Sərinləşdirən internet...
15-07-2016, 10:41
Dünya inkişafının nəticələri artıq daha əlçatan olub. Mən bunu dedikdə nəzərdə tuturam ki, artıq əvvəllər “O texnologiya bizə gələnə kimi artıq camaat kosmosa uçacaq” ifadəsini Azərbaycanda işlətməyə bilərik. Çünki artıq ən azından telekommunikasiya sahəsində ölkəmizdə bütün yeniliklər və trend texnologiyalar zamanla ayaqlaşır. Biz artıq 4-cü nəsil şəbəkədən istifadə edirik və inanılmaz sürətdən maksimum yararlanırıq. Amma bundan əvvəlki nəsil texnologiyalar necə və harada istifadəyə verilib? Bu sualı qısa tarixçədə cavablandıra bilərik.
Belə ki, uzaq 1994-cü ildə 1G (CDMA) – birinci nəsil telekommunikasiya texnologiyası vasitəsilə siz böyük və heç də cibə sığmayan telefonlarla yalnız səsli danışıqlar apara bilərdiniz.. Motorolla DynaTac bu sistem üçün yaradılan ilk telefon qurğusu olub.
Daha sonra, 1996-ci ildə meydana Azercell şirkəti GSM texnologiyası ilə çıxdı. Bu da Artıq 2G - ikinci nəsil telefoniya sisteminin tətbiqi demək idi. Siz artıq həm danışa, həm də mesaj göndərə bilərdiniz. 2005-ildə isə, Azercell-in təqdim etdiyi EDGE texnologiyası vasitəsi ilə aşağı sürətli ilk mobil internetdən yararlanmaq olardı. Telefon istehsalçıları artıq daha müasir cihazların istehsalına başladılar. Ən çox satılan telefon isə məhz ikinci nəsil standartına uyğunlaşan Nokia 1100 olmuşdur. Bu əfsanəvi telefon haqqında qısaca məlumat vermək istərdim: Nokia 1100 250 milyonluq tirajla satılıb, dünyada ən satılan telefonu 6 il ərzində (2003-2009) istehsal ediblər.
Keyfiyyətli mobil şəbəkəyə doğru atılan növbəti addım 3G texnologiyası oldu. Onun vasitəsilə 42 Mb/s sürətli internetdən yararlanmaq vaxtı gəlmişdir. Maraqlısı odur ki, Nokia şirkəti artıq 2005-ci ildən 3G texnologiyasını dəstəkləyən smartfonlar buraxırdı, lakin bir çox ölkələrdə infrastruktur hələ hazır olmadığından bu innovasiyaya tələbat yüksək deyildi. Avropaya 3G 2003-cı ildə, Azərbaycana isə rəsmən 2011-ci ildən gəldi.
Qeyd etmək vacibdir ki, genişzolaqlı mobil internet anlayışını meydana məhz 3G gətirdi və həmin andan etibarən insanların sürətli internetə olan tələbatı gün-gündən artmağa başladı. Bu sahədə növbəti addım 4-cü nəsil texnologiyası LTE oldu. Dünyada LTE standartında çalışan 4G şəbəkəsinin 2009-cu ildə ilk kommersiya istifadəsinə buraxan şirkət məhz TeliaSonera-dır.. Azərbaycanda isə ölkənin lider mobil operatoru Azercell şirkəti bu təşəbbüsü həyata keçirdi.
İndi ölkəmizdə gündəmdə olan texnologiya 4G-dir. İnkişaf həyatın axarı kimi dayanmadan hər gün bizə yeniliklər gətirməkdədir və növbədə bizi 5G texnologiyası gözləyir. İnanın, bu heç də uzaq gələcək deyil.
İlk öncə internet anlayışı tək kompüterlərlə assosiasiya olunurdu. Telefonlarda internetə qoşulma funksiyası yarandıqda artıq mobil internet anlamı meydana çıxır və yeni
texnologiyaları bütün insanlar üçün əlçatan edir. Mobil internet tək mobil telefonlarda deyil, bir çox qurğularda tətbiq olunur. Meydana M2M, “Internet of things” (Əşyaların interneti), “Big Data” kimi anlayışlar gəlir. Elektron hökumət və bankçılıq, təhlükəsizlik sistemləri, ağıllı ev, naviqasiya və avtomobillərin idarə edilməsi, elektron təhsil , və digər sistemlər İnternet vasitəsilə fəaliyyət göstərir. Bu növ bağlantının gündəlik həyatımızda yaratdığı fürsətlərin hamısını belə saymaq qeyri-mümkündür. İndi demək olar ki, heç kim öz həyatını internetsiz təsəvvür edə bilmir. Lakin bunun bəhrəsindən tək fiziki şəxslər deyil, həmçinin şirkət və qurumlar da yararlanırlar. Bütün bu tələbatı təmin etmək üçün bizə daha güclü və sürətli internet bağlantısı lazımdır. Tələbat gün-gündən artır.
İnternet icad olunandan 4 il sonra artıq 50 milyon insan gündəlik bu sistemdən faydalanırdı. Müqayisə üçün deyim ki, eyni auditoriya cəlb etmək üçün telefonlara – 75 il, radioya – 38 il, televizorlara – 13 il tələb olunmuşdur. Və diqqət, Angry Birds oyununa isə cəmi 35 gün J
Ən əsası isə artıq biz o qədər internetə bağlıyıq ki, bu tək iş, deyil daha çox istirahət üçün istifadə olunur. Misal olaraq, artıq bağa özünüzlə şəhərdən modem aparmaq və ya qaldığınız 3 aya görə telefon xətti çəkməyə dəyməz. Qənaət edin və 4G internetindən istifadə edin. Ətraflı məlumatı rəsmi diler şəbəkəsindən və ya operatorların veb səhifəsindən əldə edə bilərsiniz. Misal üçün, Azercell-in şəbəkəsi Şüvəlan, Mərdəkan, Bilgəh, Buzovna və Novxanıda işləmə keyfiyyətinin səviyyəsinə yaxşı mənada təəccüblənmişdim. Amma indi artıq 4G internetindən həm istifadə edirəm, həm də mobil modem funksiyası vasitəsilə interneti digər cihazlarımla paylaşıram. Sadəcə olaraq köhnə simkartımı yeni 4G texnologiyanı dəstəkləyən simkarta əvəzlədim. Dublikat əldə etmək üçün sadəcə operatorun telefon mərkəzinə zəng edib, ən yaxın müştəri xidmətlərinin ünvanını öyrəndim.
Bir neçə il bundan əvvəl normal sürətli internetə çıxışı olmayan bölgələrdə artıq dünya tendensiyası olan 4G texnologiyası istifadə olunur. Həqiqətən bu inanılmazdır və biz ən dəyərli sərvət olan vaxtımızdan daha səmərəli istifadə edə bilərik.
Vəli Məmmədov
Geri qayıt