında Paşinyan 2026-cı il dekabrın 30-dək yeni Konstitusiya layihəsinin hazırlanmasını və hər şeyin təsdiqlənməsini tapşırmışdı. Belə çıxır ki, bir mövzuda müəyyən uyğunsuzluq var. Paşinyan bunun əleyhinə deyil, amma nədənsə, ona tabe olan XİN bu suala hökumət başçısının özündən daha sərt və barışmaz cavab verir.
Əgər hakimiyyətin özündə belə bir qeyri-müəyyən münasibət müşahidə olunursa, o zaman əmin ola bilərikmi ki, Ermənistan 2026-cı ilin sonuna qədər, nəhayət, öz Konstitusiyasındakı irticaçı müddəanı dəyişdirmək iradəsini nümayiş etdirəcək? Və bu, çox uzun müddət deyilmi? Belə çıxır ki, bu vaxta qədər Ermənistanla Azərbaycan arasında sülh sazişinin mümkünlüyü barədə düşünməyin mənası yoxdur?
AYNA mövzunu tanınmış ekspertlərlə müzakirə edib.
Türkiyəli politoloq, Ankara-Moskva ekspert və analitik şəbəkəsinin aparıcı mütəxəssisi Engin Özer:
“Bəli, təbii ki, 2026-cı ilin sonu kifayət qədər uzun müddətdir və ona görə də bu gün bu məsələni qəbuledilməz adlandırmaq olar. Əslində, ermənilər öz konstitusiyalarına çoxdan düzəlişlər edə bilərdilər. Axı, bütün Qarabağ bölgəsi artıq faktiki olaraq Azərbaycana qayıdıb, ona görə də ermənilərin öz dövlət sənədlərində bu torpaq haqqında hər hansı qeyd saxlamalarının mənası yoxdur.
Bəli, aydındır ki, Paşinyan ultramillətçilərin böyük təzyiqi altındadır və belə bir addım atmaq asan deyil. Lakin sülh müqaviləsinin imzalanması zərurətini nəzərə alsaq, göstərilən müddət qəbuledilməz görünür. Amerika Ermənistanda mövqelərini gücləndirərkən, bütün bunlar cənab Paşinyanın bir növ təhlükəli oyunu kimi görünür.
Əlavə etmək istərdim ki, indi Azərbaycanın kifayət qədər yaxşı təsir rıçaqları var - Ankara. Ermənistan Türkiyə ilə münasibətləri normallaşdırmağa çalışır və Ankara Azərbaycanla sülh sazişi bağlamaq və Ermənistanın əsas qanununda Qarabağa istinadlardan imtina etmək üçün Konstitusiya referendumunun keçirilməsinə zəmanət alana qədər bu prosesi dayandıra bilər. Türkiyənin bunu edəcək gücü var və məncə, bu qərar verilməlidir.
Bütün bu mübahisəli məsələlər gündəmdən çıxarılmayana qədər Azərbaycanla Ermənistan arasında münasibətlərin normallaşacağını gözləmək çətindir. O zaman Ermənistan Avropa İttifaqına inteqrasiyanı unuda bilər, çünki Türkiyə bu prosesdə ona kömək etməkdən imtina edəcək. Gürcüstanda maraqlı yenidənqurma gözlənilir. Oktyabrın 26-da orada hakim “Gürcü Arzusu” partiyasının növbəti dəfə qalib gələ biləcəyi parlament seçkiləri keçiriləcək. Onda Türkiyə İrəvan üçün Avropaya yeganə yol olaraq qalacaq. Azərbaycan bu məqamdan xəbərdardır və düşünürəm ki, Ankara Bakıya bundan öz xeyrinə istifadə etməkdə kömək edəcək”.
Azərbaycanlı politoloq, Milli Məclisin son çağırış deputatı Rasim Musabəyov:
“Söhbət təkcə Konstitusiyadan getmir. İstər Alma-Ata Bəyannaməsi, istərsə də Müstəqillik Bəyannaməsinin təsdiqi baxımından Ermənistanın daxili qanunvericiliyində, eləcə də onların digər daxili sənədlərində Ermənistanın Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü tanıması ilə uyğun gəlməyən müddəalar var. Və Ermənistan Azərbaycanın ərazi bütövlüyünə hörmət etməyə hazır olduğunu təkcə sözdə deyil, əməldə nümayiş etdirmək üçün həm Konstitusiyaya, həm də daxili qanunvericiliyə dəyişiklik etməli olacaq.
Bəli, Konstitusiyaya dəyişikliklərin hazırlanması daha uzun çəkir. Bəs, onlara öz daxili qanunvericiliklərini qaydaya salmağa nə mane olur? Onlar etmirlər. Yaxşı, etməsələr, Azərbaycanla sülh müqaviləsi olmadan qalacaqlar. Amma bizim Ermənistanla sülh sazişi imzalamağa tələsmək üçün heç bir səbəbimiz yoxdur. İstəmirlər – lap yaxşı, özləri bilər.
Azərbaycanın 30 ildir ki, Ermənistanla heç bir əlaqəsi yoxdur, lazım gəlsə, 3-5 il də gözləyə bilərik. Deməli, Ermənistan üçün sərhədlər bağlı qalacaq, heç bir əlaqə olmayacaq, bu ölkədən heç kim Azərbaycan torpağına ayaq basa bilməyəcək. Belə istəyirlərsə, olsun”.
Geri qayıt