“Taksi islahatı”nın bəhrəsi: işsizlik, gizli fəaliyyət, büdcəyə ziyan
4-08-2024, 13:39
Taksi fəaliyyəti son illərdə ən çox müzakirə olunan mövzulardan biridir. Vətəndaşlar bəzən xidmətlərin keyfiyyətindən narazı olsalar da, onların qiyməti çox münasib idi.
Rəsmilərin sözlərinə görə, iyulun 1-dən tətbiq edilən yeniliklər məhz xidmət səviyyəsini və sərnişinlərin təhlükəsizliyini yüksəltməyə yönəlib. Xatırladaq ki, dəyişikliklərə əsasən, 15 ildən köhnə avtomobillər taksi kimi istifadə oluna bilməz və fəaliyyətə buraxılış kartı almaq üçün avtomobil ən geci 8 il əvvəl istehsal olunmalıdır. Salonda nağdsız ödənişlər üçün POS-terminal, kondisioner, taksi sayğacı və s. olmalıdır. Sürücülər xüsusi hazırlıq keçib sertifikat almalıdırlar.
Dəyişikliklərdən çox az adam müsbət bir şey gözləyirdi. İndi, çoxlarının qeyd etdiyi kimi, taksi üçün daha çox gözləmək lazımdır, lakin xidmət eyni səviyyədə qalıb. Tez-tez bir maşın gəlməli idi, amma başqa biri, köhnəsi gəlir. Bəli, nəqliyyatın qiyməti artdı - orta hesabla, iki dəfə çox. Nəinki sərnişinlər, hətta bir çoxu kənarda qalan taksi sürücülərinin özləri də ziyan gördü. İşləyənlərin isə qiymət artımına görə müştərisi az olur.
Rəqəmsal inkişaf və nəqliyyat nazirinin müavini Rəhman Hümmətovun sözlərinə görə, hazırda Bakıda 35 minə yaxın taksi fəaliyyət göstərir: “Əvvəllər bu rəqəm 67-70 min civarında idi. Bu sahədə tənzimləmə davam edəcək”.
Paytaxtda taksilərin həddən artıq çox olması, bunun səbəbləri barədə dəfələrlə deyilib, yazılıb. Çoxları üçün bu, pul qazanmağın yeganə yolu idi. İndi onlar bunu itiriblər və əvəzində heç nə təklif edilməyib. Bununla belə, onları avtobus sərnişindaşımalarında vakant yerlərə baxmağa dəvət edirlər. Ancaq bir “amma” var: yerlər işsiz qalan taksi sürücülərindən qat-qat azdır. Belə ki, “BakuBus”a yalnız 1000 D kateqoriyalı sürücü tələb olunur.
İqtisadçı ekspert Rauf Qarayev AYNA-ya şərhində deyib ki, onun keçirdiyi sorğuya əsasən, yeniliklərdən sonra əksəriyyət xidmətin keyfiyyətindən narazıdır: “Qiymətlər artdı, lakin bu, səfəri daha rahat etmədi, baxmayaraq ki, vəd edilən budur. Məsələn, bir çox taksi sürücüləri ən isti havada belə, avtomobilindəki kondisioneri işə salmırlar. Problem var, amma ona verilən reaksiya kifayət qədər güclü deyil. Yaxşı bir şeyə səbəb olmayacaqdısa, dəyişikliklər niyə edildi? Bu sahəni monopoliyaya almaq və ya qiymətləri qaldırmaq üçün?”.
Müsahibimizin fikrincə, hansısa qanun və ya qaydaların qəbulu kifayət deyil: “Yeniliklərin vətəndaşların xeyrinə işləməsini təmin etmək lazımdır. Amma sonda çox vaxt onların maraqlarına heç də uyğun olmayan qərarlar verilir”.
Dayanıqlı İnkişaf Araşdırmaları Mərkəzinin sədri Nəriman Ağayev də AYNA-ya söyləyib ki, yaxın gələcəkdə bu sahədə nizam-intizamın bərpa olunması ehtimalı azdır: “Bənövşəyi rənginə görə “badımcan” adını almış taksilərin ölkəyə gətirildiyi vaxt çoxlarının yadındadır. Onda güman edilirdi ki, onlar ingilis taksiləri kimi Bakının vizit kartı olacaqlar, bəs indi haradadırlar? Onların sayəsində sərnişindaşıma sahəsində xidmətlərin keyfiyyətinin yüksələcəyindən də çox danışılırdı. Vaxtilə onlara işləyən taksi sürücülərinə tələblər qoyulurdu - onların xarici görünüşü, ingilis dilini bilməsi. Lakin bütün bunlar uzun sürmədi”.
Ekspertin sözlərinə görə, taksilərdə hələ də sayğac yoxdur: “Baxmayaraq ki, bu, əsas şeydir, olması məcburidir. Yeni qaydalara görə, yeni avtomobillər alınmalı oldu. Dövlət Gömrük Komitəsinin məlumatına görə, son iki həftə ərzində ölkəyə idxal olunan avtomobillərin sayı xeyli artıb. O qədər ki, onları qeydiyyata almağa belə, vaxtları çatmır. Əsasən bunlar taksi kimi istifadə olunacaq avtomobillərdir”.
Həmsöhbətimiz hesab edir ki, işdən kənarda qalan həmin taksi sürücülərinin qanunsuz hərəkət etməkdən başqa çarələri yoxdur: “Yeniliklər nəticəsində bir çox insanın işsiz qalması ölkədə kriminal vəziyyəti daha da pisləşdirə bilər. Yaxşı, dediyim kimi, bir çox taksi sürücüləri kölgəyə düşəcək, yəni taksi fəaliyyətini davam etdirəcəklər, amma qeyri-qanuni. Sadəcə olaraq, avtomobillərdən müvafiq nişanı yığışdırıblar. Bir çox sürücü öz müştəri bazasını formalaşdırıb və eyni insanları daşıyır. Bəli, bir çox vətəndaş proqramlardan istifadə edir, lakin xüsusilə son vaxtlar taksiləri uzun müddət gözləməli olur və tez-tez imtinalar olur. Tanıdığınız taksi sürücüləri isə sizi heç bir problem olmadan getmək istədiyiniz yerə aparacaqlar, hətta bəzilərinin xidmətlərinin qiyməti dəyişməz olaraq qalır. Və nəticədə dövlət xəzinəsinə daha az vergi daxil olacaq”.
Ağayev taksi sürücülərinə alternativin təklif olunmamasını düzgün hesab etmir: “İcra hakimiyyəti və ya hansısa məsul struktur taksi parkı yarada bilərdi. Köhnə avtomobillərinə görə yeni qaydalarla işləyə bilməyən indiki taksi sürücüləri arasından ən bacarıqlılarını seçmək lazım idi. Və onları sabit maaşla və qanunla müəyyən edilmiş bütün iş şəraitinə riayət etməklə işləmək üçün avtomobillərlə təmin etmək olardı”.
Ayna.az
Geri qayıt