Kilsə, yoxsa cəsus şəbəkəsi?
2-09-2024, 10:58
Prezident Volodimir Zelenski Moskva Patriarxlığının Ukrayna Pravoslav Kilsəsinin (MP UPK) və əlaqədar təşkilatların Ukraynada fəaliyyətini qadağan edən qanunu imzalayıb. Bu barədə Ukrayna Ali Radasının (parlament) saytında bildirilir.
Ukrayna mediasının yazdığı kimi, qanunun məqsədi MP UPK və ona bağlı dini qurumların Ukraynada fəaliyyətini qadağan etməkdir. Sənəddə “Rus dünyası” ideologiyasının yayılmasının qadağan edilməsi də nəzərdə tutulur. Qanun dərc edildiyi gündən sonrakı gün qüvvəyə minir.
Çərşənbə axşamı, avqustun 20-də Ali Rada MP UPK -nin ölkədə fəaliyyətini qadağan edən qanun qəbul edib. Bundan əvvəl Ümumkrayna Kilsələr Şurası MP UPK -nin qadağan edilməsini dəstəkləyib.
Avqustun 16-da Ümumkrayna Kilsələr və Dini Qurumlar Şurasının nümayəndələri Zelenski ilə görüş keçiriblər. Bu görüşdən sonra Ümumkrayna Kilsələr və Dini Təşkilatlar Şurası bir bəyanat dərc etdi və orada yazılmışdı: “Biz rus işğalçılarının bəşəriyyətə qarşı qanlı cinayətlərində şərik olmuş, kütləvi qırğın silahlarına xeyir-dua verən və Ukrayna dövlətçiliyinin, mədəniyyətinin, şəxsiyyətinin məhv edilməsinin zəruriliyini açıq şəkildə bəyan edən Rus Pravoslav Kilsəsinin fəaliyyətini qəti şəkildə pisləyirik. 11 aprel 2023-cü il tarixli bəyanatımızı təsdiq edirik ki, tərəfdaşlıq və dini etiqad azadlığı və onların dövlət tərəfindən qorunması Ukraynada dövlət-konfessiya münasibətlərinin əsasını təşkil edir, nəinki heç bir təşkilat - dini və ya dünyəvi, Xalqımıza qarşı hərbi təcavüz edən ölkədə mərkəzi olan və işğalçı dövlət tərəfindən idarə olunan MP UPK Ukraynada fəaliyyət göstərə bilməz. Biz Ukrayna prezidentinin ölkəmizdə də geniş siyasi və ictimai dəstəyi olan bu cür təşkilatların fəaliyyətinin qarşısının alınması ilə bağlı qanunvericilik təşəbbüsünü dəstəkləyirik”.
Belə ki, Ukraynanın dini liderləri MP UPK -nin qadağan edilməsini dəstəkləyiblər. Avqustun 20-də Ukrayna Yunan Katolik Kilsəsinin rəhbəri Svyatoslav Şevçuk Almaniya səfirliyinin mədəniyyət şöbəsinin müdiri Liza Geyke ilə görüşdə 8371 saylı Qanunun “Kilsəyə qadağa deyil, ancaq onu dindən silah kimi istifadə etmək təhlükəsindən qorumaq (Dinin silahlanması) məqsədi daşıdığını söyləyib. Onun sözlərinə görə, “qanun Ukrayna Ali Radası tərəfindən təcavüzkar kimi tanınan ölkələrdə rəhbərlik mərkəzləri olan bütün dini qurumlara şamil edilir. Rusiya nəzarəti altında olan pravoslavlıqdan militarizasiya vasitəsi kimi istifadə edərək onu neyrotrop silaha çevirdi”.
Bu hadisələrin Moskvada panikaya səbəb olduğu aydındır. Ukraynaya qarşı təcavüzü dəstəkləyən Moskva və Bütün Rusiyanın Patriarxı Kirill şənbə günü yerli pravoslav kilsələrinin rəhbərlərinə, Roma Papası Fransiskə, Anqlikan Birliyinin rəhbəri Castin Uelbiyə, digər tanınmış dini liderlərə və beynəlxalq təşkilatların nümayəndələrinə mesajlarla müraciət edib. "İnterfaks" yazır ki, o, "Ukrayna Pravoslav Kilsəsinin təqib olunan dindarlarının müdafiəsi üçün səsinizi ucaltmağı" xahiş etdi.
O, həmçinin Rus Pravoslav Kilsəsinin Sinodunun 22 avqust tarixli bəyanatını göndərib və bu Ukrayna qanununu pisləyib.
Bəs Ukrayna rəhbərliyi bu qanunun qəbulu ilə qarşısına hansı məqsədləri qoyub? Bu tədbir din vasitəsilə təcavüzkar ölkənin Ukrayna vətəndaşlarının şüuruna təsirini əhəmiyyətli dərəcədə azalda biləcəkmi?
Tanınmış ukraynalı ekspertlər məsələ ilə bağlı öz qiymətləndirmələrini AYNA ilə bölüşüblər:
Ukraynanın informasiya siyasəti nazirinin keçmiş müavini, Post-İnformasiya Cəmiyyəti İnstitutunun direktoru, Kiyev-Mogilyan Akademiyasının müəllimi Dmitro Zolotuxin:
- Danılmaz fakt ondan ibarətdir ki, Patriarx Kirilin rəhbərlik etdiyi Rus Pravoslav Kilsəsi (RPK) ölümü, zorakılığı tərənnüm edən və Allahın əmrlərinin - ilk növbədə, “Öldürmə!” əmrinin pozulmasına xeyir-dua verən terror xarakterli zərərli dini kultdur.
Rus Pravoslav Kilsəsinin Tanrı qarşısında vəhşilikləri saysız-hesabsızdır, onlar ayrı-seçkilik olmadan ölüm və iztirab gətirmək üçün nəzərdə tutulmuş nüvə başlıqlarının xeyir-duasından başlayaraq, ukraynalı uşaqların, qadınların və qocaların məhv edilməsinin xeyir-duası ilə başa çatır.
Əgər siz İŞİD-in, İran ayətullahlarının, Talibanın və digər fanatiklərin təhlükəsini başa düşsəniz, o zaman anlayacaqsınız ki, Rus Pravoslav Kilsəsi də eyni terror xarakterli təhlükə yaradır.
Ukraynanın müstəqilliyinin bütün dövrü ərzində Rus Pravoslav Kilsəsi Moskva Patriarxlığının Ukrayna Pravoslav Kilsəsinin strukturları vasitəsilə Ukraynanın siyasi, sosial və mənəvi həyatına təsir göstərən institusional iştirakçı olub.
Adından və rəsmi sənədlərdən “Moskva Patriarxlığı” sözlərini çıxardıqları üçün bu institusional təsir aradan qalxmayacaq.
Beləliklə, mahiyyət etibarı ilə Ukrayna bütün ölkə ərazisində potensial terrorçu hücrələr şəbəkəsinə malikdir. Bu, Moskva Patriarxlığının bütün camaatının potensial terrorçu olması demək deyil. Necə ki, bütün müsəlmanlar fundamentalist deyillər.
Ancaq xaricdən (Moskvadan) pul varsa, yaxşı işə götürənlər (təbliğçilər) varsa, kifayət qədər sınıq və ya mömin insanları seçib onları plastilin kimi formalaşdırmağa başlasalar - təxribatçıları hazırlamaq və təchiz etmək üçün hazır şəbəkəniz var: ideoloji təxribatçılar, raket atıcıları və pilotsuz təyyarələr... Və onların hamısı Rəbbin adı ilə hərəkət etdiklərini düşünəcəklər. Ona görə də Ukrayna ərazisində İŞİD kimi terror şəbəkəsinin olması hər bir ölkə vətəndaşı üçün təhlükədir.
Qanun bunu bir gecədə dəyişməyəcək. Qəbul edilmiş mətn mümkün qədər vegetariandır. Heç kim “qapalı” ola bilməyəcək; heç kim heç bir hərəkəti qadağan edə bilməyəcək. Amma indi mahiyyət etibarı ilə mövcud olan alqoritm yaranıb ki, bu da Ukrayna ərazisindəki dini təşkilatlarla Rus Pravoslav Kilsəsinin terror təşkilatı arasında əlaqəni məhkəmədə sübut etməyə imkan verir. Rus pravoslav İŞİD-i ilə bu cür əlaqələr aşkar edilərsə, o zaman konkret hüquq normaları tətbiq olunacaq.
Analitik, siyasi elmlər namizədi, “Kiçik Şəhərlərin Beynəlxalq Assosiasiyası” Yerli Hökumətlər Assosiasiyasının rəhbəri Aleksey Buryaçenko:
- Ukrayna Ali Radası Rusiya Federasiyasının Ukraynaya qarşı hibrid müharibə aləti kimi istifadə etdiyi dini təşkilatlar vasitəsilə Rusiyanın təsirini azaltmaq və Ukrayna cəmiyyətini birləşdirmək məqsədi daşıyan “kilsə qanunu” qəbul edib.
Çoxdan sirr deyil ki, Rus Pravoslav Kilsəsi əslində dövlət aparatının bir hissəsinə çevrilib və Rusiya tərəfindən Ukraynaya qarşı təcavüzə, ümumilikdə Putinin imperiya siyasətinə haqq qazandırmaq və dəstəkləmək üçün istifadə olunur. Rus Pravoslav Kilsəsi rusların hərəkətlərinə xeyir-dua verir və rusların Ukraynaya gətirdiyi vəhşiliklərə haqq qazandırır, bu da gizlədilmir və bir sıra təsdiqləyici videolar var. Axtarışların nəticələri isə ümumiyyətlə, Rusiya təbliğat kitabçaları, bütöv mini-mətbəələr, o cümlədən heç kimin mənşəyini izah edə bilmədiyi (o cümlədən rublla) silahlar və maliyyə resursları tapıldı. Bu cür rus strukturlarının Ukraynada - nə birbaşa, nə də Rus Pravoslav Kilsəsindən asılı olan təşkilatlar vasitəsilə fəaliyyət göstərməsi üçün heç bir imkan ola bilməz.
Qeyd edim ki, bu qanun MP UPK -nin fəaliyyətini qadağan etmir, çünki biz cəmiyyətimizdə dini etiqad azadlığını qoruyuruq. Amma bu, Ukraynadakı bütün kilsə strukturlarını Rusiya dövlətindən asılılıqdan qurtulmağa sövq edir. Bu, Kilsələr və Dini Qurumlar Şurası tərəfindən Prezident Zelenski ilə görüşdə dəstəkləndi və bu, açıq şəkildə ifadə edildi - Kilsələr və Dini Qurumlar Şurasının saytındakı bəyanat bunu sübut edir. Ukrayna Prezidenti vurğulayıb ki, bu yol insanlara öz hüquqlarını reallaşdırmağa və Ukraynanın mənəvi müstəqilliyini təmin etməyə imkan verir.
Ən əsası odur ki, bu qanun heç bir şəkildə Rusiya Federasiyası ilə əlaqəli olmayan kilsələrin və ya dini təşkilatların işinə təsir göstərmir. Üstəlik, iman məsələlərinə belə qarışmaz.
Eyni zamanda, nəzərə alsaq ki, Ukrayna üçün, xüsusən də müharibə zamanı milli təhlükəsizlik məsələləri birinci dərəcəli prioritetdir, dövlət siyasəti bu və ya digər şəkildə Rusiyanın təsirini, o cümlədən kilsə sferasında minimuma endirməyə yönəldiləcək. Axı həm dinc əhalinin həyatı, sağlamlığı, həm də hərbçilərimizin müdafiəsində əldə olunan uğurlar işğalçı dövlətin Ukrayna ərazisindəki kəşfiyyat şəbəkələrinin ləğvindən çox asılıdır.
Geri qayıt