Elçin Alıoğlu - Trend
ABŞ Konqresinin Tom Lantos İnsan Hüquqları Komissiyasının Nyu-Yorkda keçirdiyi son dinləmələrdə Azərbaycan haqqında irəli sürülən əsassız ittihamlar bir daha sübut etdi ki, bəzi qərb dairələri, o cümlədən ermənipərəst kongresmenlər vəziyyəti tam təhrif edərək qərəzli mövqelərini nümayiş etdirirlər. Xüsusilə Luiz Moreno Okampo tərəfindən irəli sürülən "Azərbaycanın Ermənistan və Qarabağ ermənilərinə qarşı soyqırım həyata keçirdiyi" iddiası tamamilə məntiqdən uzaq və qərəzli bir yanaşmadır. Okamponun Azərbaycan haqqında verdiyi açıqlamalar reallığı əks etdirmir, əksinə, münaqişənin həlli ilə bağlı beynəlxalq hüququn fundamental prinsiplərinə tamamilə ziddir.
Tom Lantos İnsan Hüquqları Komissiyasının dinləmələrində çıxış edənlər bir daha Azərbaycanı "blokada tətbiq etməklə Qarabağ ermənilərinə qarşı soyqırım törətməkdə" ittiham etdilər. Xüsusilə, komissiyanın həmsədri Kristofer Smit Azərbaycan rəhbərliyini ittiham edərək qeyd etdi ki, "Azərbaycan hökuməti tərəfindən Qarabağ ermənilərinə qarşı soyqırım niyyətləri açıq şəkildə mövcuddur". Belə əsassız və qərəzli bəyanatlar tamamilə məntiqsizdir, çünki bu dinləmələrdə səslənən ittihamların heç biri real faktlarla dəstəklənməyib. Əksinə, Azərbaycan beynəlxalq hüququn çərçivəsində fəaliyyət göstərərək öz suveren ərazilərində sülh və təhlükəsizlik bərqərar etməyə çalışır.
Luiz Moreno Okampo keçmiş Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsinin prokuroru olaraq, öz çıxışında "Azərbaycan hökumətinin Qarabağ ermənilərinə qarşı soyqırım niyyəti güddüyünü" iddia etdi. Okampo, blokadanı "soyqırım vasitəsi" kimi təqdim edərək, bu barədə heç bir dəqiq və məntiqi sübut təqdim etmədi. O ermənilərin Qarabağda ərzaq, qaz, elektrik enerjisi və dərmanlardan məhrum olduğunu iddia edir, lakin bunun reallıqla əlaqəsi yoxdur. Azərbaycan hökuməti bölgəyə humanitar yardımın çatdırılması üçün dəfələrlə təkliflər irəli sürüb və beynəlxalq strukturlarla əməkdaşlıq etməyə hazır olduğunu göstərib.
Okamponun iddialarında diqqət çəkən məqam odur ki, o, "bir çox soyqırım halları ölümsüz baş verir" və "Azərbaycanın soyqırım niyyəti heç bir insan itkisinə səbəb olmadan həyata keçirilir" deyərək yeni və tamamilə əsassız bir terminologiyadan istifadə edir. Bu cür ifadələr beynəlxalq hüquqa və soyqırımın mahiyyətinə ziddir. Soyqırım beynəlxalq hüquq çərçivəsində mütəşəkkil və sistematik qətl halları ilə xarakterizə olunur, ancaq Okampo, hər hansı insan itkisi olmadan soyqırım iddiası irəli sürməklə hüquqi çərçivəni tamamilə pozur.
Azərbaycan münaqişə dövründə beynəlxalq hüquqa tam əməl edərək öz ərazilərindəki qanunsuz erməni separatçı strukturlarını aradan qaldırmaq üçün tədbirlər görüb. Bu tədbirlər heç bir halda etnik təmizləmə və ya soyqırım kimi təqdim edilə bilməz. Əksinə, Ermənistanın illərdir həyata keçirdiyi etnik təmizləmə siyasəti nəticəsində Azərbaycan ərazilərindən məcburi köçkün salınan 800 min azərbaycanlının geri qayıtmasına imkan yaratmaq üçün tədbirlər həyata keçirilib. Azərbaycanın məqsədi Qarabağın bütün əhalisinin sülh şəraitində yaşaması və bölgədə təhlükəsizlik və sabitliyin bərpasıdır.
Digər tərəfdən, bu dinləmələrdə Azərbaycan hökumətinin addımları "xristianlıq" və ya "dini qarşıdurma" kimi təqdim olunub. Bu, tamamilə əsassız və zərərli bir yanaşmadır. Azərbaycan sekulyar dövlətdir və onun müxtəlif dinlərə qarşı heç bir ayrı-seçkiliyi yoxdur. Qarabağdakı erməni icması da Azərbaycan vətəndaşıdır və onların hüquqları Azərbaycan Konstitusiyasına uyğun olaraq qorunur. Erməni separatçılarının dini münaqişə kimi təqdim etməyə çalışdığı bu addımlar, sadəcə olaraq, qərəzli bir təbliğatın tərkib hissəsidir.
Tom Lantos İnsan Hüquqları Komissiyasının bu dinləmələri, sadəcə olaraq, ABŞ-Azərbaycan münasibətlərinə zərbə vurmaq məqsədi daşıyan bir tədbirdir. Ermənilərə qulluq edən kongresmenlərin Azərbaycana qarşı apardığı təbliğat kampaniyası, bölgədə sülh və sabitliyin bərqərar olmasına xidmət etmir, əksinə, bölgədə gərginliyi artırır. Azərbaycan hökuməti sülh müqaviləsi üzərində işləməyə hazırdır və bu istiqamətdə bütün beynəlxalq strukturlarla əməkdaşlıq etməyə açıqdır. Ermənistan və onun tərəfdarlarının məntiqsiz ittihamları sülh prosesini ləngitməklə yanaşı, bölgədə uzunmüddətli sabitliyi təhdid edir.
Absurd ittihamlar, həmçinin ABŞ-ın Azərbaycanla münasibətlərinə zərbə vurur və bu ölkənin regiondakı roluna kölgə salır. Dinləmələrdə erməni separatçılarının mövqeləri ilə eyni sırada duran pro-Armenian kongresmenlər, beynəlxalq hüququn prinsiplərini nəzərə almadan, Azərbaycanın suveren hüquqlarını pozan mövqelər nümayiş etdirirlər. Bu cür qərəzli mövqelər nəinki Azərbaycanın beynəlxalq arenadakı mövqeyini zəiflədir, həm də ABŞ-ın regiondakı strateji maraqlarına da zərbə vurur.
Qarabağ münaqişəsi artıq tarixə çevrilib və bölgədə yeni bir reallıq yaranıb. Təxminən dörd il ərzində Azərbaycan öz gücünə arxalanaraq Qarabağ və Şərqi Zəngəzur iqtisadi bölgələrində genişmiqyaslı yenidənqurma və bərpa işləri həyata keçirib. Minlərlə keçmiş məcburi köçkün artıq doğma torpaqlarına geri dönüb. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin qeyd etdiyi kimi, "Biz Qarabağı cənnətə çevirəcəyik. Artıq bu torpaqlarda əbədi yaşayacağıq. Heç kim bizi bu torpaqlardan qovmağa qadir olmayacaq. Qarabağ bizimdir! Qarabağ Azərbaycandır!"
Bu bəyanatın ardınca bölgədə stabillik və inkişafın davam etməsi Azərbaycan üçün bir prioritetə çevrilib.
Ancaq dünyanın bəzi gücləri bu yeni reallığı qəbul etmək istəmir və bölgədə baş verən dəyişiklikləri geri qaytarmağa çalışırlar. Həmin güclərin başında isə ABŞ-ın dayandığını qeyd etmək lazımdır. İkiüzlü siyasət aparan Vaşinqton, bir tərəfdən Azərbaycan və Ermənistan arasında sülh çağırışları edərkən, digər tərəfdən Ermənistanı yeni silahlarla təchiz edir və onu növbəti provokasiyalara sövq edir.
Avqust ayının ən diqqət çəkən xəbərlərindən biri ABŞ və Ermənistan arasında gizli hərbi əməkdaşlıqla bağlı məlumatların ortaya çıxmasıdır. Bu xəbərə görə, ABŞ Ermənistanı ən müasir silahlarla təmin etmiş, hətta məhdud sayda hərbi kontingenti Zəngəzurda yerləşdirib. Hələ iyul ayında ABŞ və Ermənistan arasında birgə hərbi təlimlər keçirilmişdi və bu da göstərir ki, Vaşinqton sülh çağırışları edərkən, əslində, Ermənistanı müharibəyə təhrik etməkdədir. Bu siyasətin arxasında duran məqsəd yalnız Ermənistanı hərbi baxımdan gücləndirmək deyil, həm də Azərbaycanı təzyiq altında saxlamaq və bölgədə stabilliyi pozmaqdır.
Buna paralel olaraq, ABŞ siyasi və diplomatik dəstək vasitəsilə də Ermənistanı müdafiə edir. 16 sentyabrda ABŞ dövlət katibi Entoni Blinken Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevə zəng etmiş və sülh prosesinin vacibliyini vurğulayıb. Ancaq bu sözlərin dəyəri ABŞ-ın digər addımlarında öz əksini tapmır. 19 sentyabrda ABŞ Konqresinin Tom Lantos İnsan Hüquqları Komissiyasında "Dağlıq Qarabağın süqutundan sonra Azərbaycanda insan hüquqları" mövzusunda dinləmələr keçirildi. Bu dinləmələrdə Azərbaycan əleyhinə ittihamlar açıq şəkildə səsləndi və bu, Azərbaycanın suverenliyinə və ərazi bütövlüyünə hörmətsizlik kimi qiymətləndirildi.
ABŞ-ın bu siyasətinin ən açıq nümunələrindən biri də separatçı rejimin nümayəndəsi olan Geqam Stepanayanın dinləmələrdə iştirakı idi. O, "Artsax respublikasının ombudsmanı" kimi təqdim olundu və bu, Ermənistanın saxta siyasi qurumlarının legitimləşdirilməsinə xidmət edir. Bu kimi hallarda Azərbaycan əleyhinə əsassız ittihamlar irəli sürülür, lakin Azərbaycana cavab haqqı verilmir. ABŞ-ın bu yanaşması ikili standartların bariz nümunəsidir və bu, bölgədə sülh və stabilliyə ciddi təhdid yaradır.
ABŞ hökuməti eyni zamanda, Ermənistanın separatçılarının Amerika ərazisinə girişini də asanlaşdırır. Məsələn, separatçıların nümayəndələrinə ABŞ vizası verilməsi Dövlət Departamentinin bu prosesdəki birbaşa rolunu göstərir. ABŞ hökuməti separatçı rejimi dəstəkləməklə bölgədə sabitliyi pozmağa və Ermənistanı silahlandırmağa davam edir.
ABŞ-ın Ermənistana hərbi dəstəyi yalnız silah tədarükü ilə məhdudlaşmır. USAID-in Ermənistana yardımını iki dəfə artırması və bu yardımların "demokratik inkişaf" adı altında təklif edilməsi, əslində, Ermənistanın silahlanmasına xidmət edir. ABŞ bu yardımlarla Ermənistanı yeni müharibələrə hazırlayır və onu Azərbaycana qarşı daha da təhrik edir.
Maraqlı məqamlardan biri də OCCRP layihəsi çərçivəsində aparılan araşdırmalardır. Bu araşdırmalarda Azərbaycan əleyhinə yalan məlumatlar yayılır, guya Azərbaycan Qarabağdakı erməni əhalisinə humanitar yardımları əngəlləyir. Bu cür yalanlar Ermənistanın beynəlxalq arenada öz maraqlarını irəli sürməyə çalışdığını göstərir. OCCRP layihəsinin əsas sponsorlarından biri isə USAID-dir ki, bu da ABŞ hökumətinin birbaşa maraqlarının Ermənistanın yanında olduğunu sübut edir.
ABŞ-ın Ermənistan və onun separatçı məqsədlərinə verdiyi dəstək, regionda sabitliyə qarşı ciddi təhdid yaradır. Vaşinqton Cənubi Qafqazda münaqişələrin və gərginliyin davam etməsini istəyir, çünki bu, ABŞ-ın bölgədəki maraqlarına xidmət edir. Ermənistanın silahlandırılması və siyasi dəstəklənməsi isə bu prosesin əsas tərkib hissəsidir.
Belə siyasətin Azərbaycan üçün nə dərəcədə təhlükəli olduğunu 2020-ci il müharibəsindən sonra görmək mümkün oldu. Ermənistan ABŞ və digər Qərb ölkələrinin dəstəyinə arxalanaraq təxribatlar həyata keçirdi və nəticədə ağır hərbi-siyasi zərbələrə məruz qaldı. Azərbaycan öz gücünü və əzmini bir daha sübut etdi və bu reallıq bölgədə sülh və stabilliyin təmin edilməsinin yeganə yoludur.
ABŞ-ın ikiüzlü siyasəti bölgədə gərginliyin və münaqişələrin davam etməsinə səbəb olur. Ermənistanın hərbi baxımdan gücləndirilməsi və separatçılığın dəstəklənməsi ABŞ-ın bölgədə sülh və stabilliyə qarşı açıq təhdididir. Azərbaycan isə öz hüquqlarını qoruyaraq suverenliyini təmin etmək üçün hər zaman hazırdır. Vaşinqtonun sözlərinə inanmaq əvəzinə, Azərbaycan öz gücünə arxalanmalı və bölgədə sülhün bərqərar olmasına davam etməlidir.
